İSTANBUL (A.A) - 17.05.2011 - Bülent Aslan - Futbolda daha önce UEFA Kupası, iki sezondur da UEFA Avrupa Ligi olarak organize edilen Avrupa'nın 2 numaralı kupası bugün sahibini bulacak.
Kupanın finalinde iki Portekiz ekibi Porto ile Braga takımları, İrlanda'nın Dublin kentindeki Dublin Arena'da kupayı müzelerine götürebilmek için mücadele edecek.
Porto, bu kupada daha önce 2002-2003 sezonunda final oynayıp, İskoçya'nın Celtic takımını uzatmada 3-2 yenerek şampiyon oldu. Braga ise tarihinde ilk kez final oynayacak.
Futbolda Avrupa'nın kulüpler bazında 2 numaralı organizasyonu olan UEFA Avrupa Ligi, 1955 yılında Fuar Şehirleri Kupası adı altında düzenlenmeye başlandı.
Organizasyonun adı 1971-72 sezonundan itibaren UEFA Kupası adını alırken, iki sezondur da UEFA Avrupa Ligi olarak düzenlendi.
-KUPAYI KAZANAN TAKIMLAR-
1971-72 sezonundan itibaren adı değiştirilerek UEFA Kupası ismiyle düzenlenen kupayı en çok müzesine götüren takımlar, 3'er kez bu başarıya ulaşan İngiltere'nin Liverpool ile İtalya'nın Inter ve Juventus takımları oldu.
Kupayı şimdiye dek kazanan takımlar şunlar:
Inter (İtalya) 3, Juventus (İtalya) 3, Liverpool (İngiltere) 3, Borussia Mönchengladbach (Almanya) 2, Feyenoord (Hollanda) 2, Göteborg (İsveç) 2, Parma (İtalya) 2, Real Madrid (İspanya) 2, Tottenham Hotspur (İngiltere) 2, Sevilla (İspanya) 2, Ajax (Hollanda) 1, Anderlecht (Belçika) 1, Bayer Leverkusen (Almanya) 1, Bayern Münih (Almanya) 1, CSKA Moskova (Rusya) 1, Eintracht Frankfurt (Almanya) 1, Galatasaray (Türkiye) 1, Ipswich Town (İngiltere) 1, Napoli (İtalya) 1, Porto (Portekiz) 1, PSV Eindhoven (Hollanda) 1, Schalke 04 (Almanya) 1, Valencia (İspanya) 1, Zenit St. Petersburg (Rusya) 1, Shakhtar Donetsk (Ukrayna) 1, Atletico Madrid (İspanya) 1.
-KUPANIN GİTTİĞİ ÜLKELER-
UEFA Kupası'nı kazanan takımların bağlı bulunduğu ülkeler şunlar:
İtalya 9, İngiltere 6, Almanya 6, İspanya 6, Hollanda 4, İsveç 2, Rusya 2, Belçika 1, Portekiz 1, Türkiye 1, Ukrayna 1.
-GALATASARAY TARİH YAZDI-
UEFA Kupası'nı kazanan ilk ve tek Türk takımı olan Galatasaray, bu başarısını 1999-2000 sezonunda gerçekleştirdi.
Sarı-kırmızılılar, o sezon UEFA Kupası'na maç kaybetmeden uzanırken, Kopenhag'daki finalde İngiltere'nin Arsenal takımını penaltı atışları sonucunda 4-1 mağlup ederek büyük bir başarıya imza attı.
-ŞEREF KÜRSÜSÜ-
1971-72 sezonundan itibaren UEFA Kupası adıyla düzenlenen organizasyonda final oynayan takımların ülkelerine göre başarı sıralaması şöyle oluştu:
Ülke Kupa Final
------ ---- -----
İtalya 9 15
Almanya 6 14
İngiltere 6 11
İspanya 6 10
Hollanda 4 6
İsveç 2 2
Rusya 2 2
Belçika 1 3
Portekiz 1 3
Türkiye 1 1
Ukrayna 1 1
Fransa - 4
İskoçya - 3
Avusturya - 1
Macaristan - 1
Eski Yugoslavya - 1
-ŞAMPİYONLAR VE FİNALİSTLER-
1971-72 sezonundan itibaren UEFA Kupası adıyla düzenlenen futbolda Avrupa'nın kulüpler bazında 2 numaralı kupasını kazanan takımlar ve finalistler şöyle:
Sezon Şampiyon Finalist Sonuç
------- ----------------- -------------- --------
1971-72 Tottenham Hotspur Wolverhampton 2-1, 1-1
1972-73 Liverpool Mönchengladbach 3-0, 2-0
1973-74 Feyenoord Tottenham 2-2, 2-0
1974-75 Mönchengladbach Twente 0-0, 5-1
1975-76 Liverpool Brugge 3-2, 1-1
1976-77 Juventus Athletic Bilbao 1-0, 1-2
1977-78 PSV Eindhoven Bastia 0-0, 3-0
1978-79 Mönchengladbach Kızılyıldız 1-1, 1-0
1979-80 Eintracht Frankfurt Mönchengladbach 2-3, 1-0
1980-81 Ipswich Town AZ 67 Alkmaar 3-0, 2-4
1981-82 Göteborg Hamburg 1-0, 3-0
1982-83 Anderlecht Benfica 1-0, 1-1
1983-84 Tottenham Hotspur Anderlecht 1-1, 1-1 (4-3 pen.)
1984-85 Real Madrid Videoton 3-0, 0-1
1985-86 Real Madrid Köln 5-1, 0-2
1986-87 Göteborg Dundee United 1-0, 1-1
1987-88 Bayer Leverkusen Espanyol 0-3, 3-0 (3-2 pen.)
1988-89 Napoli Stutgart 2-1, 3-3
1989-90 Juventus Fiorentina 3-1, 0-0
1990-91 Inter Roma 2-0, 0-1
1991-92 Ajax Torino 2-2, 0-0
1992-93 Juventus B. Dortmund 3-1, 3-0
1993-94 Inter Casino Salzburg 1-0, 1-0
1994-95 Parma Juventus 1-0, 1-1
1995-96 Bayern München Bordeaux 2-0, 3-1
1996-97 Schalke 04 Inter 1-0, 0-1 (4-1 pen.)
1997-98 Inter Lazio 3-0
1998-99 Parma O. Marsilya 3-0
1999-00 GALATASARAY Arsenal 0-0 (4-1 pen.)
2000-01 Liverpool Alaves 5-4 (Uzatmada)
2001-02 Feyenoord B. Dortmund 3-2
2002-03 Porto Celtic 3-2 (Uzatmada)
2003-04 Valencia O. Marsilya 2-0
2004-05 CSKA Moskova S. Lizbon 3-1
2005-06 Sevilla Middlesbrough 4-0
2006-07 Sevilla Espanyol 2-2 (3-1 pen.)
2007-08 Zenit G.Rangers 2-0
2008-09 Shakhtar Donetsk Werder Bremen 2-1 (Uzatmada)
2009-10 Atletico Madrid Fulham 2-1 (Uzatmada)
-FUAR ŞEHİRLERİ KUPASI-
1955-1958 döneminden 1971-72 sezonuna dek Fuar Şehirleri Kupası adı altında oynanan kupadaki finalistler ve şampiyonlar ise şöyle:
Sezon Şampiyon Finalist Sonuç
------- ----------------- -------------- --------
1955-58 Barcelona Karması Londra Karması 2-2, 6-0
1958-60 Barcelona Karması Birmingham 0-0, 4-1
1960-61 Roma Birmingham 2-2, 2-0
1961-62 Valencia Barcelona 6-2, 1-1
1962-63 Valencia Dinamo Zagreb 1-2, 2-0
1963-64 Real Zaragoza Valencia 2-1
1964-65 Ferençvaroş Juventus 1-0
1965-66 Barcelona Real Zaragoza 0-1, 4-2
1966-67 Dinamo Zagreb Leeds United 2-0, 0-0
1967-68 Leeds United Ferençvaroş 1-0, 0-0
1968-69 Newcastle United U.Dosza 3-0, 2-3
1969-70 Arsenal Anderlecht 1-3, 3-0
1970-71 Leeds United Juventus 2-2, 1-1 (kura)
Not: Haberde, kupa şampiyonları ve kazanan takımların ülkelerine ait istatistiki bilgiler, UEFA'nın da baz aldığı şekilde, 1971-72 sezonundan itibaren yapılan isim değişikliği sonrası düzenlenen finalleri kapsamaktadır.
UEFA Avrupa Ligi, İrlanda'nın Dublin kentinde Porto ile Braga takımları arasında oynanacak finalle bu sezonki sahibini yarın bulacak.
1955'te Fuar Şehirleri Kupası olarak start alan, 1971'den itibaren UEFA Kupası, 2 sezon önce de yeni formatıyla UEFA Avrupa Ligi adını alan organizasyonun finali Dublin Arena'da oynanacak.
-İLK GOL GÜNEY AFRİKALI FUTBOLCUDAN-
Uluslararası Fuar Şehirleri Kupası adı altında 1955'te başlayan organizasyonun ilk maçı 4 Haziran 1955'te İsviçre'de Charlton ile Basel arasında oynandı. Charlton'ın 5-0 kazandığı bu maçta kupanın ilk golünü de İngiliz takımının Güney Afrikalı oyuncusu Eddie Firmani attı.
Turnuvanın ilk ''hat-trick'ini yapmayı ise Arsenal'in forveti Cliff Holton başarırken, 1971'de UEFA Kupası adı altında düzenlenen ilk kupayı İngiliz takımı Tottenham müzesine götürdü.
Başlangıçta iki ayaklı finallerle oynanan kupada, 1998'den itibaren tarafsız sahada oynanan tek maçlı finallere dönüldü. Paris'teki Parc des Princes Stadı'nda Inter ve Lazio arasında oynanan bu finali Inter takımı 3-0 kazandı.
-EN GOLCÜSÜ LARSSON-
UEFA Kupası tarihinin en çok gol atan oyuncusu ise İsveçli Henrik Larsson oldu.
Feyenoord, Celtic ve Helsingborg takımlarıyla çıktığı maçlarda attığı toplam 41 golle turnuvanın gelmiş geçmiş en golcü futbolcusu olan İsveçli santrforu, 29 golle Alman Dieter Müller izliyor. İki golcünün ortak özellikleri ise kupayı kazanmayı başaramamış olmaları.
Bu arada, eski Trabzonsporlu futbolcu Kayserispor Teknik Direktörü Şota Arvaladze de Dinamo Tiflis, Trabzonspor, Ajax, Glasgow Rangers ve AZ Alkmar formalarıyla UEFA Kupası'nda toplam 27 gol atarak en golcüler listesinde 3. sırada yer aldı.
-FALCAO, KLINSMANN'IN REKORUNU KIRDI-
Porto'nun golcü futbolcusu Falcao, bu sezon attığı 16 golle, bir sezon içinde en fazla gol atan oyuncular listesinde ilk sırada bulunan Alman Jürgen Klinsmann'ın rakorunu kırdı.
Kolombiyalı futbolcu Falcao, oynadığı 13 maçta fileleri 16 kez havalandırıp büyük bir başarıya imza attı. Finalde de forma giyecek olan Falcao, gol atması durumunda rekorunu geliştirecek.
Klinsmann ise 1995-96 sezonu finalinde Fransa'nın Bordeaux takımını toplamda 5-1'lik averajla yenerek şampiyon olan Bayern Münih'in, o sezon attığı 32 golün 15'ini kaydetmişti.
1980-81 sezonunda kupayı kazanan Ipswich Town'ın santrforu John Wark ise 14 gol atarak bir sezonda en çok gol atan üçüncü oyuncu olarak dikkati çekti.
-EN ÇOK KAZANAN TEKNİK DİREKTÖR TRAPATTONI-
UEFA Kupası'nı en çok kazanan teknik direktör 3 kezle İtalyan Giovanni Trapattoni oldu.
Trapattoni, Juventus'un başında 1976-77, 1990-91 ve 1992-93 sezonlarında kupayı kazanma başarısı gösterdi.
Juan de Ramos ise Sevilla'nın başındayken 2 yıl üst üste (2005-06 ve 2006-07) takımını UEFA Kupası şampiyonu yaptı.
-3 KEZ KAZANMIŞ 3 OYUNCU VAR-
UEFA Kupası'nı 3 kez kazanmış 3 futbolcu bulunuyor.
İngiliz Ray Clemence, İtalyan Giuseppe Bergomi ve Nicola Berti, UEFA Kupası sevincini 3'er kez yaşadılar.
Bergomi ve Berti, kupayı 1991, 1994 ve 1998 yıllarında Inter formasıyla kaldırırken, Clemence ise 3 ayrı takımda kupayı kazanma başarısı gösterdi. 1973 ve 1976 yıllarında Liverpool formasıyla şampiyonluğa ulaşan Clemence, 1984 yılında da Tottenham takımıyla kupaya uzandı.
-EN ÇOK FORMA GİYEN OYUNCU BERGOMI-
UEFA Kupası'nda en çok forma giyen oyuncu ise İtalyanların unutulmaz ismi Giusseppe Bergomi oldu.
Bergomi, Inter formasıyla toplam 96 UEFA Kupası maçına çıkarken, Frank Rost, Werder Bremen, Schalke 04 ve Hamburg formalarıyla 90 maçla ikinci, İtalyan kaleci Walter Zenga da 69 maçla üçüncü sırada yer aldı.
-5 GOL BİRDEN ATAN FUTBOLCULAR-
UEFA Kupası'nda bir maçta 5 gol birden atan 4 futbolcu yer alıyor.
1971-72 sezonunda Eintracht Braunschweig, Glentoran'ı 6-1 yenerken, Ludwig Bründl 5 gol birden atarak tarihe geçti.
Bu rekoru daha sonra 15 Eylül 1976'da 12-0 biten Derby County-Finn Harps maçında yine 5 gol kaydeden Derby County takımından Kevin Hector, 1984-85 sezonunda Ajax formasıyla Lüksemburg'un Red Boys Differdange takımına 5 gol atan Marco Van Basten, 1992'de de Napoli'nin Uruguaylı oyuncusu Daniel Fonseca, Valencia'ya 5 gol atarak rekora ortak oldu.
-14-0'LIK REKOR-
UEFA Kupası'nın en farklı galibiyetini Hollanda'nın Ajax takımı, Lüksemburg'un Red Boys Differdange ekibini 14-0 yenerek elde etti.
1984-85 sezonundaki eşleşmenin Lüksemburg'da oynanan ilk karşılaşması ise 0-0 berabere sona ermişti.
-İKİ MAÇTA TOPLAM 21 GOL-
Bir başka Hollanda takımı Feyenoord ise kupada bir eşleşmede en çok gol atan ekip olarak rekor kırdı.
Feyenoord, 1972-73 sezonunda Lüksemburg takımı olan Rumelange ile yaptığı iki maçta toplam 21 gol atarak kırılması zor bir rekora imza attı.
Hollanda ekibi, ilk maçı 9-0, rövanşı da 12-0 kazanarak bir üst tura çıkmayı başardı.
-UEFA KUPASI İSTATİSTİKLERİ-
UEFA Kupası'nın 1971'den bu yana dikkat çeken istatistikleri şöyle:
-En Çok Kazanan Kulüpler (3):
Inter (1990/91, 1993/94, 1997/98)
Juventus (1976/77, 1989/90, 1992/93)
Liverpool (1972/73, 1975/76, 2000/01)
-En Çok Kazanan Futbolcular (3):
Ray Clemence (Liverpool-1972/73, 1975/76, Tottenham-1983/84)
Giuseppe Bergomi (Inter-1990/91, 1993/94, 1997/98)
Nicola Berti (Inter-1990/91, 1993/94, 1997/98)
-En Çok Kazanan Teknik Direktörler:
Giovanni Trapattoni - 3 kez (Juventus 1976/77, 1990/91, 1992/93)
Juande Ramos - 2 kez (Sevilla 2005/06, 2006/07)
-En çok kazanan ülkeler:
İtalya 9, İngiltere 6, Almanya 6, İspanya 6, Hollanda 4, İsveç 2, Rusya, 2, Belçika 1, Portekiz 1, Türkiye 1, Ukrayna 1.
-En çok forma giyen oyuncular
Giuseppe Bergomi (Inter): 96
Frank Rost (Werder Bremen, Schalke 04, Hamburg): 76
Walter Zenga (Inter): 69
Enzo Scifo (RSC Anderlecht, Inter, FC Girondins de Bordeaux, AJ Auxerre, Torino Calcio, AS Monaco FC): 66
David Narey (Dundee United FC): 63
-En Fazla Gol Atan Oyuncular:
37 Henrik Larsson (Feyenoord, Celtic FC, Helsingborgs IF): 37
Dieter Müller (1. FC Köln, VfB Stuttgart, Bordeaux): 29
Şota Arvaladze (Dinamo Tiflis, Trabzonspor, Ajax, G.Rangers, AZ Alkmaar): 27
Alessandro Altobelli (Inter, Juventus): 25
-Bir sezon içinde en fazla gol atan oyuncular:
Jürgen Klinsmann (Bayern Münih, 1995/96): 15
John Wark (Ipswich Town, 1981/82): 14
Derlei (FC Porto, 2002/03): 12
-UEFA Kupası Finali'nde en çok yer alan ülkeler:
İtalya: 15 (9 galibiyet/6 mağlubiyet)
Almanya: 14 (6 galibiyet/8 mağlubiyet)
İngiltere: 11 (6 galibiyet/5 mağlubiyet)
İspanya: 10 (6 galibiyet/4 mağlubiyet)
Hollanda: 6 (4 galibiyet/2 mağlubiyet)
Fransa: 4 (4 mağlubiyet)
Belçika: 3 (1 galibiyet/2 mağlubiyet)
Portekiz: 3 (1 galibiyet/2 mağlubiyet)
İskoçya: 3 (3 mağlubiyet)
İsveç: 2 (2 galibiyet)
Rusya: 2 (2 galibiyet)
Türkiye: 1 (1 galibiyet)
Ukrayna: (1 galibiyet)
Yugoslavya: 1 (1 mağlubiyet)
Macaristan: 1 (1 mağlubiyet)
Avusturya: 1 (1 mağlubiyet)
Portekiz takımları Porto ile Braga'nın yarın oynayacağı UEFA Avrupa Ligi finaliyle aynı ülke takımları, bu kupanın finalinde 8. kez karşı karşıya gelecek.
Eski adıyla UEFA Kupası, yeni adıyla UEFA Avrupa Ligi'nde bugüne dek 7 kez aynı ülke takımları finalde karşılaştı. 4 kez İtalyan takımları, 1'er kez de İngiliz, Alman ve İspanyol ekipleri finalde kendi ülke takımları ile oynadı.
Kupada aynı ülke takımları 3 sezon aradan sonra finalde karşılaşacak. En son 2006-2007 sezonunda İspanya'nın Sevilla ile Espanyol takımları finalde karşılaşmış ve 2-2 berabere sona eren maçı penaltılarla Sevilla kazanmıştı.
Aynı ülke takımlarının Avrupa'nın 2 numaralı kupasında oynadığı final maçları ve sonuçları şunlar:
Sezon Şampiyon Finalist Sonuç
------- ----------------- -------------- --------
1971-72 Tottenham Hotspur Wolverhampton 2-1, 1-1 (İngiliz)
1979-80 Eintracht Frankfurt Mönchengladbach 2-3, 1-0 (Alman)
1989-90 Juventus Fiorentina 3-1, 0-0 (İtalyan)
1990-91 Inter Roma 2-0, 0-1 (İtalyan)
1994-95 Parma Juventus 1-0, 1-1 (İtalyan)
1997-98 Inter Lazio 3-0 (İtalyan)
2006-07 Sevilla Espanyol 2-2 (3-1 pen.) (İspanyol)
UEFA Avrupa Ligi finalinde karşı karşıya gelecek Portekiz takımlarından Porto, Portekiz Ligi'ni namağlup şampiyon tamamlarken Braga ise 38 puan geride 4. oldu.
Portekiz Ligi'nde oynadığı 30 maçın 27'sini kazanan, 3'ünde de berabere kalan Porto, 73 gol atıp, 16 gol yedi ve 84 puan toplayarak şampiyonluğa ulaştı.
Braga ise 30 maçta 13 galibiyet, 7 beraberlik 10 da mağlubiyet alıp 46 puanla 4. sırada yer aldı.
-İKİ GENÇ TEKNİK ADAM KARŞI KARŞIYA-
UEFA Avrupa Ligi finali iki genç Portekizli teknik adamın, teknik direktörlük kariyerlerinde ilk kez kupayı kazanma mücadelesine sahne olacak.
Porto'nun 17 Ekim 1977 doğumlu 33 yaşındaki teknik direktörü Andre Villas Boas ile Braga'nın 2 Ocak 1969 doğumlu 42 yaşındaki teknik direktörü Domingos Paciencia, Dublin'deki finalde takımlarının kupayı kazanması için karşı karşıya gelecek.
-BRAGA TEKNİK DİREKTÖRÜ PORTO'NUN ESKİ FUTBOLCUSU-
Futbola 1987'de Porto'da başlayan Braga Teknik Direktörü Paciencia, 10 yıl boyunca Porto forması giydi.
1997-99 arasında İspanya'nın Tenerife takımında oynayan Portekizli teknik adam, 1999-2001 yıllarında da yine eski takımı Porto'da mücadele etti.
Teknik direktörlük kariyerine 2006'da UD Leiria takımında başlayan Paciencia, Academica de Coimbra'dan sonra 2009'da Braga'nın başına geçti.
-BOAS, KAZANAN EN GENÇ OLMAK İSTİYOR-
Andre Villas Boas ise 2010 yılında Porto'nun başına geçti.
Boas, 2003-04'te Porto, 2004-2007 arasında Chelsea, 2008-09'da da Inter'de Jose Mourinho'nun yardımcılığını yaptı.
33 yaşındaki Villas Boas, Porto'nun şampiyon olması halinde, 32 yaş 213 günle UEFA Avrupa Ligi'ni kazanan en genç teknik adam unvanını da alacak.
-132. KEZ KARŞILAŞACAKLAR-
Avrupa kupalarında ilk kez karşı karşıya gelecek olan Porto ile Braga, Portekiz'de ise 131 kez karşılaştı.
Bu karşılaşmaların 92'sini Porto, 17'sini Braga kazanırken 22 karşılaşma da berabere sonuçlandı.
İki takım, iki kez Portekiz Kupası finalinde karşılaşırken, Porto 1977'de 1-0, 1998'de de 3-1 galip geldi.
-PORTO 9 KEZ AVRUPA'DA FİNAL OYNADI-
Avrupa futbolunun önde gelen takımlarından Porto, Avrupa kupalarında bugüne dek 9 kez final oynadı.
Portekiz ekibi, oynadığı 9 finalin 6'sında kupaya uzanırken, 3 kez mutlu sona ulaşamadı.
-İKİ KENT ARASINDA 47 KİLOMETRE VAR-
UEFA Avrupa Ligi finali oynayacak Porto ile Braga, birbirlerine 47 kilometre mesafede bulunuyor.
Bu alanda daha önceki rekor, 84 kilometre ile 1988'de UEFA Süper Kupası'nda Mechelen ile PSV Eindhoven takımları arasında oynanan karşılaşmaya aitti.
Porto-Braga finali, böylece Avrupa kupaları finallerinde birbirlerine en yakın iki kentin takımının karşılaşması olacak.
-2 PORTOLU FUTBOLCU DOĞUM GÜNÜNDE FİNALE ÇIKACAK-
Porto'da 2 futbolcu, doğum günlerinde Dublin'deki final maçına çıkacak.
18 mayıs 1978 doğumlu kaleci Helton ile 18 Mayıs 1985 doğumlu savunma oyuncusu Sereno, doğum günlerinde UEFA Avrupa Ligi heyecanını da yaşayacak.
-PORTO'NUN MÜZESİ KUPALARLA DOLU-
Porto, hem kendi ülkesinde hem de Avrupa'da birçok kupayı müzesine götürürken finaldeki rakibi Braga'nın ise müzesinde sadece 1 Portekiz kupası bulunuyor.
Porto, 2 kez Şampiyonlar Ligi (Biri Şampiyon Kulüpler Kupası), 1 kez UEFA Kupası, 1 kez UEFA Süper Kupa, 2 kez Kıtalararası Kupa, 24 lig şampiyonluğu, 15 de Portekiz Kupası'na sahip oldu.
Braga ise sadece 1966 yılında Portekiz Kupası'nı kazanabildi.