2000’li yıllardan öncesiyle karşılaştırıldığında, Türkiye’nin doğrudan yabancı sermaye yatırımı (FDI) çekmedeki performansı arttı. Ama, bu dönemde FDI zaten küresel düzeyde arttı. OECD verilerine göre, dünyada FDI toplamı 2012 yılında 1.4 trilyon dolara yaklaştı. Son dört yılda (2009-2012) toplam FDI 5.7 trilyon dolar oldu.

Küresel kriz sonrasında yıldan yıla dalgalanmalar yaşandığından FDI akımlarını son dört yılın toplamı olarak irdelemek daha doğru bir yaklaşım olacak. Son dört yılda FDI çekmede rekor 908 milyar dolarla Çin’de. Ardından 750 milyar dolarla Amerika geliyor. Üçüncü sırada 260 milyar dolarla Belçika, dördüncü sırada 240 milyar dolarla İngiltere var.

Gelişmekte olan ülkeler arasında, Çin’i dışarıda bırakırsak, son dört yılda toplam en fazla FDI çeken ülke Brezilya. Bu dönemde Brezilya’nın aldığı FDI 200 milyar doları aştı. Son yıllarda Brezilya yılda 60 milyar doların üzerinde FDI çekiyor. Petrol, Brezilya’nın FDI çekmesinde önemli bir etken. Dünyanın 17. büyük ülkesiyiz, ama FDI çekme konusunda dünyada 25. sıradayız. Göreli olarak daha az FDI çekiyoruz. Son dört yılda Türkiye’ye gelen FDI 46 milyar dolar civarında.

Bu rakam Meksika’da 73 milyar dolar, Şili’de 78 milyar dolar ve Polonya’da 50 milyar dolar civarında.

FDI ŞAMPİYONLARI
Genelde, en fazla FDI alan ülkeler aynı zamanda en fazla FDI ihraç eden ülkeler oluyor. Yani, ilişki karşılıklı. Örneğin, son dört yıldaki toplamlar itibarıyla, Amerika FDI alımında dünyada ikinci iken, FDI ihracında 1.4 trilyon dolarla dünyada birinci konumda. Çin dahi son dört yılda 210 milyar dolardan fazla FDI ihraç ederek dünyada ilk altıda. Japonya ilginç bir konumda. Japonya neredeyse hiç FDI almıyor.

Buna karşılık, son dört yılda FDI ihracında 370 milyar dolarla Amerika’dan sonra dünyada ikinci sırada. Son dört yılda dünyada en fazla net FDI (FDI alımı – FDI ihracı) alan ülke 700 milyar dolarla Çin. Ardından yaklaşık 210 milyar dolarla Brezilya geliyor. Üçüncü sırada 100 milyar dolarla Belçika var. Suudi Arabistan 80 milyar dolar, Hindistan 70 milyar dolar net FDI çekmiş. Türkiye’nin bu dönemde çektiği net FDI 37 milyar dolar olmuş. Net FDI ihracında şampiyon 660 milyar dolarla Amerika. Ardından 360 milyar dolarla Japonya geliyor. Üçüncü sırada 175 milyar dolarla Almanya, dördüncü sırada 150 milyar dolarla Fransa var. Beşinci 120 milyar dolarla İsviçre ve altıncı 96 milyar dolarla Hollanda.

REKABET ARTIYOR
Küresel düzeyde doğrudan yabancı sermaye ekonomik büyümenin motoru durumuna geldi. Dünyanın en büyük FDI ihracatçısı Amerika dahi, FDI çekebilmek için yeni programlar uygulamaya koyuyor. Amaç, yabancı yatırımlar yoluyla yüksek katma değer yaratan üretim kollarını Amerika’ya çekip istihdam artışına katkı sağlamak. FDI çekmede rekabet gittikçe kızışıyor.

Türkiye’nin de benzer hedefleri var. Ama, göreli olarak büyük bir pazar olmasına rağmen, Türkiye’nin eksiklikleri de var. İktisadi eksikliklerinin başında son yapılan yabancı yatırımcı konferansında değinilmeyen “yüksek enflasyon“ geliyor. Konferansta değinilen bir başka eksiklik “işgücü piyasasında esneklik“. Bu konuların altını doldurmak gerekiyor. Devam edeceğim.