CEMRE NUR KARACA
Suudi Arabistan’a olan ihracat 2020 Kasım ayında düşmeye başladı, Ocak 2021 tarihinden itibaren ise resmi dış ticaret rakamları neredeyse sıfırlandı.
İhracatçıların önemli pazarlarından biri olan Suudi Arabistan’a ihracat Mayıs ayı itibariyle de geçen yıla oranla yüzde 94 düştü. Bazı sektörlerde krallığa yapılan ihracat tamamen dururken, birçok sektörde de durma noktasına geldi.
Suudi Arabistan'a ihracat yapan sektörler arasında fındık ve mamulleri, çelik, makine ve makine aksamları öne çıkıyor. Suudi Arabistan’a ihracat yapmak isteyen ihracatçılar ya çevre ülkeleri kullanarak transit ticaret yapabiliyor ya da ülkedeki bağlantılarını kullanarak sınırlı da olsa ihraç ürününü krallığa sokabiliyor.
Fındık ve mamülleri transit ticaretle Suudi’lere satılıyor
Suudi Arabistan’a 2019 yılında 2 bin ton fındık ihracatı gerçekleşirken bu rakam Eylül 2020’den itibaren neredeyse sıfıra indi. Ulusal Fındık Konseyi Başkanı ve Karadeniz Fındık ve Mamulleri Birliği Yönetim Kurulu üyesi Sebahattin Arslantürk Suudi yetkililerin gümrüklere Türk ürünlerini içeriye sokmamalarını söylediğini aktardı.
Arslantürk, “Ülkedeki bazı fabrikaların üretimlerine devam etmeleri için fındığı almaları gerekiyordu elzem bir durum olduğu için bir süre göz yumuldu. Şu anda bir miktar ihracat yapılıyor gözükse de Arabistan’a komşu Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, Libya, Mısır gibi ülkeler Türkiye’den fındık aldığı ürünü millileştiriyor ve bu şekilde Suudi Arabistan’a Türk fındıkları sokuluyor. Aslında Arabistan’a giden ihracatta daralma yok sadece şekil değiştirdi.” açıklamalarında bulundu.
Öte yandan Türkiye’nin Mayıs ayı ihracat verilerinde ise Suudi Arabistan ise çevresindeki ülkelere olan fındık ihracatı artış gösterdi.
Mayıs 2021’de bir önceki yılın aynı ayına oranla Libya’ya olan fındık ihracatı yüzde 2000, Suriye’ye olan fındık ihracatı yüzde 2200, Bahreyn’e olan ihracat ise yüzde 700 artmış durumda.
Sebahattin Arslantürk bu verileri şöyle açıklıyor “ Türkiye’den doğrudan Suudi Arabistan’a gönderilemeyen fındıklar çevre ülkelerde transit ticaret yapılarak gönderiliyor. Tonaj olarak ihracatta düşüş söz konusu değil aslında Arabistan pazarına aynı oranda Türk fındığı giriyor ancak sadece Türk kimliğiyle değil. Bizler bu durumun düzelmesini istiyoruz. Çünkü bu şekilde ihraç edilen ürünün birim fiyatı artıyor. Biz böyle olsun istemiyoruz. Artan navlun fiyatlarını da işin içine katarsak fiyatlar yüzde 6-7 civarında arttı. Doğrudan ihracat yapmak çok önemli bunu doğru bulmuyoruz ama ihracat yapmak isteyen her türlü bir yolunu buluyor.”
Çelik sektöründe talep azaldı
Çelik ihracatında da Suudi Arabistan’ın ihtiyaç duyduğu kadar ürün gönderilebilirken, sektör temsilcileri Körfez ülkelerinin çelik alanında yatırımlar yaptığını ve bu alanda ithal ürünlere olan talebin azaldığını kaydediyor.
Çelik İhracatçılar Birliği (ÇİB) Başkan Yardımcı Uğur Dalbeler talebin azalmasına dikkat çekerken Suudilerin çelik ürününü bulamadığında da Türkiye’den ihtiyaç duydukları kadar ürün aldıklarını kaydetti
Dalbeler sözlerine şöyle devam etti:
“Çelik ürünleri direk tüketiciyi ilgilendiren bir ürün olmadığı için bu tarz ambargolardan bağımsız hareket edebiliyor. Örnek vermek gerekirse çelik ihracatında İsrail son 2 yıldır Türkiye’nin bir numaralı pazarı. Suudi Arabistan’a olan ihracatın düşmesinde körfez bölgesindeki petrol ürününün fiyatının düşmesi, bölgedeki gelirin azalması ve ekonomilerin yavaşlaması oldukça büyük bir faktör.
Ayrıca son 10 yıldır Arabistan yarım adasında çelik üretimine yönelik yatırımların arttığını görüyoruz. Körfez ülkeleri kendilerini korumak adına ithalatı azaltmış durumda. Dolayısıyla ithalat ihtiyaçları azaldı. Suudi Arabistan özelinde geçtiğimiz yıl Ocak ayında 89 milyon dolarlık ihracat görüyoruz ki bunun bileşeni ara malı ihracatı.
Son 5 aylık verilerde 9 milyona düştüğünü görüyoruz. Bunun nedeni de ihtiyaç arz etmediği için düşmüş. Ancak ihtiyaç halinde bizden belli bir miktar çelik alıyorlar. Yani ihtiyaç duyduklarında ve başka ülkelerden temin edemediklerinde Türkiye’den ürün ihracı yapıyorlar.”
Suudi Arabistan’nın türk makinelerine ihtiyacı var
Makina İhracatçıları Birliği Başkanı Kutlu Karavelioğlu ise krallığa yapılan ihracatta son durumu şöyle değerlendirdi: Suudi Arabistan pandemi öncesi 18-20 milyar dolara yakın makina ithal eden bir ülkeydi. Bu pandemiyle birlikte 17 milyar dolara düştü. Bu önemli bir ithalat rakamı. Türkiye yaklaşık 30 milyar dolar makina ihracatı yapıyor Suudilerde makina üretimi olmadığı için bu alandaki her şeyi ithal ediyorlar. Makina ihracatımızın yüzde 1’i civarında bir pazar konumunda ve bizim için önemli bir alıcı. Suudiler büyük bir dönüşüm içerisindeler ve 2030 hedefleri var. İthalatı ikame edecek yatırımlar yapmak istiyorlar. Bu teknolojik dönüşümü yapmaları için makina ve teçhizat alanı oldukça önemli. Makina ihracatçısı tek seferde sevkiyat yapmıyor bazen birkaç partide ürün ihraç ediyor. Dolayısıyla ikili ilişkilerini geliştiriyor. Suudi Arabistan’a ihracat düşse de sınırlı ihracatı gümrüklerde ikili ilişkileri olan ihracatçılar yapıyor.” dedi.