Küresel gıda fiyatları Ocak'ta yeniden yükselişe geçti
Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Ocak ayı Küresel Gıda Fiyat Endeksini açıkladı. Aralık ayında gerileyen endeks, Ocak ayında yeniden yükselişe geçti.
İRFAN DONAT
FAO Gıda Fiyat Endeksi, Ocak'ta aylık bazda yüzde 1,1 artarken, yıllık bazda yüzde 19,6 yükseldi.
Böylece Endeks, Ocak ayında 135,7 puana çıktı.
Ocak ayındaki artışta bitkisel yağlar ve süt ürünleri alt endekslerinde yükselişler etkili oldu.
FAO Hububat Fiyat Endeksi, Ocak ayında ortalama 140,6 puan ile aylık bazda yüzde 0,1 artarken, yıllık bazda yüzde 12,5 yükseldi. Dünya buğday fiyatları, Avustralya ve Arjantin'deki büyük hasatlardan mevsimsel arzın artmasıyla yüzde 3,1 düşüşle Ocak ayında gevşedi. Ancak, yüksek kaliteli buğdayın küresel olarak kısıtlı mevcudiyeti ile devam eden güçlü talepten gelen destek ve ihraç edilebilir arz üzerindeki belirsizlik, fiyatlardaki düşüşü frenledi. Buna karşın, mısır ihracat fiyatları, Arjantin ve Brezilya başta olmak üzere çoğunlukla güney yarımkürede devam eden kuraklık endişeleri nedeniyle aylık bazda yüzde 3,8 arttı. Diğer iri taneli tahılların yanı sıra, uluslararası sorgum fiyatları da Ocak ayında mısır fiyatlarındaki trendlere paralel olarak yükselirken, arpa fiyatları ise biraz daha düşük seyretti.
FAO Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi, Ocak'ta aylık yüzde 4,2 artış ve yüzde yıllık bazda yüzde 33,8'lik yükseliş sonucu 185,9 puanla tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Söz konusu artışta, hurma, soya, kolza tohumu ve ayçiçeği tohumu yağı fiyatlarındaki yükselişler etkili oldu. Kısa süreli bir düşüşün ardından, uluslararası palm yağı fiyatları, büyük ölçüde, dünyanın en büyük palm yağı ihracatçısı Endonezya'nın ihracat mevcudiyetinde olası bir düşüşe ilişkin endişelerin yanı sıra önemli üretici ülkelerdeki düşük üretime ilişkin endişelerle desteklenerek Ocak ayında toparlandı. Dünya soya fiyatları da özellikle Hindistan'dan yapılan güçlü ithalat alımlarının desteğiyle yükseldi. Öte yandan, kolza ve ayçiçek yağı fiyatları sırasıyla arz sıkılığının devam etmesi ve artan küresel ithalat talebi ile desteklendi. Yükselen ham petrol fiyatları da uluslararası bitkisel yağ değerlerine destek verdi.
FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi ise aylık bazda yüzde 2,4 artarak 132,1 puan olurken art arda beşinci aylık artış yaşandı. Endeks, yıllık bazda yüzde 18,7 yükseldi. Ocak ayında süt ürünleri fiyat teklifleri, yağsız süt tozu ve tereyağındaki en keskin artışlara sahne oldu. Ocak ayındaki artış, özellikle bazı büyük süt üretecisi ülkelerde süt teslimatlarında bildirilen düşüşün ve düşük stok seviyelerinin fiyatları desteklediği, özellikle Batı Avrupa'dan ihracat mevcudiyetindeki düşüşü yansıtan küresel piyasalardaki sıkılaşma ile desteklendi. Aralarında Avustralya ve Yeni Zelanda'nın da olduğu Okyanusya ülkelerindeki süt üretiminin önümüzdeki aylarda ortalamanın altında kalacağı beklentisi, küresel süt piyasalarındaki sıkılaşmaya katkıda bulundu. Tüm bu gelişmelere ek olarak, COVID-19 ile ilgili işgücü kıtlığı nedeniyle süt işleme ve nakliyesindeki gecikmeler, süt fiyatlarının yükselmesini tetikleyen diğer bir faktör olarak öne çıktı.
FAO Et Fiyat Endeksi Ocak'ta aylık bazda 0,3 gibi hafif bir artışla 112,6 puan olarak gerçekleşti. Endeks, yıllık bazda yüzde 17,3 yükseldi. Ocak ayında, sığır fiyatları ihracat arzını aşan güçlü küresel ithalat talebiyle yeni bir zirveye ulaştı. İşgücü kıtlığı ve yüksek girdi maliyetlerinin küresel arzı düşürmesi ve Çin'in ithalattaki yavaşlamasından kaynaklanan aşağı yönlü baskıya karşı koymasıyla domuz eti fiyatları hafifçe yükseldi. Buna karşın, COVID-19 ile ilgili üretim ve nakliye gecikmelerinden kaynaklanan kısıtlı arzlara ve bazı büyük kanatlı eti üreten ülkelerde kuş gribi salgınlarına rağmen, küresel ihraç edilebilir arzların ithalat talebini geride bırakmasıyla küçükbaş ve kanatlı eti fiyatları kısmen gevşedi.
FAO Şeker Fiyat Endeksi, aylık bazda yüzde 3,1 düşüşle Ocak ayında ortalama 112,8 puan olarak gerçekleşti ve art arda ikinci aylık düşüşü ve son altı ayın en düşük seviyesini kaydetti. Ancak Endeks, yıllık bazda yüzde 19,7 yükseldi. Uluslararası şeker fiyat tekliflerindeki Ocak ayı düşüşünde, çoğunlukla, olumlu üretim beklentileri ve başlıca ihracatçı ülkeler arasında yer alan Hindistan ve Tayland'daki olumlu hasat haberleri ve Brezilya'nın önemli büyüme bölgelerindeki yağışların artması etkili oldu. Ayrıca Brezilya'da düşük etanol fiyatları Ocak ayında dünya şeker fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskıyı daha da artırdı. Ancak, dünyanın en büyük şeker ihracatçısı olan Brezilya'dan yapılan sevkiyatları kısıtlama eğiliminde olan ABD Doları karşısında Brezilya Reali'nin güçlenmesi, şeker fiyatlarında daha ciddi düşüşleri frenledi.
YENİ TAHIL ÖNGÖRÜLERİ
FAO, 2021 dünya tahıl üretimi tahminlerini de güncelledi. Buna göre, üretimin geçen yıla göre yüzde 0,8 artışla 2 793 milyon ton olması bekleniyor.
FAO'nun yayınlanan son Tahıl Arz ve Talep Özetine göre ise 2021'de küresel buğday üretiminin 2020 ile eşit olması beklenirken, iri tanelilerin üretiminin yüzde 1,3 daha fazla olması ve pirinç üretiminin yüzde 0,7 artması bekleniyor.
Her ne kadar yüksek girdi maliyetlerinin daha büyük bir genişlemeyi engellemesi söz konusuysa da çoğunlukla elverişli hava koşullarının etkisiyle 2022’de Kuzey Yarımkürede küresel buğday ekimlerinin artması bekleniyor. Yüksek fiyatların Arjantin ve Brezilya'da rekor ekimlere işaret ettiği mısırın görünümü ise güçlü.
2021/22'de dünya çapında tahıl kullanımının yıllık bazda yüzde 1,6 artacağı tahmin ediliyor. Bu da dünya tahıl stok-kullanım oranının yüzde 28,7'ye düşeceğine işaret ediyor. Bu oran, bir önceki yıla göre biraz daha düşük olmakla birlikte tarihsel olarak rahat bir seviyede.
