Gelişen ülkelerin 40 yıllık kısa öyküsü ve geleceği
-
Veriler, büyümede daha ön planda olan gelişen ülkelerin enflasyon söz konusu olunca, gelişmiş ülkeler kadar öngörülerini aştığını ortaya koydu. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın (UNDP) düşük ve orta gelirli 120 ekonomiye ilişkin Nisan 2022'de hazırladığı rapor, 19'u çok yüksek risk düzeyinde olmak üzere 72 ekonominin temerrüt riski açısından kırılgan olduğunu vurguluyor.
ÇAĞLAR KUZLUKLUOĞLU- BLOOMBERG HT ARAŞTIRMA
Özellikle son çeyrek asırda “gelişmekte olan ülkeler, gelişen piyasalar” ve benzer başka tabirlerle de kullanımına alıştığımız ancak tanım ve içeriği itibarı ile sınırları farklı farklı çizilebilen söz konusu bu ülkeler, her kritik dönemeçte göz önünde oldu.
Ekonomik krizler, finansal dalgalanmalar ve jeopolitik konular başta olmak üzere hemen her konuda gelişen ülkelerin perspektifi ile yapılan değerlendirmeler, özel bir konuma sahipler. Terminolojik olarak bakıldığında ise, yetmişli yıllarda daha az gelişen ülkeler ve gelişmiş ülkeler ayrımının ön planda olduğu dönemi takiben, Ekonomist Antoine Van Agtmael’in “daha sınırlı” ölçekte seksenlerin başında ortaya attığı -gelişen ülke- olgusu 40 yılı geride bıraktı. 2022’ye yükselen enflasyon, enflasyonla mücadele ekseninde para ve iktisat politikaları ve ardından Rusya’nın işgali gibi konularla başlanırken, gelişmiş ülkelerin büyük merkez bankaları ve ekonomi ajandaları kadar gelişen ülkelerin konumu ve yol haritaları da gündemde ağırlık teşkil ediyor.
“Gelişen/Gelişmekte Olan” kavramının ortaya çıkışı
Van Agtmael, seksenli yıllarda Dünya Bankası’na bağlı (IFC) Uluslararası Finans Kurumu’ndaki görevini sürdürürken “yeni ortaya çıkan ve gelişmekte olan -piyasa ekonomisi- kavramı” karşılığında bu tabiri ortaya atsa da, başlangıçta kabaca kişi başına gelir ve piyasa ekonomisi temelinde kabul gören bu kavramın geçen 40 yılda çok farklı izdüşümleri görüldü. Günümüzde ise özellikle 2008 Küresel Finans Krizi’nden başlayarak, pandemi ve savaş dönemlerinde gelişen ülkelerin konumu ve kendi içindeki dengeler kilit öneme sahip durumda.