Advertisement

Yazının başlığı biraz şaşırtıcı. Kasım ayında sanayi üretimi endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 4.6 arttı. Aynı dönemde imalat sanayii üretimi endeksindeki artış yüzde 5.6 oldu. Bu rakamlar sevindirici. Ama, 2012 yılındaki performans ile karşılaştırdığımızda, yılın son çeyreğinin ilk iki ayında (ekim ve kasım) sanayi üretiminde bir düşüş gözleniyor. 2012 yılının ekim ve kasım aylarında sanayi üretimi bir önceki yılın aynı aylarına göre ortalama yüzde 6 artmıştı. Artış imalat sanayiinde yüzde 3.7 olmuştu. Buna karşılık, 2012 yılının son çeyreğinde milli gelir büyümesi reel olarak yüzde 1.4 olarak gerçekleşmişti. 2013 yılının ekim ve kasım aylarında bir önceki yılın aynı aylarına göre sanayi üretimi ortalama yüzde 3.1, imalat sanayii üretimi ise ortalama yüzde 2.7 arttı. Kısacası, 2013 yılının ekim ve kasım aylarındaki sanayi üretimindeki performans 2012 yılının gerisinde kaldı. Sanayi üretimindeki artışta yavaşlamanın, mutlaka milli gelir rakamlarına giren sanayi üretiminde yaratılan katma değer artışında bir düşüşe neden olacağı anlamına gelmiyor. 2012 yılına göre 2013 yılının ekim ve kasım aylarında üretimdeki artışın yavaşlaması üretimde yaratılan katma değerdeki artışın hızlanmasıyla aynı anda olabilir. Geçmişte milli gelir rakamlarında bu olguyu çok gördük. Dolayısıyla, 2013 yılının son üç ayında milli gelir yüzde 1.4’ün üzerinde olabilir. Yılın tümünde reel yüzde 4’ün çok az altında milli gelir büyümesi gerçekleşmiş olabilir.

GECİKMELİ ETKİ

Grafikten de görüldüğü gibi, takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi aydan aya çok büyük oynaklıklar gösteriyor. Üretim bir önceki aya göre bir ay artıyor, bir sonraki ay azalıyor. Bu olgunun bir bölümü mevsimsellikten arındırma tekniğinden kaynaklanıyor. Nedeni ne olursa olsun, tek bir ayı değil de, üç aylık ya da daha uzun bir dönemin ortalama performansını diğer dönemlerle karşılaştırmak daha anlamlı oluyor. Bu açıdan baktığımızda, ekim ve kasım aylarındaki takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış ortalama sanayi üretim endeksinin bir önceki üç aya göre yüzde 0.9 arttığını görüyoruz. Aynı dönemde ve aynı bazda imalat sanayii üretimindeki artış yüzde 1.1 olmuş. Aralık ayındaki üretim performansı elbette çok önemli. Farklı yaklaşımlarla, birbiriyle çelişkili sonuçlara varabilmek mümkün. Ama dış ticaret verilerini de hesaba kattığımızda, geçmişe göre ekonomik faaliyetlerdeki büyümede bir yavaşlama izlenimi ediniliyor. Dövizdeki belirsizlik ortamının gecikmeli olarak reel ekonomik faaliyetleri olumsuz etkilemeye başladığına yönelik bazı sinyaller söz konusu. 12 aylık ortalamalar bazında baktığımızda, 2013 yılının kasım ayı ile biten on iki ayda bir önceki 12 aya göre sanayi üretim endeksindeki artış 2.1, imalat sanayii üretimindeki artış yüzde 3.1 oldu. Aynı bazda, 2012 yılında sanayi üretimi 3.1, imalat sanayii üretimi yüzde 2.7 artmıştı. Üretim açısından 2012 yılında madencilik sektörü büyürken, 2013 yılında küçülme eğilimine girdi.