Bitcoin ismini sanırım duymuşsundur. Belki ethereum…. Ripple, litecoin gibi başka isimler de var. Bu saydıklarım hepsi kripto para diye tabir edilen digital para birimleri.
Toplam değerleri 150 milyar doları bulan bu digital paraların en meşhuru, 80 milyar dolarlık piyasa değeri ile bitcoin. Arkasından gelen ise 30 milyar dolara yaklaşan büyüklüğü ile ethereum.
Bu digital paralar aslında blocak chain denilen ( blok zincir) bir çeşit online database sistemin ortaya çıkardığı ürünler. Biliyorum bunları merak ediyorsunuz. Özellikle 1 yılda 1,000 dolardan 5,000 dolara çıkan fiyatı ile Bitcoin’in çok ilgi çektiğini görüyorum.. Bu para birimlerine de değineceğim. Ancak bu bir sonraki yazının konusu. Önce şu sorunun cevabını bulmaya çalışalım…
Block chain ne demek ?
Aslında bunu anlatması çok kolay değil. Bir çok uzman block chain’den bahsederken “ internetin ilk günleri gibi. Kimse ne olduğunu tam tarif edemiyor ama görünmeyen ama herkesi birbirine bağlayan bir sistem” diye ifade ediyor.
İnternet ortamında herkesin , aracılar olamadan kullanabileceği bir sistemden bahsediyoruz. Bir nevi Google.doc sistemi gibi düşünün. Hani şu Google’ın dökümanlar, metin yazmak ve sonradan internet ortamında üzerinde, farklı kişiler ile aynı anda ortak çalışma yapılabilen sistem gibi. Google.doc sisteminde nasıl herkes aynı anda aynı doküman üzerinde çalışıp, notlar ekleyebiliyorsa block chain sistemi de ona benzer bir mantıkla ilerliyor. Ancak tek farkla, kimse daha önce yazılan, block chain sistemine dahil edilen bir datayı silemiyor ya da değiştiremiyor.. Biraz daha açalım…
Blockchain sistemi aslında bu sisteme dahil olan herkesin , her türlü bilgiyi aynı anda paylaştığı ve daha sonra aracı olamadan, arz-talep ilişkisi çerçevesinde buluşup, güvenli bir şekilde ( peer to peer) takas yapabildiği bir sistem.
Bu sistemde digital formatta girilen bilgi blocklar halinde, bir nevi bilgisayar kodu gibi depolanıyor. Daha sonra sisteme giren kişiler bu bilgileri, eğer 3. Partilere açık ise erişim sağlayıp, üzerine ekleme yapıyorlar. Eğer bu bilgiler şifreli ise, ancak kullanıcılar şifre çözücü kendi kodlarını girdiklerine database ulaşıyorlar.
Peki bu database ne işe yarayacak?
Block chain sisteminin en büyük özelliği devasa bir database yaratması. Ancak bu database’in bir çok sektörde aradan aracılar kaldırılarak takas ya da işlem yapmak için kullanılabilecek olması da başta bankacılık olmak üzere, perakende, turizm, gayrimenkul olmak üzere bir çok sektörün çok yakın takibinde.
Hadi bir örnek verelim..
OpenBazaar. Bu uygulamada block chain sistemi kullanarak, peer to peer yani bir kullanıcıdan diğerine aracı olmadan, dolayısı ile herhangi bir işlem ücreti ödemeden, karşı taraf riski almadan alış veriş yapılabiliyor. Bu uygulamada kullanıcılar, alıcı ya da satıcı oldukları ürünleri fiyatları ile listeliyorlar. Siz aradığınız bir ürünü, satıcının ratingine, ülkesine ya da fiyat aralığı gibi kriterlere göre arayabilir ve filitreleyebilirsiniz.
OpenBazaar’da işlem yapabilmek için digital para ( bitcoin, eterhum vs) kullanmanız gerekiyor. Block chain sistemi sayesinde alıcı ve satıcı fiyatta anlaştığında, iki taraf digital para kullanarak alış verişini gerçekleştirmiş oluyor. Bu arada işlem sonunda alış verişi yapanların birbirlerine verdikleri notlar da bir sonraki işlem için kullanıcıların referansı oluyor.
Peki siz , aracı olmadan, işlem ücreti ödemeden, banka kullanmaya gerek kalmadan internet üzerinden alış veriş yapabildiğinizde hangi sektörler etkilenmiş olacak? Bankacılık? Mevcut ödeme sistemleri ? Büyük stok tutan e- ticaret şirketleri? Evet.. OpenBazaar da gerçekleşen işlem sonucunda geleneksel yöntemler kullanılmadığı için, bahsi geçen bu sektörlerin hepsi negatif anlamda etkilenecek . Kim kazanacak? Maliyet düştüğü için block chain kullanıcıları.
Şimdilik burada duralım…
Block chain üzerine daha yazacaklarımız var… Bir çok sektör kendi sistemini ,block chain platformu haline getirerek gelişmelerin dışında kalmak istemiyor. Ancak yine bu sektörlerin büyük kısmı ,bir block chain ürünü olan “kripto/digital paralara “ mesafeli duruyorlar? Peki bu mümkün mü? İşte bu ve benzer soruların cevaplarını da bir sonraki yazıda arayacağız..
