Komşumuz Yunanistan seçim sonuçları sonrasında EURO Zone'dan ayrılmayı yüksek sesle telafuz etmeye başlayınca ortalık iyice gerildi. Bu zamana kadar her ne olursa olsun Yunanistan Euro'da kalacak diyenler şimdi kapalı kapılar ardında 'Yunanistan sonrası zarar ziyan hesabı' yapıyorlar.
Çok değil bir kaç ay öncesine kadar Yunanistansız bir Euro Bölgesi'nin konuşulması bile tabuydu. Hatta bu yönde fikir yürütenlere pek de iyi gözle bakılmıyordu. Ne oldu ise Yunanistan seçimlerinden sonra oldu. Seçimden 2. çıkan parti Partisi SYRIZA'nin lideri Tspiraz 'moratoryum istiyorum, Euro'dan çıkmayı teklif ediyorum' deyince birden piyasa da şok etkisi yarattı. Avrupa Birliği, Yunanistan çıkmasın diye elinden geleni yapıyor olabilir ama Yunanistan 'Ben çıkıyorum' diye diretirse ne olacak?
-Merkez Bankaları Yunanistan'ın çıkışına hazırlanıyor
Başta Belçika Merkez Bankası olmak üzere Avrupalı diğer Merkez Bankaları bu hafta sonu 'Yunanistan'ın olası Euro'dan çıkış' planı üzerine detaylı analizler yapmaya başladılar. Kendi bankalarının durumunu, krizın yayılma ihtimalini ve olası senaryo analizleri üzerine konuştular.
-Yunanistan, Arjantin'i mi izleyecek ?
İşte hafta sonunun en çok konuşulan konusu. Arjantin 1990'ların sonunda default - moratoryum ilan etti. İlk 3 yıl çok zorlandı ancak 2003-2008 arasında ortalama yüzde 8-9 büyüdü. Bazı ekonomistler bu hafta yüksek sesle 'Yunanistan bir defa da acı ilacı içsin, sonra rahatlasın' tezini işlediler.
Ancak bence iki örnek arasında çok ciddi farklılıklar var:
Öncelikle Arjantin çok önemli bir emtia üreticisi. Yani kurunu (Peso) ABD Doları peg'inden (çıpasından) çıkarıp da devalue ettikten sonra dünya ekonomilerinin de hızla büyüdüğü bir ortamda çok rahat ihracat yapmaya başladı. Hem kuru devalüe olmuştu hem satacak emtiası vardı hem de dünya 'dört nala' büyüyordu. Dolayısı ile nerede ise 'düşeş' atmıştı.
Ancak Yunanistan için böyle bir fırsat olduğunu düşünmüyorum. Öncelikle EURO'dan vazgeçip orjinal para birimi Drahmi'ye geçse ve bir devalüasyon yaşasada dünyaya satacak, rekabet avantajı bulunan herhangi bir ürünü yok. Olsa olsa ucuzlayan fiyatlarda turizm ve hizmet gelirleri artabilir ancak onun da bütün Yunan ekonomisini düzlüğe çıkaracağını düşünmüyorum.
-Peki Drahmi'nin ne kadar devalüe olmasaı lazım?
Arjantin'in default'unda sonra PESO'da 1 yıl içinde % 70'e yakın bir devalüasyon yaşandı. Daha önce PESO'yu ABD Dolarına çıpalayan ( peg) ve 1 PESO = 1 ABD Doları'dır diyen Arjantin kriz sonrası PESO'nun çok ciddi değer kaybına göz yummak zorunda kaldı. Kriz sonrası 1 peso = 0,27 $'a düşmüştü. Yani yerel para biminden her şey ABD Dolarına karşı % 70 değer kaybetmişti.
Türkiye krizini hatırlayın.
2001 krizinden sonra Türkiye'de %60'a yakın bir devalüasyon oldu. Kriz öncesi 1 TRY = 1,66 USD iken ( USDTRY =0,65) kriz sonrası 1 TRY = 0,65 usd oldu ( USDTRY= 1,55). Daha sonra ihracat odaklı bir ekonomik model ve devam eden bütçe reformları iler Türkiye bugünkü noktaya geldi.
Dolayısı ile Drahmi'ye geçiş söylendiği kadar kolay ve mucizevi bir yol değil. Yüksek bir devalüasyon arkasından enflasyon şoku, ilk yıl ciddi daralan bri ekonomi ve sonrasında eğer maya turarsa yavaş yavaş toparlayan bir ekonomi.
Yunanistan EURO şemsiyesini bırakıp böyle bir meteor yağmuruna hazır mı? Çok da öyle görünmüyor.