Elektrikli traktör

Hatırlayacaksınız…

27 Kasım 2018’de Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, ‘elektrikli traktör’ konusunda ilk açıklamayı yapmış ve kamuoyunda oldukça çok tartışılmıştı.

Pakdemirli, “Elektrikli traktör konusuna, aslında Türkiye’de de çok büyük bir sanayimiz olmasına rağmen, çok da hazır olmadığımızı gördüm. Bu konuda şimdi prototip çalışmalarına başladık" demişti.

Aradan geçen yaklaşık 8 ay sonunda geçen Cuma günü, TİGEM’in Geleneksel 69’uncu Hasat Bayramı töreninde elektrikli traktör görücüye çıktı.

Traktörün kendisini gördük ama kamuoyuna traktörün özellikleri ve üretimine dair çok da doyurucu bir bilgi verilmedi.

Sınırlı rakamlarla bilgiler paylaşılarak akıllardaki birçok soru işareti hala giderilemedi.

İsterseniz önce bugüne kadar elektrikli traktörle ilgili yapılan açıklamalara bir göz atıp, toparlama yapalım, sonra da merak ettiğimiz sorulara yanıt arayalım.

ÖNDER YOL

Öncelikle bu projenin ortağı ve uygulayıcısı, traktörü tasarlayan isim Önder Yol.

Deyim yerindeyse projenin mimarı diyebileceğimiz Önder Yol’u kamuoyu elektrikli otomobil ile ilgili yatırımları ve açıklamalarıyla zaten tanıyor.

Önder Yol, Özkan Derindere ile birlikte 2007 yılında elektrikli araç ve enerji saklama sistemleri üreten ilk yerli firma olarak bilinen Derindere Motorlu Araçlar’ın (DMA) kurucu ortaklarından.

DMA, İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Teknokentinde de 2015’te Ar-Ge Merkezi kurdu. Dolayısıyla elektrikli traktör projesinde İTÜ’nin de katkısı büyük.

DMA, teknoloji yatırımlarına ve Ar-Ge’ye odaklanan yenilikçi bir şirket profiline sahip.

Zaten şirket yönetimi, hedeflerini açıklarken şu ifadeyi kullanıyor: “Dünyanın geleceğinde rol oynayan elektrikli araç sanayinin Türkiye tarafında bir oyuncu olmak.”

Teknolojisi ve üretimi DMA'ya ait elektrikli araçlar, 2013 yılı Şubat ayında pazara sunulurken, araçların en önemli teknolojisi olan elektronik beyin üniteleri ve buna ait alt ve üst seviye yazılımlarının tamamen DMA mühendisleri tarafından geliştirildiğini de belirtmek lazım.

Şirketin, resmi internet sitesindeki bilgiye göre bugün İstanbul Zeytinburnu’ndaki DMA tesislerinde yılda bin elektrikli araç üretme kapasitesi mevcut.

Gelelim tekrar işin traktör ayağına…

Bu konuda detay bilgilerin bir kısmını lansman günü Çiftçi TV’ye konuşan Önder Yol veriyor.

Elektrikli traktör projesinin Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’nün (TAGEM) bir Ar-Ge ve inovasyon çalışmasına dönüştüğünü kaydeden Önder Yol, projenin Mart ayında ete kemiğe büründüğünü, şimdilerde de Ar-Ge çalışmalarına devam edildiğini belirtiyor.

65, 105, 150 BEYGİRLİK ELEKTRİKLİ TRAKTÖRLER

Önder Yol, elektrikli traktör hakkında şu bilgileri paylaşıyor: “65, 105 ve 150 beygirlik olmak üzere 3 farklı güçte traktör yapmayı düşünüyoruz. Bunları 3 etapta yapmayı planlıyoruz. Normalde içten patlamalı motorlara karşı elektrikli motorların çok ciddi bir güç ve randıman eğrisi var. Dolayısıyla bizim kaba hesabımıza göre 1’e 20 ile 1’e 50 arasında yakıt tasarrufu oluyor fakat bizim amacımız bu da değil. Bu büyük projenin amacı yakıt masrafını azaltmak değil sıfırlamak.”

Normal traktörlerde bütün ekipmanların hidrolikle çalıştığını hatırlatan Yol, “Biz hidroliği motordan değil direkt olarak bataryadan elektrik verdiğimiz için çok daha randımanlı ve güçlü olarak verebiliyoruz. Bu proje bir ekosistem, ileride direkt olarak hidrolikten çıkıp elektrikli sistemlere geçeceğiz. Elektrikli araçlar henüz emekleme safhasında, bunlar büyüyecek, yürüyecek ve sonrasında da koşmaya başlayacak. Bunun daha çok ilerisi var” diyor.

20 TL MALİYETLE 7 SAAT ÇALIŞACAK

Kamu (TAGEM), özel sektör (DMA) ve üniversite (İTÜ) işbirliğiyle geliştirilen elektrikli traktörün, 45 dakika şarj süresinin olduğu, 20 lira maliyetle 7 saatlik çalışma performansı olduğu kaydediliyor.

“45 dakikalık şarj ile 55 kwh’lık bataryalar doldurulabiliyor ve bununla yaklaşık 4 saat boyunca pulluk çekilebiliyor” bilgisi veriliyor.

Elektrikli traktörün çiftçi açısından avantajlarının başında mazot masrafının sıfırlanıyor olması ve traktörün bakım masrafının neredeyse sıfıra yakın hale gelmesi gösteriliyor.

Buraya kadar her şey güzel…

CEVAP BEKLEYEN SORULAR

Gelelim işin teorik kısmından biraz da pratik kısmına.

Elde bir prototip elektrikli traktör var ve seri üretime hazır deniliyor.

Peki seri üretime ne zaman geçilmesi planlanıyor?

Elektrikli traktörü kim üretecek? Babayiğit/ler belli mi?

Yılda kaç adet üretilmesi bekleniyor?

Elektrikli traktörün satış fiyatının ne kadar olması planlanıyor?

Kırsalda elektrikli traktörlerin şarj istasyonlarına dair nasıl bir plan var?

Elektrikli traktör fiyatının mevcut traktörlerden pahalı olması zaten beklenen bir durum. Peki mevcut traktör satışlarının yüzde 60 seviyelerinde düştüğü bir ortamda elektrikli traktöre çiftçi nasıl sahip olacak?

TRAKTÖRLER 25 BİN DOLARA ELEKTRİLİKLİYE DÖNÜŞECEK

Traktörün üretim maliyeti ve satış fiyatı hakkında detaylı bir bilgimizin olmamasına karşın kırsaldaki makine parkında bulunan mevcut traktörlerin 25 bin dolar karşılığında elektrikliye dönüştürülebileceği yönünde de çalışmalar olduğu duyumunu aldık.

Burada da söz konusu rakamın yüzde 40’ının devlet tarafından ödenerek, çiftçinin traktörü elektrikliye dönüştürmesinin yaklaşık 15 bin dolara mal olabileceği konuşuluyor.

Mevcut ekonomik konjonktürde çiftçi için eldeki traktörü elektriğe çevirmek sıfır bir elektrikli traktör almaktan daha kolay olacaktır.

Özetle, tarımda sektörünün her alanında Ar-Ge, inovasyon ve teknolojinin önemini, rolünü ve etkisini hep vurguluyoruz.

Dünyanın önde gelen traktör markaları bu alanda zaten uzun bir dönemdir çalışıyor.

Türkiye’nin de bu konuya eğilmesi sevindirici. Umarız devamı gelir ve proje hayata geçer.

Bizim anladığımız, bu konuda başlangıç güzel ama daha gidilecek çok yol var ve zamana ihtiyaç olacak.

Elektrikli traktör üzerinde kafa yormaya değer bir proje olmasına karşın bakanlığın tıpkı diğer alanlarda olduğu gibi burada da iletişim yönetiminin zayıf olduğu kanısındayız.

Zira elektrikli traktörün her fırsatta kamu tarafından reklamı yapılırken, kamuoyunu doyurucu ve tatmin edici detaylı bilgi maalesef verilmiyor ya da verilemiyor.

Bu da projenin havada kalmasına neden oluyor ve inanılırlığını zedeliyor.

İrfan Donat

Bloomberg HT Tarım Editörü

idonat@bloomberght.com