Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, merakla beklenen ekonomi reform paketini açıkladı.
Öncelikli gündem maddelerinden birisinin de enflasyonla mücadele olacağının altını çizen Erdoğan, "Hedefimiz tek haneli ve düşük enflasyona ulaşmaktır. Enflasyondaki yükselişin hem yapısal hem de dönemsel nedenleri var" diyerek küresel gelişmelerden yola çıkarak gıda fiyatlarındaki risklere dikkat çekti.
Ülkelerin hem iklim riskleri hem de salgın dolayısıyla gıda stoklarını artırmayı tercih ettiğine dikkat çeken Erdoğan, "Küresel gıda fiyatlarında son 6,5 yılın rekoru kırılıyor. Söz konusu gelişmeler gıda fiyatlarında öngörülebilirliği azaltıyor. Gıda Komitesinin politika önerilerini şekillendirebilmesi ve piyasanın etkin çalışabilmesini temin için veri akışını sağlayacak bir erken uyarı sistemi kuruyoruz" açıklamasında bulundu.
Erdoğan, "Erken uyarı sisteminde özelikle üretim, toptan ve perakende aşamasında gıda zincirinin tamamı anlık olarak takip edilerek, raporlanacak. Sistemin getirdiği anlık veri akışı sayesinde karar alma hızımız artacak" dedi.
"19 MİLYON TON GIDA İSRAF EDİLİYOR"
Gıda tarafında kayıp ve israfın azaltılması için de harekete geçtiklerini belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Ülkemizde yılda 19 milyon ton gıda israf ediliyor. Üretilen sebze ve meyvelerin en az yüzde 25'i çeşitli sahalarda israf oluyor. Hizmet sektöründe işletme başına israf yılda 4 tonun üzerinde. Bu gidişata dur demek için harekete geçiyoruz. Tarlada ve hallerde kalan taze meyve ve sebzeleri piyasaya kazandıracak mekanizmalar geliştiriyoruz" diye konuştu.
Bu ürünleri Dijital Tarım Pazarı'na (DİTAP) dahil ederek hızla alıcılarla buluşmasını sağlayacaklarını ifade eden Erdoğan, "DİTAP sayesinde her ölçekteki çiftçi, ürünü için pazar bulabilecek. Tüketici ve esnaf da istediği kalitede ürün tedarik edebilecek. Sebze ve meyvede zayiatı azaltan soğuk zincirleri daha fazla destekliyoruz. Gıda bankacılığı sistemini cazip hale getirerek yaygınlaştırıyoruz. Tarımsal üretimde öngörülebilirliği artırmak ve fiyat dalgalanmalarının önüne geçmek için sözleşmeli tarım mekanizmaları geliştiriyoruz. İşlenmemiş gıda fiyatlarında aracılık maliyetlerinin düşürülmesine katkı sağlayacak hal yasası ile ilgili çalışmaları da hızla tamamlıyoruz. Yıllık cirosu 500 milyar TL olan gıda sektöründe yaşanan israfı sadece yüzde 2 oranında azaltsak 10 milyar liralık tasarruf elde etmiş olacağız. Bu gelişme suni fiyat dalgalanmalarının da önüne geçecek" dedi.
Enflasyonla mücadeleye sadece gıda fiyatları perspektifinden bakmadıklarının altını çizen Erdoğan, "Enflasyonda risk oluşturan yapısal şokları değerlendirmek, gerekli politikaları belirleme ve yönetmek için fiyat istikrarı komitesini tesis ediyoruz. Kamu fiyat artışları, gerçekleşen enflasyona göre değil hedef enflasyona göre yapılacak" açıklamasında bulundu.
98 SAYFALIK REFORM KİTAPÇIĞI
Erdoğan'ın konuşmasının ardından medya mensuplarına "İstiklalden İstikbale - Ekonomi Reformları" başlıklı kitapçık dağıtıldı.
98 sayfalık kitapçığın "Fiyat İstikrarı" başlığı altındaki bölümde, Erdoğan'ın konuşmasında yer alan 4 önemli çalışmadan bahsediliyor.
Reform kitapçığında yer alan bilgilere göre, "Fiyat İstikrarı Komitesi" oluşturulacak ve "Erken Uyarı Sistemi" kurulacak. "Gıda kaybı ve israfı" engellenirken, "enflasyon ataleti" de azaltılacak.
Kitapçıkta, "Fiyat İstikrarı Komitesi" ile ilgili olarak şu bilgiler paylaşıldı: "Fiyat istikrarının sağlanması amacıyla enflasyon dinamiğini takip etmek; dezenflasyon süreci önünde risk oluşturan şokları değerlendirmek, gerekli önlemleri belirlemek ve yönetmek için Fiyat İstikrarı Komitesi oluşturulacaktır. Komite Hazine ve Maliye Bakanlığı koordinasyonunda; Ticaret Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’ndan müteşekkil olacaktır."
Kitapçıkta, kurulması planlanan "Erken Uyarı Sistemi" ile ilgili olarak da "İklim, afet ve ürün ekim davranışlarındaki değişimler enflasyon sepetinde önemli bir ağırlığı olan gıda fiyatlarını etkilemekte ve dalgalanmalara yol açmaktadır. Bu dalgalanmaların önlenmesi ve enflasyona etkisinin azaltması amacıyla Erken Uyarı Sistemi kurulacaktır" ifadelerine yer verildi.
"Gıda kaybı ve israfının azaltılması" ile ilgili olarak da kitapçıkta, "Tarlada ve hallerde kalan ürünler Dijital Tarım Pazarı (DİTAP)’ına açılacak özel bölümde alıcılarla buluşturulacaktır. Üretim, lojistik ve perakende sektörüne yönelik rehber dokümanlarla yönlendirmeler yapılacaktır. Sebze ve meyve zaiyatının azaltılması için soğuk zincir oluşturulmasına destek verilecektir. Gıda israfının önüne geçmek amacıyla Gıda Bankacılığı Sistemi cazip hale getirilerek yaygınlaştırılacaktır. Sosyal medya ve diğer iletişim araçlarıyla, tüketicilerin gıda israfı konusunda farkındalığı artırılacaktır. Tarımsal üretim planlamasına katkı sağlamak, üretimde öngörülebilirliği artırmak ve fiyat dalgalanmalarının önüne geçmek için, çiftçi ve sanayicinin yazılı akite olan güvenini artıracak sözleşmeli tarım mekanizmaları geliştirilecektir. İşlenmemiş gıda fiyatlarında aracılık maliyetlerini de düşürecek olan Hal Yasası Teklifi TBMM’ye sunulacaktır" açıklaması yapıldı.
Reform kitapçığında, "Enflasyon ataleti azaltılacak" başlığı ile ilgili olarak da "Yönetilen ve yönlendirilen fiyatların hedef enflasyona göre belirlenmesiyle enflasyon ataleti azaltılacaktır" denildi.
Ekonomi Koordinasyon Kurulu'nun kurulacağı da açıklanan reform paketi kitapçığında, "Ekonomi Koordinasyon Kurulu’na (EKK) Cumhurbaşkanı Yardımcısı başkanlık edecektir. EKK; Hazine ve Maliye Bakanı, Sanayi ve Teknoloji Bakanı, Tarım ve Orman Bakanı, Ticaret Bakanı, Enerji Bakanı, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı ile Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanı’ndan müteşekkil olacaktır" ifadelerine yer verildi.
BİR HATIRLATMA VE KAFAMIZA TAKILANLAR
Açıkçası, reform kitapçığında yer alan başlıklar ve önerilere kimsenin itiraz edeceğini düşünmüyoruz.
Reform paketinde yer alan her başlığın ayrı bir önemde ve gerekli olduğunu düşünüyoruz.
Ancak, tarım ve gıda alanındaki söz konusu önerilerin çok da yeni olmadığını, daha önceki yıllarda da sık sık gündeme geldiğini ve teoriden pratiğe bir türlü geçirilemediğini de hatırlatmakta fayda var.
Öte yandan bir de kafamıza takılan bir nokta var.
Reform kitapçığında "Fiyat İstikrarı Komitesi" oluşturulacağından bahsediliyor.
Zaten hali hazırda kısa adıyla "Gıda Komitesi" olarak bilinen "Gıda ve Tarımsal Ürün Piyasaları İzleme ve Değerlendirme Komitesi" mevcut.
Yeni oluşum ile "Gıda Komitesi" devre dışı mı kalacak? Yoksa Gıda Komitesinin yapısında bir takım değişiklikler yapılarak adı "Fiyat İstikrarı Komitesi"ne mi dönüştürülecek?
Bunu da yakında öğreniriz.
Özetle, umarız bu sefer yine söz konusu öneriler ve planlar "sözde" kalmaz ve uygulamaya en kısa sürede geçirilir.
Gelişmeleri yakından takip edip, sizlerle paylaşmaya devam edeceğiz.
İrfan Donat - Bloomberg HT Tarım Editörü
idonat@bloomberght.com
