Pandemi hiç şüphe yok ki ekonomik tarihi hızlandırdı. Özellkle de gelişen ülkelerde.
Hastalığın yayılması ile beraber artan belirsizlik, finansal yükümlülüklerin yerine getirilemeyeceği korkusu ve küresel ekonomik yavaşlama ile birlikte ABD Dolarına olan talep arttı. Dolar borcu olanlar ya da daha net bir ifade ile parası dolar olmayanlar baskı gördüler. Gelişen ülkeler bu baskıyı en sert hissedenler.
JP Morgan Gelişen Ülkeler Kur Sepeti yıl başından bu yana %14,5 değer kaybetti. Kayıpların tamamı neredeyse 8 haftada yaşandı. Brezilya Reali bu kurlar arasında %30’a yakın değer yitirirek en çok düşenlerde başı çekiyor.
Brezilya’nın hem geçmişten gelen sorunları var hem de yeni edindiği kötü alışkanlıkları var.
Geçmişten gelen problemlerin başında büyüyeme sorunu geliyor. Ülke son 10 yılın hiçbirinde %2,6’nın üstünde büyüyemedi. Son 5 yılda ise milli hasılası daraldı! Dolar bazında milli gelirde de 10 yılın dibindeler...
Bir diğer sorun ise geniş bütçe açıkları. Ülke son 6 yılda %4’ten düşük bir bütçe açığı vermediği gibi açığın çift haneleri zorladığı çeyrekler de gördük. Fitch’in dikkat çektiği ve aslında tüm piyasaca malum olan ise salgın sebebiyle bu açığın yüksek çift hanelere gidebileceği. Daha önce altılarda tahmin edilen açık ondörtlere gidebilir.
Brezilya hali hazırda kamu borcunun milli gelire oranında da BB notunu paylaştığı diğer ülkelere göre daha kötü bir yerde. Borcun milli hasılaya oranının %80’e varabileceği hesaplanıyor. BB notuna sahip ülkelerde bu oran ortalama %58,4’te. Fitch’in 10’lu seviyelerde tahmin ettiği bütçe açığı ise yine benzer ülkelerde %6,8’e varacak bu sene.
Başkan Bolsonaro üstündeki baskı ise sürüyor. Koronavirüse karşı oldukça rahat tavırlar sergileyen Başkan bu yüzden çok saygı duyulan sağlık bakanını kaybederken, ülkede çok saygı gören bir diğer bakanı da istifa etti. Ülkedeki yolsuzluk dosyalarında ‘kahramanca’ savaşan eski savcı / yeni Adalet Bakanı, Bolsonaro’yu bizzat adaleti engelleme suçlaması yaparak terk etti.
Ülkede yolsuzlukları bitirmek ve rüşvet çarkını kırmak için gelen, ekonomiyi ayağa kaldırmak için büyük reformlar söz veren bir başka için gidişat epeyce zorlayıcı. Diğer yandan ülkedeki virüs kaynaklı vaka sayıları hızla artıyor ve ölümler çoğalıyor. Şimdiden 125 bin vaka görüldü ve 8 binden fazla insan yaşamını yitirdi.
Oysa Brezilya’nın bütçesi üstünde aşırı baskı yaratan sosyal güvenlik sistemini reforme etme, ülkedeki büyüme problemini çözme ve sosyal yaşamı kabul edilebilir kılmak gibi vazgeçemeyeceği, aşırı tutku ve adanmışlık bekleyen sorunları var.
Gökhan ŞEN
Bloomberg HT Genel Yayın Yönetmeni
