Albayrak: 2021'de yüzde 5'in oldukça üzerinde bir büyüme yakalayacağız

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Bloomberg News a T&uuml;rkiye ekonomisini değerlendirdi. Albayrak&rsquo;ın Bloomberg ile ger&ccedil;ekleştirdiği yazılı m&uuml;lakatta, Albayrak&rsquo;a y&ouml;neltilen sorular ve alınan yanıtlar ş&ouml;yle: S: T&uuml;rkiye&rsquo;nin Karadeniz&rsquo;deki son doğalgaz keşfine ve Doğu Akdeniz&rsquo;de devam eden sismik araştırmalara ilişkin bize biraz ayrıntı verebilir misiniz? C: Bildiğiniz gibi, 2017 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar bakanı olduğum d&ouml;nemde a&ccedil;ıkladığımız Milli Enerji ve Maden Politikası ile off-shore hidrokarbon aramacılığında yeni bir d&ouml;nemi başlattık. Tamamen kendi imkanlarımızla, bu alanda faaliyet g&ouml;sterecek bir kapasiteye ulaşmayı hedefledik. Bu kapsamda Oru&ccedil; Reis ve Barbaros Hayrettin sismik gemilerimizin yanına farklı zamanlarda en son nesil teknoloji 3 sondaj gemisi ekledik. T&uuml;rkiye Petrollerinde donanımın yanında insan kaynağı a&ccedil;ısından da &ouml;nemli bir iyileşme ger&ccedil;ekleştirdik. Fatih ve Yavuz sondaj gemilerimiz ile başladığımız yeni d&ouml;nemde ger&ccedil;ekleştirdiğimiz 9. Sondaj kuyusunda &ccedil;ok &ouml;nemli bir gaz keşfini ger&ccedil;ekleştirdik. Karadeniz&rsquo;de ge&ccedil;mişte yabancı firmalarla ger&ccedil;ekleştirilen işbirlikleri ile 6 kuyu kazıldı, ancak bir şey bulunamadı. Tuna-1 kuyusu, 2017 yılında başlattığımız, enerji politikalarımız a&ccedil;ısından &ouml;nemli reformları barındıran bu yeni d&ouml;nemde ger&ccedil;ekleştirdiğimiz 3 boyutlu sismik araştırmalar sonrası sondaj kararı verdiğimiz bir lokasyon. 2100 m su derinliği var. 3500 m deniz tabanından aşağıya inildi ve 2 katmanda 320 bcm gaz keşfi ger&ccedil;ekleşti. Keşif yaptığımız derinlik seviyelerden 1000 m daha derine gideceğiz. Yakın zamanda yeni g&uuml;zel haberler gelebilir. Bu havza ciddi potansiyeli olan bir lokasyon ve t&uuml;m&uuml;yle Sakarya bloğu &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki aylarda ve yıllarda yoğunlaşacağımız bir alan. Burada tabi şunun altını &ccedil;izmek lazım. Bu keşif T&uuml;rkiye&rsquo;nin hidrokarbon aramacılığında geldiği seviyeyi de net ortaya koyuyor. Bug&uuml;n d&uuml;nyanın en &ouml;nce gelen petrol ve doğalgaz firmaları, keşiflerinde hangi y&ouml;ntemleri kullanıyorsa, hangi testleri, hangi incelemeleri yapıyorsa bunları yapan bir T&uuml;rkiye Petrolleri var. Sahanın potansiyeli bizi heyecanlandırıyor. Ancak şunu net g&ouml;rmek lazım, 320 bcm m&uuml;thiş bir keşif. Bundan sonraki s&uuml;re&ccedil;te diğer inceleme kuyularını, b&ouml;lgedeki yeni sismik ve sondaj &ccedil;alışmalarını hızla tamamlayacağız. S: Cumhurbaşkanı Erdoğan T&uuml;rkiye&rsquo;nin 2023 yılında &uuml;retime başlamayı umduğunu s&ouml;yledi. Tuna-1 sahasında yıllık ne kadarlık bir doğalgaz &uuml;retimi bekleniyor? Proje nasıl finanse edilecek? Finansman ya da &uuml;retim s&uuml;re&ccedil;lerine y&ouml;nelik yabancı ortaklık g&ouml;r&uuml;şmeleri olacak mı? C: &Uuml;retim i&ccedil;in planlamamızı ilk gazı 2023 yılında sisteme şebekeye verecek şekilde yapıyoruz. Bunu takip eden birka&ccedil; yıl i&ccedil;inde plato seviye &uuml;retime ulaşmayı hedefliyoruz. Bu seviyelerde &uuml;retim ile şu anki t&uuml;ketimimizin %30&rsquo;unu karşılamayı hedefliyoruz. Elbette şu an &uuml;retim ve saha geliştirme işin m&uuml;hendislik &ccedil;alışmaları sonrası elde edilen rakamları kamuoyu İle paylaşabiliriz. TPAO&rsquo;nun g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir bilan&ccedil;osu var. T&uuml;rkiye Cumhuriyeti Hazinesi de arkasında. Şu an i&ccedil;in dış finansman &ouml;nceliklerimiz arasında değil. Ama tabii ki bunu da d&uuml;ş&uuml;nebiliriz. Biz bu gazın Avrupa&rsquo;nın arz g&uuml;venliği i&ccedil;in &ouml;nemli bir g&uuml;ven unsuru olacağına, b&ouml;lgesel enerji işbirlikleri i&ccedil;in yeni bir motivasyon sağlayacağına inanıyoruz. S: Yakın zamanda T&uuml;rkiye&rsquo;nin b&uuml;y&uuml;me verilerinde &ldquo;V&rdquo; şeklinde bir toparlanma beklediğinizi belirttiniz. T&uuml;rkiye seyahat kısıtlamalarının devam ettiği bir d&ouml;nemde turizmde yaşanan kayıplar ile koronavir&uuml;s pandemisi nedeniyle yaşanan k&uuml;resel talep şokundan kaynaklanan kayıpları nasıl telafi edecek? T&uuml;rkiye&rsquo;de &ldquo;V&rdquo; şeklinde bir b&uuml;y&uuml;menin itici g&uuml;&ccedil;leri neler olacak? C: T&uuml;rkiye, gen&ccedil; ve iyi eğitimli n&uuml;fusu, dinamik ve girişimci iş insanları, modern &uuml;retim ve lojistik altyapısı ve stratejik coğrafi konumu sayesinde olağan&uuml;st&uuml; d&ouml;nemler dışında y&uuml;zde 5&rsquo;lik b&uuml;y&uuml;me oranına zorlanmadan ulaşabilen, krizlere karşı direnci y&uuml;ksek bir &uuml;lke. Bu anlamda bir&ccedil;ok gelişmekte olan &uuml;lkeden pozitif ayrışıyor. Son iki yılda, yaşamış olduğumuz kur saldırılarının ve ardından gelen KOVİD-19 salgının etkileriyle ekonomimiz potansiyelinin altında b&uuml;y&uuml;d&uuml;. Bir&ccedil;ok firma, sabit sermaye yatırımlarını ve kapasite artırıcı projelerini; hane halkı da b&uuml;y&uuml;k harcamalarını erteledi. Bu ertelenmiş yatırımların ve talebin de etkisiyle, eğer salgında b&uuml;y&uuml;k bir ikinci dalga ile karşılaşmazsak, ben inanıyorum ki 2021 yılında y&uuml;zde 5&rsquo;in olduk&ccedil;a &uuml;zerinde bir b&uuml;y&uuml;me oranını yakalayacağız. Yeni d&ouml;nemde, ihracatı ve turizm gelirlerimizi artırmaya ve ithalatı azaltmaya y&ouml;nelik olarak oluşturduğumuz yeni ekonomik model, rekabet&ccedil;i kur seviyemizin de verdiği katkıyla hem sabit sermaye yatırımları kanalıyla hem de net ihracat ve turizm kanalıyla b&uuml;y&uuml;memize destek verecek ve onu daha dengeli ve s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir kılacak. T&uuml;rkiye ekonomisi dengelenme d&ouml;neminde elde ettiği kazanımların da desteğini alarak 2020 yılı ilk &ccedil;eyreğinde y&uuml;zde 4,4 oranında b&uuml;y&uuml;m&uuml;şt&uuml;r. Ancak k&uuml;resel ekonominin, salgının yaygın bir şekilde etkisi altına girdiği bir d&ouml;nem olan ikinci &ccedil;eyrekte ekonomimiz yıllık y&uuml;zde 9,9 ile beklentilerin altında daralmıştır. Bu d&ouml;nemde T&uuml;rkiye, verisi a&ccedil;ıklanan Avrupa Birliği, G-20 ve OECD &uuml;lkeleri arasında en sınırlı daralan &uuml;lkelerden birisi olmuştur. A&ccedil;ıklanan t&uuml;m &ouml;nc&uuml; g&ouml;stergeler en k&ouml;t&uuml;n&uuml;n geride kaldığını ve ekonomideki toparlanmanın yılın &uuml;&ccedil;&uuml;nc&uuml; &ccedil;eyreğinde g&uuml;&ccedil;lendiğini ve kesintisiz devam ettiğini g&ouml;stermektedir. T&uuml;m veriler ışığında yılın ikinci yarısındaki toparlanmanın &lsquo;V&rsquo; şeklinde olmasını beklemekteyiz. Hızlı ve etkin olarak aldığımız tedbirler ve a&ccedil;ıkladığımız paketler t&uuml;m bu s&uuml;reci destekleyen &ouml;nemli fakt&ouml;rler olmuştur. Bununla birlikte T&uuml;rkiye&rsquo;nin g&uuml;&ccedil;l&uuml; ve k&ouml;kl&uuml; sağlık sistemi, salgının etkilerini s&uuml;rd&uuml;rd&uuml;ğ&uuml; bir ortamda olası ekonomik olumsuzlukları azaltacak niteliktedir. Sağlık sistemine olan y&uuml;ksek g&uuml;ven T&uuml;rkiye&rsquo;de iyileşme d&ouml;nemi i&ccedil;in de olumlu bir fakt&ouml;r olmaktadır. T&uuml;rkiye&rsquo;nin gen&ccedil; ve dinamik n&uuml;fusu, milli gelire oranla y&uuml;zde 16,1 ile hanehalkının d&uuml;ş&uuml;k bor&ccedil;luluğu ve hanehalkının d&ouml;viz borcunun olmaması, kamu maliyesindeki sağlam yapı, g&uuml;&ccedil;l&uuml; bankacılık sekt&ouml;r&uuml; ve &uuml;retim ve ihracat tabanını d&ouml;n&uuml;şt&uuml;rmeye y&ouml;nelik politika uygulamaları, ekonomide istikrarı ve dengeli bir b&uuml;y&uuml;me g&ouml;r&uuml;n&uuml;m&uuml; teşvik edecek niteliktedir. Sonu&ccedil; olarak ekonomik aktivite kademeli ve istikrarlı bir şekilde normal seyrine d&ouml;necek ve 2020&rsquo;yi d&uuml;nyadan pozitif ayrışarak tamamlayacağız. 2021 yılının da kapsayıcı ve s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir bir yapıyla potansiyelimize yaklaştığımız bir yıl olması konusunda kararlıyız. S: Bankalar krediler konusunda frene basarken, Temmuz ayında %7,34&rsquo;e kadar inen TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti ge&ccedil;en hafta yeniden &ccedil;ift hanelere y&uuml;kseldi. Kredi ve mevduat faizleri de hızlı şekilde y&uuml;kseliyor. Ekonomideki bu soğumanın ne kadar s&uuml;rmesini bekliyorsunuz? C: Pandeminin ekonomi &uuml;zerindeki etkilerini en aza indirmek i&ccedil;in t&uuml;m kurumlarımız koordineli bir şekilde &ccedil;alışmaktadır. Bakanlığımızın, Merkez Bankası ve BDDK&rsquo;nın aldığı mali tedbirlerin yanı sıra kamu bankalarının &ouml;nc&uuml;l&uuml;ğ&uuml;nde sağlanan kredi desteği, iktisadi faaliyetteki toparlanma s&uuml;recine &ouml;nemli katkı sağlamıştır. Bu politikalar &uuml;lkenin &uuml;retim potansiyelini destekleyerek iktisadi faaliyetin Mayıs ayından başlayarak belirgin bir toparlanma eğilimine girmesine yardımcı olmuştur. Normalleşme s&uuml;reciyle birlikte ekonomideki toparlanmanın geldiği aşamada, yurt i&ccedil;i ve yurt dışı kaynaklı belirsizlikler &ouml;nemini korumakla birlikte, salgın d&ouml;nemine &ouml;zg&uuml; politika tedbirlerine duyulan ihtiya&ccedil; giderek azalmaya başlamıştır. Bundan &ouml;t&uuml;r&uuml;, salgın d&ouml;neminde uygulanan tedbirlerin kademeli olarak normalleşmesi ve &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde ihtiya&ccedil; duyulması halinde kullanılmak &uuml;zere politika alanı oluşturulması &ouml;nemli g&ouml;r&uuml;lmektedir. Merkez Bankası&rsquo;nın mart ayından itibaren sağladığı likidite desteğinin &ouml;nemli bir kısmını geri &ccedil;ekmesi, kamu bankalarının kredi desteklerini yeniden olağan duruşa almaları, BDDK&rsquo;nın aktif rasyosu uygulamasında gevşemeye gitmesi gibi uygulamaları bu kapsamda değerlendirmek gerekir. Politikalardaki olağan&uuml;st&uuml; destekleyici duruşun kademeli şekilde normalleştirilmesi s&uuml;recinde kredi ve mevduat faizleri bir miktar y&uuml;kselmiş ve kredi b&uuml;y&uuml;mesi daha ılımlı oranlarda seyretmeye başlamıştır. Ekonomideki toparlanmanın g&uuml;&ccedil;lendiği mevcut konjonkt&uuml;rde, iktisadi faaliyetin sağlıklı ve dengeli şekilde devam etmesi, b&uuml;y&uuml;menin istikrarı ve uzun d&ouml;nemde s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilirliği a&ccedil;ısından da &ouml;nem arz etmektedir. Yeni Ekonomi Programı kapsamında b&uuml;y&uuml;menin s&uuml;rd&uuml;r&uuml;lebilir, sağlıklı ve dengeli olmasını ama&ccedil;lıyoruz. Bu &ccedil;er&ccedil;evede t&uuml;m gelişmeleri yakından takip ediyor ve buna g&ouml;re gerekli adımları atıyoruz. Maliye politikası, finansal tedbirler ekonomideki toparlanma hızı, istihdam, enflasyon ve cari dengedeki gelişmeler g&ouml;z &ouml;n&uuml;ne alınarak dinamik bir şekilde istişare i&ccedil;inde g&ouml;zden ge&ccedil;irilmektedir. TCMB de bu &ccedil;er&ccedil;evede başta fiyat istikrarı ve finansal istikrarı g&ouml;zeterek gerekli adımları eşg&uuml;d&uuml;mle atmaya devam edecektir. Mart ayından beri s&ouml;yl&uuml;yorum&hellip; Biz dinamik bir s&uuml;re&ccedil; y&ouml;netiyoruz. Hi&ccedil;birimiz salgında ikinci dalga olup olmayacağını bug&uuml;nden &ouml;ng&ouml;remiyoruz. Bu nedenle verileri yakından izleyerek, piyasaları ve iş d&uuml;nyasını sık sık dinleyerek, ekibimizle devamlı istişare ederek kendimize bir rota &ccedil;iziyoruz, gerektiği anda hızlı adımlar atıyoruz. S: T&uuml;rk lirasında yaşanan son değer kaybı dalgası enflasyonist baskıları artırarak, TCMB&rsquo;nin para politikasını sıkılaştırmasına neden oldu. Yılın kalan kısmında t&uuml;ketici enflasyonu ve kura y&ouml;nelik &ouml;ng&ouml;r&uuml;n&uuml;z nedir? C: Salgına bağlı birim maliyet artışlarının yanı sıra son d&ouml;nemde d&ouml;viz kuru ve kredilerdeki gelişmeler enflasyon eğiliminde bir miktar y&uuml;kselişe neden olmuştur. Kısa vadede enflasyon &uuml;zerinde etkili olan arz y&ouml;nl&uuml; unsurların, normalleşme s&uuml;recinin devamıyla kademeli olarak ortadan kalkacağı &ouml;ng&ouml;r&uuml;lmektedir. Nitekim, normalleşme s&uuml;recinde kapasite kısıtlarına t&acirc;bi olan hizmet gruplarındaki aylık fiyat artışları yavaşlamaya başlamıştır. Son d&ouml;nemde &ouml;zellikle temel mal grubunda d&ouml;viz kurları ve kredi gelişmelerinin de etkisiyle enflasyon bir miktar y&uuml;kselirken, işg&uuml;c&uuml; piyasası koşullarına daha duyarlı olan gruplarda ise talep koşulları &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde enflasyonu d&uuml;ş&uuml;r&uuml;c&uuml; etkide bulunacaktır. Bununla birlikte Merkez Bankası&rsquo;nın son d&ouml;nemde likidite ara&ccedil;larıyla y&uuml;r&uuml;tt&uuml;ğ&uuml; politikanın enflasyonu sınırlamakta etkili olacağı ve &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde enflasyonda d&uuml;ş&uuml;ş patikasına d&ouml;n&uuml;leceği değerlendirilmektedir. Kurda oluşabilecek oynaklıkların fiyat ve finansal istikrar hedeflerimiz &ccedil;er&ccedil;evesinde başta TCMB, diğer t&uuml;m kurumlarımız ile doğru y&ouml;netilmesine azami &ccedil;aba sarf edilmektedir. S: Ağustos başında T&uuml;rk Lirasının rekabet g&uuml;c&uuml;n&uuml;n seviyesinden daha &ouml;nemli olduğunu vurguladınız. Size g&ouml;re TL şu an rekabet&ccedil;i bir seviyede mi? Cari işlemlerde kalıcı dengeyi sağlamak Yeni Ekonomi Programı&rsquo;nın en &ouml;nemli hedeflerinden biri olarak ortaya konmuştur. 2018-19 yıllarındaki &ldquo;yeniden dengelenme&rdquo; s&uuml;reci ile birlikte cari işlemler dengesinde g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir toparlanma ger&ccedil;ekleşmiştir. Cari işlemler dengesi 2001 yılından sonra ilk kez pozitif b&uuml;y&uuml;me sağladığımız bir yılda fazla verdi. 2020 yılında koronavir&uuml;s pandemisinin etkisiyle alınan tedbirler kaynaklı &ouml;zellikle seyahat gelirlerindeki daralma ile cari işlemlerde dengesinde bir bozulma olacak. Ancak, orta vadede temel amacımız cari dengede elde ettiğimiz kazanımları yeniden tesis etmek. Enerji alanında attığımız g&uuml;&ccedil;l&uuml; adımlarla birlikte katma değeri y&uuml;ksek &uuml;r&uuml;nler &uuml;retmek suretiyle ithalata bağımlılığımızı azaltmaya y&ouml;nelik kapsamlı programlar hazırlıyor ve hayata ge&ccedil;iriyoruz. Esas olarak T&uuml;rkiye&rsquo;yi &ccedil;ok daha ileri seviyelere taşıyacak olan yapısal d&ouml;n&uuml;ş&uuml;m ile uluslararası rekabet g&uuml;c&uuml;m&uuml;z&uuml; artırmayı ve &ccedil;ok daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir ekonomik yapıyı inşa etmeyi ama&ccedil;lıyoruz. T&uuml;rkiye olarak d&uuml;nyanın k&ouml;kten değiştiği bu d&ouml;nemde pandemi kaynaklı bu k&uuml;resel krizi &uuml;lkemiz a&ccedil;ısından bir fırsata d&ouml;n&uuml;şt&uuml;receğiz. Yeni d&ouml;nemde T&uuml;rkiye&rsquo;nin &ldquo;g&uuml;venilir tedarik&ccedil;i &uuml;lke&rdquo; olarak d&uuml;nya ekonomisinde y&uuml;kselişini hızlandıracağız. S: Ekonomistler kamu bankalarının 2019&rsquo;un başından bu yana TCMB rezervlerinden 100 milyar doları aşan bir tutarı T&uuml;rk lirasını desteklemek i&ccedil;in sattıklarını s&ouml;yl&uuml;yorlar. Son d&ouml;viz kuru seviyesi g&ouml;z &ouml;n&uuml;ne alındığında, kamu bankalarının d&ouml;viz m&uuml;dahalesinin T&uuml;rk lirasını desteklemek i&ccedil;in başarılı bir strateji olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yor musunuz? Bu stratejiyi gelecekte de uygulamayı d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yor musunuz? Normal bir d&ouml;nemden ge&ccedil;miyoruz. COVİD-19 pandemisi s&uuml;recinde, k&uuml;resel risk iştahındaki dalgalanmalar ve koronovir&uuml;s salgını sonrası d&ouml;nemde artan ekonomik belirsizlikler gelişmekte olan &uuml;lkelerden yoğun sermaye &ccedil;ıkışları yaşanmasına neden oldu. Bu d&ouml;nemde T&uuml;rkiye&rsquo;de de yabancı yatırımcıların tahvil, hisse senedi ve benzer piyasalardaki varlıklarını azaltarak yoğun d&ouml;viz talebi oluşturduğunu g&ouml;zlemledik. Bu yoğun talep, benzer para birimleri &uuml;zerinde olduğu gibi TL &uuml;zerinde de değer kaybı baskısına nede oldu. Uygulanmakta olan para ve kur politikası &ccedil;er&ccedil;evesinde piyasadaki d&ouml;viz arzı ve talebi yakından takip edilerek d&ouml;viz piyasasının sağlıklı işleyişinin sağlanması ve belirsizliklerin T&uuml;rkiye ekonomisi &uuml;zerindeki olumsuz etkilerinin sınırlandırılabilmesi amacıyla gerekli likidite &ouml;nlemleri alınmıştır. Bundan sonraki s&uuml;re&ccedil;te de, ekonomimizin &uuml;zerinde olumsuz sonu&ccedil;ları olacak t&uuml;m s&uuml;re&ccedil;lere karşı gerekli t&uuml;m adımları, elimizdeki t&uuml;m ara&ccedil;larla atmaya devam edeceğiz. S: TCMB&rsquo;nin br&uuml;t d&ouml;viz rezervleri bu yıl &uuml;&ccedil;te birden fazla azaldı ve 14 Ağustos itibarıyla 45,4 milyar dolara kadar indi. Altın dahil rezervler 88,2 milyar dolar d&uuml;zeyinde. Bu rakamın 53 milyar dolarlık b&ouml;l&uuml;m&uuml; kısa vadeli swaplar kanalıyla yerli bankalardan bor&ccedil;lanılmış durumda. T&uuml;rkiye kaybedilen d&ouml;viz rezervlerini geri kazanmak i&ccedil;in ne yapacak? C: Ekonomik konjonkt&uuml;r ve sermaye akımlarındaki seyir de dikkate alınarak uygun koşullar altında uluslararası rezervlerin artırılması Merkez Bankası&rsquo;nın &ouml;nceliği olmaya devam edeceğini kurumumuz her fırsatta dile getirmektedir. Para ve d&ouml;viz kuru politika uygulamaları nedeniyle rezerv verilerinde dalgalanmalar yaşanabilir. Swap işlemleri haricinde TCMB rezervlerini artırıcı ya da azaltıcı y&ouml;nde etki yapan bir&ccedil;ok kalem bulunmaktadır. Her d&ouml;nemin gereğini yerine getirerek gerek finansal istikrarı, gerekse ihtiya&ccedil; duyulan ekonomik aktivitenin devamlılığını sağlayacak t&uuml;m politikalar koordineli bir şekilde hayata ge&ccedil;irilecektir. S: Ağustos ayında Bankacılık D&uuml;zenleme ve Denetleme Kurumu daha &ouml;nce uluslararası kalkınma bankalarına tanınan muafiyete benzer şekilde, yurt dışı yerleşik bankaların bazı TL işlemlerindeki kısıtlamalardan muaf tutulacağını a&ccedil;ıkladı. Aynı zamanda Aktif Rasyosu&rsquo;nda da revizyona gidildi. Gelecekte bunlara benzer &ldquo;piyasa dostu&rdquo; adımlar atılacak mı? C: Ekonomimizin pandemiden &ouml;t&uuml;r&uuml; sert bir daralma riski ile karşıya karşı olduğu bir d&ouml;nemde tedarik zincirlerini ve işg&uuml;c&uuml; piyasasını ayakta tutabilmek a&ccedil;ısından kredi genişlemesini ve vadesi gelen kredi &ouml;demelerinin ertelemelerini teşvik eden aktif rasyosu benzeri bazı politikaları devreye aldık. Normalleşme d&ouml;nemine girildiğinde de bu tedbirleri gevşettik. Bizler ekonomi politikalarımızı g&uuml;nl&uuml;k kur ve faiz gelişmelerine bakarak almıyoruz. Doğru zamanda doğru adımları atarak toplumumuzun refahını artırmayı ve korumayı hedefliyoruz. Ekonominin tamamen kapanma riski ile karşı karşıya olduğu bir d&ouml;nemde, d&uuml;nyanın her yerinde olduğu gibi, bir s&uuml;re de olsa ekonomik hedefler konusunda &ouml;ncelikler değişebiliyor. Piyasalar, ekonomiler normalleştik&ccedil;e buna benzer adımları, yada g&uuml;n&uuml;n koşullarına g&ouml;re gereken adımları g&ouml;recektir. S: Merkez Bankası son d&ouml;nemde doğrudan faiz artırımlarına başvurmadan fonlama maliyetlerini artırıyor. Bazı ekonomistler &ldquo;&ouml;rt&uuml;l&uuml; sıkılaştırma&rdquo; olarak adlandırdıkları bu adımın, daha az etkili olması ve şeffaf olmaması nedeniyle ge&ccedil;mişte TCMB tarafından vazge&ccedil;ilen bir adım olduğunu belirtiyorlar. Size g&ouml;re TCMB etkinliğini artırmak i&ccedil;in politikalarını yeniden sadeleştirmeli mi? C: Merkez Bankası&rsquo;nın bağımsızlığına &ouml;zen g&ouml;stermek a&ccedil;ısından bu konuda &ccedil;ok fazla yorum yapmak istemiyorum. Ancak, şu kadarını s&ouml;yleyebilirim: KOVİD-19 salgınına dair belirsizlikler hen&uuml;z devam ederken, s&uuml;reci dinamik y&ouml;netme adına, b&ouml;yle esnek bir politika yaklaşımı tercih edilmiş olabilir. S: Hazine neden d&ouml;viz bor&ccedil;lanmasını ciddi oranda arttırdı ve bunu neden uluslararası sermaye piyasaları yerine kısa vadelerle ve yerel yatırımcılar &uuml;zerinden yapmayı tercih ediyor? Bu, son 20 yılda uygulanan ve h&uuml;k&uuml;metin d&ouml;viz cinsi bor&ccedil; y&uuml;k&uuml;n&uuml; asgari d&uuml;zeyde tutmaya y&ouml;nelik stratejiden ciddi anlamda bir kayma gibi g&ouml;z&uuml;k&uuml;yor. Size g&ouml;re bu durum vatandaşları dolar ve Euro cinsi varlıklardan uzaklaştırma talepleri ile &ccedil;elişmiyor mu? C: Hazine ve Maliye Bakanlığı olarak piyasa koşullarını g&ouml;z ardı ederek stratejilerimizi belirlememiz s&ouml;z konusu değildir. Bor&ccedil;lanma konusunda kararlarımızı verirken bir &ccedil;ok parametreyi g&ouml;z &ouml;n&uuml;nde bulundurarak hareket ediyoruz. Pandemi etkilerinin sosyal hayat ve finansal koşullar &uuml;zerinde zirve yaptığı Mayıs ayından itibaren finansal sekt&ouml;rde &ouml;nemli &ouml;l&ccedil;&uuml;de bir YP tasarruf talebiyle karşılaşıldı. Burada vatandaşların finansal sistemde kalarak tasarruf tercihlerinde d&ouml;viz ve altına y&ouml;neldiği g&ouml;r&uuml;ld&uuml;. Yabancı para cinsinden kredi talebinin de olmadığı bu d&ouml;nemde, yoğunlaşan YP birikim sonucunda bankaların artan d&ouml;viz ve altın cinsinden fonları plase edecekleri kaynak ihtiya&ccedil;ları ortaya &ccedil;ıkmaktadır. Bu bağlamda Hazine olarak g&ouml;rece d&uuml;ş&uuml;k maliyetle finansal sisteme belirli vadeler i&ccedil;in &uuml;r&uuml;n sağlarken bor&ccedil;lanma maliyetlerimiz a&ccedil;ısından da &ouml;nemli tasarruflar elde edebilmekteyiz. Uluslararası piyasalar a&ccedil;ısından doğru zaman ve doğru fiyatlama şartıyla iştahımız olabilir, bu bağlamda bu yıl i&ccedil;in belirlenen 9 milyar USD&rsquo;lik hedefe ilişkin olarak bir revizyon ger&ccedil;ekleştirmedik. Fiyatlama dinamikleri a&ccedil;ısından uygun fırsatları ge&ccedil;mişte olduğu gibi &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde de değerlendirmeye devam edeceğiz. Pandeminin ekonomik etkilerini beklentilerin &ouml;tesinde sınırlamayı başardık. B&uuml;t&ccedil;e performansımız b&uuml;t&uuml;n gelişmekte olan &uuml;lkelerden daha iyi, ilave fonlama ihtiyacımız da g&ouml;rece &ccedil;ok daha az. Mevcut durumda toplam ve yabancı para cinsinden likiditemiz, pandemi &ouml;ncesi planladığımızın &ccedil;ok &uuml;zerinde, olduk&ccedil;a g&uuml;&ccedil;l&uuml; seviyelerde ve yıl boyunca bu şekilde devam etti. Bu g&uuml;&ccedil;l&uuml; likidite pozisyonumuz sayesinde de bor&ccedil;lanma konusunda herhangi bir aciliyeti kesinlikle hissetmiyoruz. Toplam bor&ccedil; stoku i&ccedil;erisinde yabancı para borcun pay gelişimi olduk&ccedil;a yakından takip ettiğimiz bir husus. Bu bağlamda finansal sekt&ouml;r ve &uuml;lke dinamiklerinden kopuk bir stratejiyle hareket etmemiz m&uuml;mk&uuml;n değildir. &Uuml;lkedeki tasarruf dinamiklerinde değişime bağlı olarak esnek stratejiler uygulamakla beraber yabancı para borcun payında dramatik bir değişim g&ouml;rm&uuml;yoruz. &Ouml;rneğin bug&uuml;nk&uuml; seviyeler pandemi d&ouml;nemi &ouml;ncesinde Mart sonu seviyelerle hemen hemen aynı. Eyl&uuml;l-Kasım d&ouml;nemi i&ccedil;in a&ccedil;ıkladığımız aylık bor&ccedil;lanma programında g&ouml;r&uuml;lebileceği gibi ihracına bir s&uuml;redir ara verdiğimiz 5 ve 10 yıl vadeli sabit faizli TL menkul kıymet ihra&ccedil;larına tekrar başlayacağız. Yine yabancı para cinsi i&ccedil;erisinde değerlendirilen altın konusunda da bir parantez a&ccedil;mak gerekiyor. Altın &uuml;lkemizde geleneksel tasarruf ara&ccedil;larının başında gelen bir &uuml;r&uuml;n. D&ouml;nem d&ouml;nem artıp azalmakla beraber s&uuml;rekli olarak tasarruf sahiplerinin altın y&ouml;n&uuml;nde tercihlerini g&ouml;rmekteyiz. Bu bağlamda yastık altı olarak tabir edilen finansal sistem dışında tutulan altınların sisteme dahil edilmesi amacıyla altın cinsinden ihra&ccedil;lara da ağırlık verdik. Bankaların altın konusunda karşılaştıkları &ouml;nemli bir alokasyon sorunu s&ouml;z konusuydu. Diğer yabancı para cinsinden bor&ccedil;lanmalara g&ouml;re &ccedil;ok daha d&uuml;ş&uuml;k maliyetlerle altın cinsinden tahvil ve kira sertifikası ihra&ccedil;ları ger&ccedil;ekleştirdik ve maliyetlerimizi d&uuml;ş&uuml;r&uuml;rken altın cinsinden tasarrufların finansal sisteme dahil olmasında da destek olduk. Bu da bu başlık altında değerlendirilmesi gereken &ouml;nemli bir husus. S: Bankacılık sisteminde bir konsolidasyon ihtiyacı olduğunu d&uuml;ş&uuml;n&uuml;yor musunuz? Kamuya ait portf&ouml;y ve sigorta şirketlerinde olduğu gibi kamu bankaları ile kalkınma bankalarını birleştirme y&ouml;n&uuml;nde bir plan var mı? C: Şu anda g&uuml;ndemimizde b&ouml;yle bir konu yok. &Ccedil;ok daha g&uuml;&ccedil;l&uuml; bir finansal mimari hedefimiz doğrultusunda yakın zamanda farklı adımları atacağız. S: Cari a&ccedil;ığı kontrol altında tutarken b&uuml;y&uuml;meye destek sağlayacak optimum kredi b&uuml;y&uuml;mesi oranı nedir? C: 2019 yılını cari fazla ile kapattıktan sonra, 2020 yılının ilk 8 ayında 32,9 milyar dolarlık dış ticaret a&ccedil;ığı verdik. Ancak bu manşet rakamı doğru değerlendirmek gerekir. Birincisi, ilk 8 aylık dış ticaret a&ccedil;ığın 13,3 milyar dolarlık kısmı net altın ithalatından kaynaklanıyor. Altın ithalatını klasik mal ve hizmet ithalatından ayırmak gerekir, &ccedil;&uuml;nk&uuml; altın bir yatırım malıdır ve &uuml;lkemiz a&ccedil;ısında bir fonlama a&ccedil;ığı oluşturmaz. Altın hari&ccedil; bakıldığında dış ticaret a&ccedil;ığımız 19,6 milyar dolar seviyesine geriliyor. İkincisi, bu yıl KOVİD-19 salgını olmasaydı 40 milyar dolar turizm geliri elde etmeyi bekliyorduk; ancak g&uuml;ncellenen yıl sonu beklentisi 10 milyar dolar seviyesinde. Yılın ilk 8 ayında salgın nedeniyle kaybettiğimiz turizm gelirlerini de denkleme koyduğumuzda karşımıza ş&ouml;yle bir sonu&ccedil; &ccedil;ıkıyor: Dış ticaret dengesi rakamlarına altın hari&ccedil; bakıldığında, eğer salgının turizm gelirleri &uuml;zerindeki ge&ccedil;ici etkisi olmasaydı, biz bug&uuml;n dış a&ccedil;ığın b&uuml;y&uuml;mesini değil dış ticaret fazlasını konuşuyor olacaktık.&Ouml;zetle, rakamlar doğru ve derinlemesine incelendiğinde, dış denge konusunda iddia edilenin aksine ciddi ve kalıcı bir k&ouml;t&uuml;leşme s&ouml;z konusu değil. Ekonomi programımızın temel unsurlarından birisi orta vadede cari dengeyi sağlamak ve dış finansman bağımlılığını azaltmaktır. Bunu ihracatı ve turizm gelirlerimizi artırarak, ithal mal ve hizmetleri yurt i&ccedil;inde &uuml;reterek, tasarruf oranlarımızı artırarak, kaynaklarımızın daha &ccedil;oğunu &uuml;retime ayırarak ve rekabet&ccedil;i bir kur politikası uygulayarak başaracağız. İhracatın finansmanı konusunda Eximbank, ithal &uuml;r&uuml;nlerin ikamesi ile ilgili projelerin finansmanı konusunda da T&uuml;rkiye Kalkınma ve Yatırım Bankası yenilenmiş iş modelleri ve insan kaynağı ve Merkez Bankamızın kendilerine sağlamış olduğu &ouml;zel fonlama imkanları ile diğer kamu bankalarımız ile birlikte &ouml;nemli g&ouml;revler &uuml;stlenecekler. Varlık Fonumuz da &ouml;n&uuml;m&uuml;zdeki d&ouml;nemde kuruluş amacı &ccedil;er&ccedil;evesinde yatırımlar ger&ccedil;ekleştirerek cari dengeye katkı sağlayacak. Karadeniz&rsquo;de keşfedilmiş doğalgaz yanında yeni keşiflerle &ccedil;ıkarılacak doğalgaz ve petrol cari dengenin sağlanması, hatta cari fazlaya ge&ccedil;ilmesi konusunda &ouml;nemli rol oynayacak. S: Avrupa Birliği&rsquo;nin Doğu Akdeniz&rsquo;de Yunanistan ile yaşanan gerilim nedeniyle T&uuml;rkiye&rsquo;ye uygulamakla tehdit ettiği yaptırımlarla ilgili g&ouml;r&uuml;şleriniz nedir? T&uuml;rkiye&rsquo;nin yerine kendilerini koysunlar. Ege&rsquo;de bize dayatılmaya &ccedil;alışılan haritayı acaba hangi AB &uuml;lkesi kendisi i&ccedil;in olsa kabul edebilir. AB, mesele T&uuml;rkiye olunca uluslararası hukuku, adaleti savunmaktan bu kadar kolay vazge&ccedil;memeli. Tek tek baktığınızda, T&uuml;rkiye, AB i&ccedil;erisindeki &uuml;lkelerin &ccedil;ok b&uuml;y&uuml;k bir &ccedil;oğunluğu ile g&uuml;&ccedil;l&uuml; ve karşılıklı menfaatlere dayanan ilişki i&ccedil;erisinde. Ancak, konu AB&rsquo;ye geldiğinde, bir yada iki &uuml;lkenin siyasi saiklerle yada se&ccedil;im endişeleri ile T&uuml;rkiye&rsquo;ye karşı cephe alması t&uuml;m AB &uuml;lkelerinin &ccedil;ıkarlarını riske atıyor. Yunanistan&rsquo;ın bug&uuml;n Fransa ile i&ccedil;erisine girdiği tutumun ne bu iki &uuml;lkeye ne de AB&rsquo;ye bir faydası yoktur. Aklı selim ile d&uuml;ş&uuml;nd&uuml;kleri takdirde, yaptıkları yanlışın farkına varacaklarına eminiz ama umarız ge&ccedil; olmaz. Bloomberg News

Albayrak: 2021'de yüzde 5'in oldukça üzerinde bir büyüme yakalayacağız

Hazine ve Maliye Bakanı Albayrak Bloomberg News'a Türkiye ekonomisinin durumuna ilişkin değerlendirmelerde bulundu

Öne Çıkanlar