Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) , yılın en kritik toplantısına hazırlanıyor.
Son toplantıdan bu yana para politikası iletişimi açısından çok önemli gelişmeler yaşanırken enflasyon, kur ve risk primi göstergeleri de hareketlendi.
Peki toplantı öncesi not edilmesi gereken başlıklar neler? İşte kritik toplantı için öne çıkan temalar...
Piyasa, TCMB'nin yine pas geçmesini bekliyor
Bloomberg HT Araştırma Birimi'nin gerçekleştirdiği ve 19 kurumun katıldığı ankette beklenti politika faizinin sabit bırakılacağı yönünde oldu. Bunun yanında sadece bir kurumun politika faizinde 100 baz puanlık indirim beklediği izlendi.
Yıl sonuna ilişkin politika faizi beklentisi ise yüzde 18 ile Ağustos anketiyle aynı seviyede kaldı. Ankete katılan 19 kurumdan 10’u Kasım ayında ilk faiz indirimi kararının geleceğini öngördü.
TCMB'nin kendi düzenlediği Piyasa Katılımcıları Anketi'ne de benzer sonuçlar yansıdı. Katılımcılar, TCMB'den bu ay faiz indirimi beklemediklerini ifade etti.
Enflasyon söylemi değişti
Son toplantıdan bu yana en önemli gelişme TCMB'nin enflasyon söylemindeki değişiklik oldu.
TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu, Ağustos toplantısını izleyen dönemde hem yatırımcılarla gerçekleştirdiği toplantılarda, hem de Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası ekonomi toplantısında para politikası açısından kritik mesajlar vermişti.
Eylül ayının ilk gününde yatırımcılarla gerçekleştirilen toplantıda Kavcıoğlu, uzun süredir tekrar ettiği enflasyon üzerinde politika faizi tahhahhütünü tekrar etmedi. Bu gelişmeden sadece iki gün sonra ise enflasyon 19'un üzerine çıktı ve gerçekleşen enflasyona göre hesaplanan reel faizi negatif alana çekti.
Kavcıoğlu ayrıca, manşet enflasyon göstergeleri yerine daha düşük seviyede olan çekirdek enflasyona odaklanmanın pandemiden çıkış döneminde daha uygun olduğunu da belirtti.
Kavcıoğlu 8 Eylül'de Alman-Türk Ticaret ve Sanayi Odası ekonomi toplantısındaki konuşmasında "Enflasyonun kısa vadeli oynaklıklardan arındırılmış ana eğilimini ölçmeye yarayan çekirdek enflasyon göstergelerinin önemini artırmakta" demiş ve para politikası duruşunun enflasyondaki düşüşü sağlayacak sıkılıkta olduğunu ifade etmişti.
Piyasa söylem değişikliğini nasıl yorumladı?
TCMB Başkanı Kavcıoğlu'nun mesajlarını Bloomberg HT'ye değerlendiren Azimut Portföy Genel Müdürü Murat Salar, son çeyrekte bir faiz indirim deneneceğini öngörmüştü.
Salar, "Başkan'ın göreve atanmasından bu yana verdiği en kararlı mesaj faizin enflasyonun üzerinde belirlenmesi mesajıydı. O söylem ortadan kalkmış oldu. Bununla birlikte piyasanın sorgulaması başladı. Enflasyonun yüzde 19'un üzerinde gelmiş olması da bir test oldu. Türk lirasının bağışıklık sistemini faiz artırarak korumuştuk. Makroekonomik tarafta enflasyon hariç birçok şey iyi gidiyor. Ama enflasyon problem. Enflasyon problem olmaya devam ederken faiz indirim olasılığının masaya gelmiş olması türbülans yaratıyor. " diye konuşmuştu.
Garanti BBVA Başekonomisti Seda Güler Mert de yıl sonunda faizin yüzde 18 seviyesine indirileceği beklentisini paylaşmıştı.
Mert, Kasım ayına kadar enflasyon oranının yüzde 19’un üzerinde kalmasının yüksek olduğunu, dolayısıyla TCMB’nin hali hazırda kullandığı sözlü yönlendirmeyi değiştirme ihtiyacı doğduğunu söyledi. Geçen hafta yatırımcı toplantısında, buna dair sinyaller gelmeye başladığını belirten Mert, gerçekleşen son Ağustos enflasyon verisinden sonra TCMB’de söylem değişikliğini zaten beklediklerini aktardı.
Mert, TCMB’nin yıl sonuna kadar politika faizinde indirime gitme olasılığı hakkında yaptığı değerlendirmede, yılın son iki ayında enflasyonun belirgin bir düşüş göstermiş olacağını söyledi. Bu durumun önceki söylemlerle birleştiğinde bir faiz indirimi için alan yaratacağını aktaran Mert, TCMB’den yılı yüzde 18'lik politika faiziyle kapatacakları mesajını aldıklarını belirtti.
IIF faiz indirim döngüsünün başlamasını bekliyor
Uluslararası Finans Enstitüsü (IIF) Merkez Bankası'nın (TCMB) faiz indirim döngüsüne Eylül'de 50 baz puan ile başlamasını, yıl sonuna kadar 150 baz puan daha indirime gitmesini beklediğini belirtmişti.
IIF raporunda, "Ağustos ayında manşet enflasyonda devam eden artışa karşın çekirdek enflasyon yüzde 16,8'e yavaşladı. TCMB'nin para politikasının önümüzdeki dönemde daha çok çekirdek enflasyona odaklanacağı da göz önüne alındığında bankanın beklenen faiz indirim döngüsüne Eylül ayında 50 baz puan ile başlayacağını düşünüyoruz" denildi.
Erdoğan'dan enflasyon mesajları
Son toplantıdan bu yana Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın enflasyonla mücadele konusunda verdiği mesajlar da ekonomi kamuoyunun gündeminin üst sıralarında yer aldı.
Erdoğan, ayrı etkinliklerde enflasyon konusunda verdiği mesajlarında enflasyonun sadece Türkiye'nin sorunu olmadığını, fahiş fiyatlarla mücadele edileceğini söyledi.
Enflasyon faizi aştı
Son toplantıdan bu yana en kritik gelişmelerden biri de enflasyonun politika faizinin üzerine çıkması oldu.
Ağustos ayında enflasyon yüzde 19 olan politika faizinin üzerine çıktı.
Türkiye İstatistik Kurumu'nun açıkladığı verilere göre Ağustos'ta tüketici fiyat endeksi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 19,25 arttı.
Aylık bazda bakıldığında Ağustos ayında artışın yüzde 1,12 olduğu görüldü.
Çekirdek enflasyonda ise bir önceki aya göre gerileme izlendi. Buna göre Temmuz'da yüzde 17,22 olan yıllık çekirdek enflasyon yüzde 16,76'ya çekildi.
Tüketici fiyatlarında gıda enflasyonundaki hızlı yükseliş dikkat çekti. Ağustos'ta gıda fiyatları bir önceki yıla göre yüzde 29 arttı. Böylelikle yıllık gıda enflasyonunda 2019 Nisan ayından bu yana en yüksek artış görüldü.
Ağustos ayında gıda grubu en yüksek artış gösteren grup oldu.
Gıda ve alkolsüz içecekler grubunu yüzde 22,91 ile ev eşyası ve yüzde 21,76 ile ulaştırma izledi.
TCMB'nin Ağustos ayı enflasyon değerlendirmesinde gıda fiyatlarının enflasyona katkısına dikkat çekilmişti.
TCMB değerlendirmesinde çekirdek enflasyon göstergelerinin yıllık enflasyonunda yavaşlama kaydedildiğini de belirtmişti.
TCMB'nin değerlendirmesine göre gıda enflasyonundaki yükselişte taze meyve ve sebze fiyatlarının etkisi belirgin olurken; dünyada ve Türkiye'de etkili olan tarımsal kuraklık tüketici gıda fiyatlarını olumsuz yönde etkiledi.
Kur ve CDS hareketlendi
Enflasyon söylemindeki değişiklik piyasada erken faiz indirim fiyatlaması olarak yansıyınca kurda da hareketlenme oldu. Küresel piyasalarda Evergrande krizi gibi iştahı düşüren gelişmeler ve Fed'in teşvikleri geri çekme yönünde vereceği sinyallere yönelik beklentiler de kuru baskıladı.
2 Eylül'de 8,26'ya kadar gerileyen kur bu gelişmelerin etkisiyle yükseldi ve 20 Eylül'de 8,72'yi test etti.
Risk priminde de 400 seviyesini Eylül ayında yine test edildi.
Fed tarafında teşviklerin geri çekilmesi sinyali
TCMB toplantısından bir gün önce Fed'in açıkladğı faiz kararındaki sinyaller de ana temalardan biri oldu.
Amerikan Merkez Bankası Fed, piyasa beklentilerine paralel şekilde politika faizini yüzde 0-0,25 arasında sabit tuttu. Karar metninde, ekonomideki ilerlemenin devam etmesi durumunda varlık alım hızındaki yavaşlamanın gündeme alınabileceği belirtildi. Noktasal grafikte ise, 2022'de faiz artışı öngören Fed yetkilisi sayısının arttığı izlendi. Ekonomik öngörülerde enflasyon beklentileri yukarı çekilirken, büyüme beklentilerinde düşüş görüldü. Karar sonrası konuşan Fed Başkanı Jerome Powell, teşviklerin geri çekilmesi sürecinin 2022 ortasında son bulmasının uygun olabileceğini söyledi.
Powell'ın mesajlarını değerlendiren Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp, Fed'in faiz artışıyla, teşviklerin geri çekilmesini ayrıştırdığını, bu anlamda 2013 tecrübesinden iyi bir ders alındığını söyledi.
2013 yılında teşviklerin geri çekilmesi yönünde verilen mesajla Türk lirası da dahil olmak üzere gelişen para birimlerinde hızlı değer kayıpları yaşanmıştı.