Türkiye’de 915 kalemde ilaç fiyatı 19 Aralık’ta yüzde 16.37 oranında artacak. Bu artış ilacın kaynaktaki satış fiyatından kaynaklanacak. Ancak kur zammı ise şubatta gelecek. Stokçuların iştahını kabartan bu artış yüzde 20’yi bulacak.
Türkiye’de 915 kalem ilacın fiyatı 19 Aralık’ta yüzde 16.37 oranında artacak. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’nun yayınladığı listelere göre 1.325 kalem ilacın fiyatı değiştirilmezken 962 kalem ilacın fiyatı ise yüzde 14.03 oranında düşecek. Bu artışlar ilaçların kaynağındaki satın alma bedellerindeki yükselişten kaynaklanacak. Ancak asıl zam yeni yılda yapılacak. Buradaki artış oranı ise yüzde 20’yi bulacak. Sağlık Bakanlığı bu zamları yapıp yapmamayı şubat ortasında kararlaştıracak. Zam öncesinde ise yine stok tartışmaları gündeme damgasını vurdu. Gözler ilaç deposu ve üreticilerine çevrilirken zam gelecek ilaçların eczanelerde ve ecza depolarında bulunmadığı fiyatı düşecek ürünlerin ise piyasada rahatlıkla temin edildiği iddia edildi.
Peki son 1 yılda ilaç fiyatları ne kadar arttı. Yıllık enflasyonun yüzde 12.98 olduğu kasım ayı itibarıyla ilaç fiyatları 1 yılda yüzde 14.6 arttı. TÜİK’in enflasyon sepeti için takip ettiği ilaç fiyatları kutu başına ortalama 10 TL 35 kuruş oldu.
Son 3 yıldaki artış ise Sağlık Bakanlığı’nın uygulamaya koyduğu fiyat belirleme sistemi sayesinde yüzde 2.5 gibi düşük bir oranda kaldı ancak son 10 yıla bakıldığında ilaç fiyatlarındaki artış rekor düzeyde. 10 yılda TL bazında fiyat artışı yüzde 142. Yani yıllık ortalama artış yüzde 14’leri aşmış durumda.
Gelelim şubat ortasındaki kur zammına.
Türkiye’de ithal ilaç oranı yüzde 60’lar mertebesinde. Bu oran kutu bazında ise yüzde 25. Toplam ithalat ise 4.5 milyar dolar. Türkiye’de maliyet-kâr temeline dayanan ilaç fiyatlandırma sistemi, 2004’te yayımlanan Fiyat Kararnamesi ile değiştirilerek “Referans Fiyat Uygulaması” başlatılmış, “Yunanistan, İtalya, Fransa, İspanya ve Portekiz” referans alınan ülkeler olarak belirlenerek, bu ülkeler arasındaki en düşük fiyat “gerçek kaynak fiyat” olarak kabul edilmişti. Son olarak da Beşeri Tıbbi Ürünlerin Fiyatlandırılması Hakkında Tebliğ’de yapılan değişiklikle, yapılan fiyat değişimleri yılda ikiden bire düşürülmüştü. Bu yıl da zam 19 Aralık’ta yürürlüğe girecek. İlaç fiyatlarındaki artışı yurtiçi üretimde en başta girdi maliyetleri etkiliyor. İthalatta ise doğrudan kur seviyesi belirleyici oluyor.
İLAÇTA YENİ SABİT KUR 2.85 OLACAK
İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası’nın verdiği bilgiye göre Euro cinsinden olan fiyatlar, her yıl için yeniden belirlenen sabit bir kur üzerinden TL’ye dönüştürülürken ilaç fiyatlarını belirlemek için oluşturulan söz konusu sabit kur mevzuat uyarınca, bir önceki yılın Euro satış kuru ortalamasının yüzde 70’i kadar olabiliyor.
Bu kapsamda 2017 yılı için ilaç fiyatları 2016 yılının Euro satış kuru ortalamasının yüzde 70’i olan 2.3421 TL’den hesaplandı. Geçen yıl Euro kur ortalaması
3.34 TL’ydi. Bu değer 2018 yılı için güncellenecek. Yılın son ayına girdiğimiz şu günlerde ise kur ortalaması Merkez Bankası verilerine göre 4 TL 8 kuruş. Euro’nun son değeri ise 4.60 TL düzeyinde. Kurların bu şekilde kalması halinde ithal ilaçlar için belirlenecek kur 4 TL 8 kuruşun yüzde 70’ine denk gelecek.
HASTA ZARARDA DEVLET DENGEDE
Yani ilaçta sabit kur 2 TL 85 kuruş olacak. Bu da ilaç fiyatını belirlemede yaşanacak kur artış oranının yüzde 20’leri bulmasına neden olacak. Şimdi bu artışlar için şubat ayı ortası beklenecek. Kur zammı da eklendiğinde 2018’de bazı ilaçların fiyatında 2016 sonuna göre belki de yüzde 50’lere varan oranlarda artış olacak. Vatandaş kullandığı ilaca göre zamdan farklı oranlarda etkilenirken kamu tarafında ise faturanın aşırı kabarmaması bekleniyor. Zira kimi ilaçlarda indirim kimilerinde zam yapılacağı için toplam maliyetler daha dengeli artacak. Ancak özellikle ithal ilaç kullanan hastaların faturası bir hayli kabaracak.
STOKTA OYUN İÇİNDE OYUN VAR
İlaçta zam açıklaması gelince peşinden de hemen ‘stokçuluk’ haberleri hortluyor. Ancak bu yıl durum biraz farklı. Peş peşe kısa aralıklarla 2 zam gündemde. Zira oyun içinde oyun var. Neden mi? Aktarayım. Aslında Sağlık Bakanlığı, İlaç Takip Sistemi üzerinden eczane ve depoları çok sıkı takip ediyor. Gerektiğinde de aracıların canını yakıyor. Ancak bazı ilaçların bulu
namadığı yönündeki haberler yayılınca kamuoyu baskısı nedeniyle piyasaya gereğinden fazla ilaç çıkmasına göz yumuluyor. Kaldı ki bu ilaçlar piyasaya çıkacağına raf altlarına saklanıyor. Bir anlamda zaten satılacak olan ilaçta talep zam öncesi aracılar tarafından öne çekilmiş oluyor. Hal böyle olunca da stok yapma niyeti olan aracılar ‘stok yapılıyor’ iddialarını köpürtüp yaklaşan rutin zamlar öncesi ilaçları depoluyor. Zam gelince de ilaçlar tezgâh üstüne yeni fiyatlarla çıkıyor. Zamlı malı zamsız fiyattan stoklayanlar da bu fahiş kârın keyfini sürüyor.
Yavuz Barlas/Gazete Habertürk