ÖTV artışları otomotiv piyasasını nasıl etkileyecek?

ÖTV ZAMMI SONRASI ORANLAR

• 1600 cm3 silindir hacmine kadar, matrahı 85.000 TL’ye kadar olan araçlarda yüzde 45 ÖTV,

• 1600 cm3 arası silindir hacmine kadar, matrahı 85.000 TL-130.000 TL arası araçlarda yüzde 50 ÖTV,

• 1600 cm3 arası silindir hacmine kadar, matrahı 130.000 TL üzeri olan araçlarda yüzde 80 ÖTV uygulanacak

• 1600-2000 cm3 arası silindir hacmi olan ve matrahı 170.000 TL’ye kadar olan araçlarda %130 ÖTV,

• 1600-2000 cm3 arası silindir hacmi olan ve matrahı 170.000 TL üzeri olan araçlarda %150 ÖTV,

• 2000 cm3 üstü silindir hacmi olan ve matrah sınırı olmayan araçlarda %220 ÖTV alınacak

Peki bu artışlar ne ifade ediyor?

1.6 lt motorun altında olup da matrahı 70 bin liraya olan otomobiller eskiden yüzde 45 ÖTV oranına tabi idi. Şimdi bu matrah 85 bin liraya çıktı. Matrah 70 bin lirayı aşmıyorken eskiden aştığında yüzde 50’ye geçiyordu. Yerli üretim yapan markaların baz modelleri için geçerli olan bu durumda; eskiden bu dilimde yüzde 50 ÖTV oranıyla değerlendiriliyordu. Şimdi belirli markaların baz modelleri yüzde 45 ÖTV dilimine tabi olacak. Bu anlamda bazı yerli modellerde bir indirim yapılacak.

Asıl büyük değişiklik matrahı 130 bin lira olan otomobillerin ÖTV oranının yüzde 60’dan yüzde 80’e çıkarılması. Matrah da 120 bin lira iken 130 bin lira oldu. Fakat matrahtaki ufak değişiklik bir şey değiştirmeyecek. Yüzde 60’dan yüzde 80’e çıkan ÖTV artışı aslında büyük bir artış. Bu anlamda başta lüks segment modeller olmak üzere orta segmentteki modeller de etkileniyor.

Daha da üst modellerde ise 1.6’nın altındaki modeller için 130 bin lira, 1.6 lt’nin üstündeki modeller için matrah seviyesi 135 bin lira olarak belirlendi.

2.0 litrenin üzerinde ise vergi oranında dünya rekoru kırmış oluyoruz. 2.0 litrenin üzerinde matrah farketmeksizin yüzde 220 ÖTV zammı geldi. KDV ile birleştirdiğimizde yüzde 277 oluyor.

Yeni düzenleme ile yüksek fiyatlı otomobiller daha da yükselecek. 200 bin liranın üzerindeki otomobillerin fiyatları yaklaşık 50 bin lira daha zamlanacak.

Bu düzenlemenin olumlu tarafı ise şöyle; bu düzenleme özellikle yerli üretim yapan markaların birkaç modeline indirim olarak yansıyacak. Dolayısıyla ithal otomobilin satışlarının azalması, dolayısıyla cari açığın da azalması hedefleniyor.

Diğer taraftan piyasa dinamiklerine göre zaten aşırı artış gösteren ikinci el otomobile talebin artarak fiyatlarının önümüzdeki günlerde daha da yükselişe geçeceği, sıfır otomobildeki fiyat yükselişlerinden dolayı da üreticileri ve sıfır otomobil satıcılarını olumsuz etkileyeceği ifade edildi.

Otomotiv Distribütörleri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı E. Ali Bilaloğlu, "Matrahlara dayalı düzenlemede en düşük vergi dilimlerine giren model sayısının çok kısıtlı olması ve bu bakımdan matrah sınırının altında kalan model seçeneklerinin azlığının tüketiciler yönünden mağduriyetlere yol açacağı görülmektedir.

Otomotiv pazarında 1 milyon adetlik iç pazara ilk olarak 2015 yılında ulaşılırken, 2016 yılında 1 milyon 14 bin adet, 2017 yılında 987 bin adet seviyesinde iç pazar satışı gerçekleşmişti. Otomotiv iç pazar satışlarında 2018 yılında 642 bin ve 2019 yılında ise ancak 492 bin adet seviyesine ulaşmıştır. Bu düzenleme öncesinde 2020 toplam otomotiv iç pazarının da 700 bin adet civarında gerçekleşmesi bekleniyordu.

Son yıllarda yaratılan iç pazar, ana ve yan sanayinin başardığı üretim ve ihracat, bunların da ötesinde tüm sektörün ana oyuncuları ve bağlı sektörleriyle yarattığı istihdam ülkemiz için çok kıymetli. Otomotiv, peşinden birçok sektörü sürüklüyor olmasıyla da önemli bir konumda. Ülkemiz lokomotif sektörlerinin başında yer alan otomotiv iç pazarının yeniden 1 milyon seviyelerine taşıyacak politikaların geliştirilmesi, güven ortamı ve istikrarın sürdürülebilir kılınması ülkemiz ekonomisi bakımından da çok önemli. Otomotiv Ekosisteminin korunarak geliştirilmesi, küresel otomotiv arenasında sektörümüzün rekabet gücünün devamlılığı ve desteklenmesi adına çok kıymetlidir.

30 Ağustos tarihi itibariyle yayımlanan ve yürürlüğe giren yeni ÖTV artışlarının otomotiv iç pazarın büyümesine ve yeniden 1 milyon seviyesine ulaşmasına ise olumsuz etkisi olacağı görüşündeyiz. Bu durum Otomotiv ekosistemindeki paydaşları da olumsuz etkilemekle beraber Türkiye’ye yapılacak potansiyel yatırımları, istihdamı menfi yönde etkileyecektir.

Otomotiv sektörü olarak temennimiz en kısa sürede yeniden 1 milyon adetlik pazar büyüklüğüne ulaşabilmek ve ülke ekonomisine olan katkımızı daha da artırabilmektir.

Son olarak otomotiv sektörü dünyada çok önemli bir değişim ve dönüşümün içerisinden geçerken otomotiv teknolojilerinde de çok sayıda yenilikler olduğu görülmektedir. Bu bakımdan da Türkiye otomotiv sektörüne uygulanan vergilendirme yapısının yeniden gözden geçirilmesi ihtiyacının bir kere daha ortaya çıktığı görülmektedir" değerlendirmesinde bulundu.

Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Şahsuvaroğlu konuya ilişkin şu değerlendirmede bulundu, "Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile 30 Ağustos 2020 tarihinde yürürlüğe giren otomotive yönelik ÖTV matrah ve oran düzenlemesinin tüm sektörümüze hayırlı olmasını dileriz.

En son 2018 Eylül’ünde belirlenen ÖTV matrahlarının yeniden düzenlenmesi gerekliliğini uzun süredir yaptığımız temaslarda dile getiriyor ve matrahların yükseltilmesi gerekliliğinin elzem olduğunun altını çiziyorduk. İlk matrah dilimi olan 70.000 TL’lik matrah bedelinin %21 artışla 85.000 TL’ye, ikinci dilim olan 120.000 TL’lik bedelin %8’lik artışla 130.000 TL’ye çıkarılmasının sektörümüzde satışlara nispi olarak olumlu etki edeceğini düşünüyoruz.

Bunun yanında düzenleme ile 130.000 TL’lik matrahın üzerinde kalan araçlara yönelik ÖTV oranının %60’dan %80’e yükseltilmesinin ise araç fiyatları üzerinde ciddi miktarda bir artışa neden olacağı endişesini taşıyoruz.

Bu durumda; Türkiye’de satılan her 10 aracın 6 tanesinin ithal modeller olması ve ortalama fiyatların 130.000 TL’nin üzerinde seyretmesi nedeniyle araç fiyatlarının daha da ulaşılması zor seviyelere çıkmasına neden olacağını düşünüyoruz.

Tüketicinin, yükselme eğilimindeki kredi faizlerinin üzerine bir de ÖTV düzenlemesi (%60-80) ile araçlara ulaşım maliyetlerinin artması, talepte önemli bir azalma yönünde potansiyel taşımaktadır. Gerek pandemi etkisi ile gerekse de faizlerin yükselmesi ile hem yetkili satıcılara hem de markalara planlama ve stoklama açısından ciddi ek yükler de getirecektir.

Ayrıca, kararnamenin ayın son gününde açıklanmış olması ve hemen yürürlüğe girmesi nedeniyle, ay içerisinde satışı gerçekleştirilmiş ve tüketici ile anlaşması sağlanan araçlarda önemli bir sorun yaratacağını düşünüyoruz. Bu uygulamanın 1 Eylül 2020 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesinin bu sakıncayı ortadan kaldıracağına inanıyoruz.

ÖTV matrah düzenlemesinin yaratacağı olumlu etki ile ÖTV oranlarındaki artışın yaratacağı olumsuz etki birlikte değerlendirildiğinde sektörümüzü kısa ve orta vadede daraltacak bir düzenleme olduğunu düşünüyoruz. Bu düzenlemenin ikinci el piyasasındaki fiyat istikrarsızlığına da olumsuz katkı sağlayacak bir gelişme olmasından endişe duyuyoruz."

Kibar Holding yönetim kurulu başkanı Ali Kibar, haftasonu gelen düzenlemeyle beraber yeni fiyat çalışmaları için hazırlıklara başladıklarını, bu düzenlemenin ithal otomobillere olan talebi bir miktar geri çekeceğini düşündüğünü söyledi.

Odak Otomotiv satış müdürü Emrah Ünlü ise "Devletin aldığı bu kararın zamanını ayrı, nedenini ayrı değerlendirmek gerek. Devlet öncelikle bu tip kararları alırken ay kapanışlarını dikkate almaya başlamalı. Çünkü burada yine asıl mağduriyeti yaşayan tüketici oluyor. Hafta sonu alınan ve yürülüğe konulan bu karar son iş günü olan pazartesi günü aracı faturalanacak tüm müşterileri olumsuz etkileyecek. Diğer bir yandan bugüne kadar olan sıfır satışların etkisi ile devlet 2020 için toplamayı planladığı ÖTV nin büyük bir kısmını toplamış gibi görünüyor. Bu kararın alınmasında bunun de etkisi olduğunu düşünüyorum. Nedenine gelirsek, bu kararın altında ithalatı azaltmak ve yerli üretime katkı sağlanarak, yerli üretim satışlarının arttırılması ve cari açığın azaltılması olduğu aşikar. Ancak bu beklenen etkiyi yaratmayacaktır. Çünkü piyasadaki hareketlilik nedeni ile neredeyse bütün firmalar son çeyrek için araç sipariş adetlerini hatırı sayılır ölçüde artırmıştı. Bu durumda bunların iptal edilmesi ilgili firmalar tarafında büyük sorun teşkil edecektir ve muhtemelen de iptal için oldukça geç kalınmıştır. Ayrıca sıfır satış yapan bayilerde adetler ciddi oranda düşeceği için bayiler zor durumda kalacak ve olan yine çalışanlara olacaktır. Özellikle ikinci el işi yapan galerilerin zaten fiyat şişirerek yaptıkları satışlar stoklarında bulunan araçlar için şimdi daha da yükselerek devam edecektir. Yani yine ikinci el galericiler kazançlarını artırırken olan yine tüketiciye oldu. Kısacası alınan bu kararın müşteri mağduriyeti, araç satış adetlerinin gerilemesi, bayilerin kazançlarının düşmesi ve bu doğrultuda çalışanların işsiz kalma olasılığı gibi onlarca olumsuz etkisinin yanında tek olumlu etkisi cari açığın düşmesi olabilir" dedi

İkinci el showroomu bulunan Tuzcu Otomotiv sahibi Akif Tuzcu ise "Sokaga cikma kısıtlamalari sonrası yaz aylarının gelmesiyle beraber artan talep ve 0 otomobillerde yaşanan tedarik sorunuyla beraber surekli artan fiyatlar sonrasında Ağustos ayı ortalarında talep yavaş yavaş azalmaya başlamıştı. Fakat son yasanan ÖTV artısı sonrası, ikinci el fiyatlari cok artmasa da şu an cok yüksek olduğu düşünülen bu fiyatlarla kullanıcıların tekrardan ikinci el otomobile yöneleceğini düşünmekteyiz. İkinci el tekrardan cazip hale gelirken, yeni ÖTV oranlarıyla özellikle lüks segment “0” arac satışları ciddi anlamda etkilenecektir" dedi.

Burak Karagöz / Bloomberg HT