Çin'den AB'ye kadar uzanan bir ticaret bloku oluşturan ve eski Sovyet ülkelerinde mal, hizmet ve paranın serbest dolaşımını öngören Avrasya Ekonomik Birliği 1 Ocak'tan itibaren yüyürlüğe girdi. Avrasya entegrasyonunun yeni bir başlangıcı olarak tarihi bir adım olan ekonomik işbirliğinin ilk başkanlığını Belarus yapacak.
Kazakistan, Rusya ve Belarus tarafından oluşturulan Avrasya Ekonomik Birliği'ne ilk katılan ülke Ermenistan olurken Kırgızistan'ın üyeliği ise 1 Mayıs 2015'te gerçekleşecek.
Ekonomik olarak 2,5 trilyon dolarlık büyüklüğe hükmedecek olan birlik, enerji başta olmak üzere küresel ve bölgesel olarak ulaşım, teknoloji, doğal kaynaklar ve stratejik olarak son derece önem arz etmekte. Birlik, 180 milyon nüfusa hitap ederek üye ülke vatandaşlarına serbest ticaret ve istihdam açısından da büyük fırsatlar sunarken, ülke halkları arasında da dostluk, iyi komşuluk ve karşılıklı olarak güveni artıracak. Son yıllarda küresel ekonomik güçler arasında oluşan güvensizlik, siyasi ve ekonomik sarsıntıların Avrasya Entegrasyonu'nun bölgesel olarak daha zorunlu hale getirirken, piyasalarda oluşan dalgalanmalar birliğin önemini daha da arttırıyor.
Yeni ekonomik fırsatların sunduğu Avrasya Ekonomik Birlik, siyaset ve diğer alanlarda işbirliğini çeşitlendirerek güçlendiriyor.
Avrasya Ekonomik Komisyonu tarafından yapılan açıklamada birliğin asıl amacının küresel ekonomiye kapsamlı katılım, ulusal ekonomilerin rekabet ve yaşam standartlarını iyileştirmek ve ekonomilerin istikrarlı gelişimi için koşullar oluşturmak olduğu belirtilirken; birlik içinde ülkelerle ya da dışındaki ortaklarla ticaretin kolaylaştırılması olacak.
Ekonomik Birliği'nin toplam 180 milyon nüfusuyla; Kazakistan ekonomisine önemli ölçüde güç kazandırması bekleniyor. Avrasya Ekonomik Birliği ile 2025'e kadar petrol ve petrol ürünleri üretiminde mevzuat sınırlamaları olmaksızın ortak pazara geçilmesi planlanıyor. Elektrikte ortak pazara geçilmesi ve üye ülkelerin ulusal elektrik pazarların entegrasyonu konusunda ise 2019'da tamamlanması bekleniyor.
Eski Sovyetler Birliği mi olacak?
Kazakistan, Rusya ve Belarus arasında imzalanan ve 1 Ocak'ta yürürlüğe giren Avrasya Gümrük Birliği ile ilgili iddialara 2014'ün son günlerinde cevap veren Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, "Kurulan Gümrük Birliği'nin Sovyetler Birliği'nin yeniden canlandırılması ve kurulmasını amaçladığını ancak beyinsizler düşünebilir." diye cevap vermişti. Başkent Astana'da gazetecilerin sorularını cevaplandıran Nursultan Nazarbayev, Sovyetler Birliği'nin yeniden kurulmasının mümkün olmadığına dikkat çekerek; oluşturulan birliğin ekonomik birlik olduğunun altını çizmişti.
2014'ün en önemli siyasi başarılarından biri olarak görülen Avrasya Ekonomik Birliği'nin kuruluşu ile ilgili anlaşma 2011yılında Kazakistan'ın başkenti Astana'da yapılmıştı.
Kazakistan ekonomisi
Tespit edilmiş petrol rezervleriyle dünya sıralamasında ilk 15 ülke arasında bulunan Kazakistan'ın, ABD Dışişleri Bakanlığı Enerji Enformasyon İdaresi (EIA) verilerine göre, 30 milyar varil petrolle dünya petrolünün yüzde 2'sine sahip olduğu ifade ediliyor. Bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu güne kadar petrol üretimini 3 kat arttıran Kazakistan, 2013'de günlük 1,6 milyon varil petrol üretirken bu rakamın, 2014 yılı sonunda 83 milyon ton olarak gerçekleşti. 2013 yılında yüzde 6 oranında büyüyen Kazakistan, GSYİH'si 217 milyar dolara; kişi başı milli geliri ise 12 bin 800 dolara ulaşmıştı. Ülkede 2013 yılında sanayi üretiminde yüzde 2,3 oranında artış kaydedilmiş, işsizlik oranı yüzde 5,2 seviyesine ulaşmıştı.
2014 yılında Kazakistan'ın toplam dış borcu 2013'ye göre yüzde 5.3 artarak 155 milyar dolara ulaşmış; Merkez Bankası ve Ulusal Refah Fonu Samruk Kazına'da biriktirilen Döviz ve altın rezervlerinin toplam tutarı 2013 yılında bir önceki yıla göre yüzde 10,7 artış göstererek 95,2 milyar dolara yükselmişti.
CHA