Advertisement

■ Amerika'da parasal genişlemeye son verilir mi?
Bugün olmasa, yarın verilir.
■ Parasal genişlemeye son verildiğinde, Amerika'da faizler artar mı?
Parasal genişlemeye son verilebileceği olasılığı ortaya çıktığından beri faizler artmaya başladı bile. Geçen yılın sonbaharında yüzde 1.5'in altına kadar gelen on yıl vadeli Amerikan bonolarının faizi yüzde 2.2'ye çıktı bile. Parasal genişlemeye son verilebilir, ama Amerika'da para politikası faizinin yükselmesini kısa sürede beklemek çok gerçekçi değil.
■ Amerikan bonolarının faizinin artması bizleri ilgilendirir mi?
Evet. Dünyanın her yerinde dolar cinsinden yapılan borçlanmaların da faizi artar. Doların daha fazla getiri getirmesi, diğer paralar cinsinden getirilerin artmasını zorlar. Aksi takdirde, dolar dışı bölgelerden dolar cinsi bölgelere sermaye kaçışı başlar. Göreli risklerin değişmediği durumda, göreli faiz farkının da değişmeyeceği beklenir.

AVRUPA'DA YENİ BİR KRİZ ÇIKAR MI?
■ Dünyada genel faiz düzeyinin artması en çok kimleri vurur?
Borcu en fazla olan ülkeler, en çok zarar gören ülkeler olacaktır. Bunların başında da Euro Bölgesi ekonomileri geliyor. Euro Bölgesi'ndeki sorunlu ekonomilerin ilacı düşük faizdi. O nedenle Avrupa Merkez Bankası (ECB) "Gerekirse ülke bonolarını da alırım" diye ortaya çıkıp bütün sorunlu ülkelerin bono faizlerinin düşmesini sağladı. O nedenle ECB, politika faizini Avrupa tarihinin en düşük düzeyine çekti.
■ Avrupa düzeliyor gibi görünürken bir başka kriz dalgası gelebilir mi?
Teorik olarak gelebilir. Ama ECB çeşitli manevralarla yeni bir kriz dalgasını önlemeye çalışacaktır. Yunanistan'ın faizi yeniden yüzde 10'a yaklaştı. İtalya, ispanya, Portekiz ve İrlanda bonolarının getirileri yükselme eğiliminde. Amerika'da parasal genişlemeye son verilebileceği haberi en fazla Avrupa'yı vurdu. Faizler yükselirken, daha önce fazla öne çıkmayan gelişmeler daha görünür hale geldiler. Örneğin, Yunanistan'da "Bankacılık ne olacak?" sorusuna henüz tatminkâr bir cevap verilemedi. Özelleştirmede başarısızlıklar konuşulmaya başlandı. İrlanda'nın piyasadan borçlanmaya başlamasının geçici olabileceği vurgulanıyor. Portekiz'in borçlanma piyasasına deneme mahiyetinde çıkmasının bir gösterge olamayacağı konuşuluyor.

MERKEZ BANKALARI NE YAPAR?
■ ECB ne yapabilir?
Bir merkez bankasının yapabileceği tek ve en güçlü şey para basmaktır. ECB de işler karışırsa para basar. Ülke bonolarını alıp faizlerin yükselmesini önlemeye çalışabilir. Yapısal reformların hızlanması için baskılar artabilir. Bankacılığın tek elden gözetim, denetim ve yönlendirilmesi konularında bugün anlaşmakta nazlanan Avrupa ülkelerinin ECB tarafından ikna edilmeleri kolaylaşabilir. Faizlerin artmasından gelen riskler diğer önlemlerle düşürülmeye çalışılır. Para krizi önlenebilir, ama Avrupa'nın resesyondan çıkması zorlaşabilir.
■ Amerikan Merkez Bankası (FED) parasal genişlemeyi durdurma kararı verirken Avrupa'daki olası sonuçlarını göz önüne alır mı?
Genelde alacağı kararların sonuçlarını çok iyi irdeledikten sonra FED'in karar aldığı söylenir. Ama Amerikan ekonomisinin gereklerinin öncelikli olduğu vurgulanmalı. Parasal genişlemeye son verilebileceğinin söylentisi dahi beklenen olumsuzlukları beraberinde getirdi. Bu süreç biraz daha devam edebilir. Parasal genişlemeye son verildiğinin kararı verildiğinde, zaten yeni dengeye gelinmiş olacak. Yani, konunun şaşırtıcı bir tarafı kalmayacak. Yine de FED, küresel ekonomiyi riske atacak bir girişimde bulunmaz diye düşünmek lazım.
■ Parasal genişlemeye ne zaman son verilir?
Bu yılın sonuna doğru parasal genişlemenin durması çok büyük bir olasılık.