Varlık Fonu hakkında bildiklerimiz ve hâlâ merak ettiklerimiz

2) Türkiye'nin varlık fonu ne zaman ve nasıl kuruldu?

26 Ağustos 2016'da 6741 sayılı kanunun Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla Varlık Fonu'nun yasal zemini düzenlendi.

3) Kimler yönetecek?

Türkiye Varlık Fonu'na genel müdür ataması 2 Kasım 2016'da yapıldı. Başbakan Binali Yıldırım tarafından onaylanan kararla Özelleştirme İdaresi Başkanı Mehmet Bostan fonun başına geçti.

5 Şubat 2017'de Ticaret Sicil Gazetesi'nde yayınlanan Başbakanlık'tan yapılan atamalarla ise yönetim kurulu üyeleri belirlendi. Yönetim Kurulu Başkanı'nın Mehmet Bostan olduğu fonun kurul üyeleri ise Yiğit Bulut, Kerem Alkin, Himmet Karadağ ve Oral Erdoğan oldu.

Mehmet Bostan, Kasım ayı başında gerçekleşen 8. Sermaye Piyasaları Kongresi'nde Fon'a ilişkin şu açıklamalarda bulunmuştu:

"Kamu varlıklar açısından çok zengin, bunun sermaye piyasalarına aktarımı oldukça önemli..Varlık Fonu sermaye piyasası aktörlerinin genelini olumlu etkileyecek ve yeni işler sağlayacak. Fon’un denetimi çok önemli ve bu noktada önemli düzenlemeler yapılıyor. Büyük bir Türkiye için büyük bir sermaye piyasası gerekli, Varlık Fonu da bunu destekleyecek."

4) Varlık Fonu ne alıp satabilecek?

Kasım ayında yapılan düzenlemeye göre Varlık Fonu’nun alım satım yapabileceği ürünler şu şekilde:

*Yerli ve yabancı şirketlerin hisse senetleri,

*Özelleştirme kapsam ve programına alınanlar dahil Türkiye’de kurulan ihraççılara ait paylar

*Alım satımı yapılabilen yabancı kamu, özel sektör ve kamu borçlanma araçları, ihraççı payları, vadeli mevduat, katılma hesabı,

*Hazine taşınmazları ve mevduat sertifikaları, altın ve diğer kıymetli madenler ile bu madenlere dayalı olarak ihraç edilen sermaye piyasası araçları

*Fon katılma payları

*Repo ve ters repo işlemleri

*Kira sertifikaları, gayrimenkul sertifikaları, varantlar ve sertifikalar,

*Takasbank para piyasası işlemleri

*Türev araç işlemlerinin nakit teminatları ve primleri

*Özel tasarlanmış yabancı yatırım araçları ve ikraz iştirak senetleri,

*Ulusal yatırımlar ile uluslararası alanlarda diğer devletler veya yabancı şirketler tarafından yapılacak yatırımlara iştirak ve diğer yatırım araçları işlemleri

5) Organizasyon yapısı nasıl olacak?

Şirketin organizasyon yapısında portföy yönetim birimi ve araştırma birimi bulunacak. Diğer taraftan muhasebe, kayıt, bilgi ve belge sistemleri ile düzenli iş akışı ve haberleşmeyi sağlayacak organizasyon, iç kontrol ve risk yönetim sistemi ile iç denetim birimi, fon hizmet birimi ile gerekli diğer birimler kurulacak. Şirket faaliyet konularına ilişkin olarak hizmet alımı da yapabilecek.

6) Ne kadar sermayeyle kuruldu?

Şirketin 50 milyon lira olan kuruluş sermayesi, Özelleştirme Fonu’ndan karşılandı. Tamamı ödenmiş olan bu sermayeyi temsil eden paylar Özelleştirme İdaresi Başkanlığına ait ve şirketin hisse senetleri nama yazılı olarak çıkarıldı.

7) Ne kadar büyüklüğe ulaşacak?

Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, Ağustos ayında Varlık Fonu'na ilişkin kanunun kabul edilmesi ardından yaptığı açıklamada, “Varlık Fonu’nda hedeflerimiz çok büyük. Hedefimiz 200 milyar dolarların konuşulduğu bir fon büyüklüğüne ulaşılması. Varlık Fonu ile Rus fonu bir araya gelecek. Türk-Rus ortak fonu yatırımları destekleyecek. Varlık fonunun denetimi uluslararası denetim şirketleri tarafından yapılacak" demişti.

8) Bünyesinde hangi şirketler var?

Bir süre önce Milli Piyango, şans oyunları ve at yarışlarınının devredildiği Varlık Fonu’na şimdi de kamunun devleri aktarıldı.

Ziraat Bankası, BOTAŞ, Türkiye Petrolleri AO, PTT, Borsa İstanbul ve Türksat’ın sermayelerinde bulunan Hazine'ye ait hisselerin tamamı, Türk Telekom'un yüzde 6.68 oranındaki Hazine'ye ait hissesi ile Eti Maden ve Çaykur’un TVF'ye aktarılmasına dair kararın dün yayımlanmasından sonra bugün de Türk Hava Yolları (THY) ve Halkbank'ta Başbakanlık Özelleştirme İdaresi'nin sahip olduğu payların özelleştirme kapsam ve programından çıkartılarak TVF'ye devredileceği açıklandı.

9) Nasıl denetlenecek?

Fon ve tüm iştirakleri bağımsız denetime tabi tutulacak. 6362 sayılı Kanun kapsamında kurumsal yönetim düzenlemelerine uyacak.

Bağımsız denetimden geçmiş yıllık mali tablolar ile faaliyetler, Başbakan tarafından görevlendirilecek sermaye piyasaları, finans, ekonomi, maliye, bankacılık, kalkınma alanlarında uzman en az üç merkezi denetim elemanı tarafından bağımsız denetim standartları çerçevesinde denetlenecek.

Denetim sonucunda hazırlanacak rapor her yıl Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kuruluna sunulacak. Ekim ayında da Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından, birinci ve ikinci fıkralar kapsamında hazırlanan ve Başbakanlık tarafından gönderilen denetim raporları üzerinden görüşülerek denetlenecek.

10) Fon vergi ödeyecek mi?

Fon ve iştirakleri kurumlar vergisinden muaf tutulacak.

11) Nasıl finansman sağlayacak?

Özelleştirme kapsam ve programında bulunan ve Fon'a devredilen kuruluş ve varlıklar

Özelleştirme fonundan Türkiye Varlık Fonu'na aktarılan nakit fazlası

Kamu kurum ve kuruluşlarının tasarrufu altında bulunan ihtiyaç fazlası gelir, kaynak ve varlıklar

Yurtiçi ve yurtdışı sermaye ve para piyasalarından onay aranmaksızın sağlanan finansman ve kaynaklar ile para ve sermaye piyasaları dışında diğer yöntemlerle sağlanan finansman ve kaynaklar.

Fon, finansman sağlarken Türkiye Varlık Fonu portföyü üzerinde teminat, rehin, kefalet ve ipotek tesis edilebilecek. Şirket, sahibi olduğu gayrimenkulleri SPK'nın listelediği gayrimenkul değerleme şirketleri ile anlaşarak değer tespiti yaptırabilecek.

DÜNYADA VARLIK FONLARI

Dünyada 40’tan fazla ülkede yaklaşık 80’e yakın varlık fonu bulunmaktadır. Küresel dağılıma bakıldığında fonların doğal kaynak zengini Ortadoğu ve Orta Asya ile ihracat ve finans merkezlerine odaklı Uzak Doğu’da yoğunlaşıyor.

2014 sonu itibariyle varlık fonlarının büyüklüğü 10,4 trilyon dolar ve en büyük 15 varlık fonu bunun yüzde 60'ını oluşturuyor 2020 yılına kadar 21 yeni varlık fonu kurulması beklenirken büyüklüğün 15 trilyon dolara yükselmesi bekleniyor.Varlık fonlarının 2010-2015 yılları arasında ortalama büyüme oranı yüzde 21,5

En büyük fon Norveç'te: 885 milyar dolar

Dünyada 885 milyar dolarlık büyüklüğüyle Norveç’e ait Government Pension-Fund-Global varlık fonu, küresel varlık fonları arasında ilk sırada yer alıyor. Norveç Maliye Bakanlığı denetiminde olan fonun, dünyanın önemli şehirlerinde ofisleri mevcutken, Nestle, Royal Dutch Shell, Apple, Roche Holding, Novartis, Alphabet ve Microsoft gibi dünya çapındaki önemli şirketlerde sermaye yatırımları bulunuyor.

Çin: 813,8 milyar dolar

Noreç varlık fonunu Çin Yatırım Şirketi Fonu (CIC) izliyor. CIC, 813,8 milyar dolarlık büyüklüğüyle petrol dışı kaynaklarla emtia dışı olarak kurulan fonların en büyüğü konumunda bulunuyor. CIC'nin yatırımlarının yüzde 46’sı ABD’ye yöneltilmiş durumda.

BAE: 792 milyar dolar

Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) Abu Dabi Yatırım Otoritesi Fonu da petrol kaynaklı fonlar arasında ve 792 milyar dolarlık varlığıyla üçüncü sırada.

BAE fonunu 592 milyar dolarla Kuveyt ve 576 milyon dolarla Suudi Arabistan izliyor.

Rusya Ulusal Refah Fonu ise 73 milyar dolar büyüklüğe sahip.

BusinessHT