Çinli otomobil üreticilerinin Avrupa pazarına kısa yolu
-
New York Times'ın haberine göre Çinli otomobil üreticileri, Yemen'deki İran destekli Husi milislerinin kritik Orta Doğu geçiş rotasındaki gemilere saldırmaya başlamasından neredeyse iki yıl sonra hâlâ Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı üzerinden Avrupa'ya araç gönderiyor.
Çinli üreticilerin otomobillerini taşıyan gemiler, diğer birçok gemi hâlâ Husi milislerinin saldırı tehdidine karşı Afrika’nın etrafından dolaşırken, Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’nı kullanıyor.
Diğer otomobil üreticileri ise Asya’dan araç sevkiyatını, Afrika’nın etrafından geçen çok daha uzun ve pahalı bir rotadan yapmaya devam ediyor. Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı üzerinden gitmek, Asya-Avrupa gidiş-dönüş seferlerinde Afrika’nın etrafından dolaşmaya kıyasla 14 ila 18 gün tasarruf sağlıyor. Bu da yakıt, mürettebat ve gemi masraflarını, araç başına birkaç yüz dolar azaltıyor. Afrika üzerinden gitmek ise bir gemi sahibinin yakıt faturasına ciddi maliyetler ekliyor, gemiden kaynaklanan çevre kirliliği artırıyor ve nihayetinde yeni otomobil alıcılarının maliyetlerini yükseltiyor.
Lloyd’s List Intelligence’ın analizine göre geçen ay, Çin limanlarından Avrupa’ya Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı üzerinden en az 14 otomobil taşıyıcı gemi sefer yaptı. Haziran ayında da benzer sayıda sefer gerçekleşti.
Bu yolculuklar, Husilerin geçen ay başında insansız hava araçları, el bombaları ve ateşli silahlarla iki kargo gemisini batırmasına rağmen devam etti. Milis grup, saldırılarının Gazze’de Hamas’a karşı İsrail’in yürüttüğü savaş sırasında Filistinlilerle dayanışma amacı taşıdığını söyledi.
Çoğu denizcilik analisti, Çin hükümetinin İran veya Husilerle, Çin’den gelen otomobil taşıyıcı gemilere zarar verilmemesi konusunda bir anlaşmaya vardığını düşünüyor. Veson Nautical adlı başka bir denizcilik veri firmasının değerleme ve analizden sorumlu müdür yardımcısı Daniel Nash, “Çin, İran destekli Husi isyancılarıyla masaya oturarak uzlaşmaya varmış gibi görünüyor ve gemilerinin hedef alınmayacağı söylenmiş” yorumunda bulundu.
Avrupa Birliği’nin geçen yıl Çin’den gelen elektrikli araçlara koyduğu gümrük vergileri, araç başına binlerce dolara ulaşabiliyor. Çinli otomobil üreticilerinin bu tehlikeli ama ucuz yolu seçmesi, karşı karşıya kaldıkları bu ek maliyetleri telafi ederek rakip şirketlerle mücadele edebilmesi için de önem taşıyor.
Çoğu diğer ticari gemi, devlet kontrolündeki China Ocean Shipping Company (Cosco)’ya ait büyük konteyner gemileri dahil, Husi milislerinin Kasım 2023’te Yemen yakınlarında gemileri batırmaya veya kaçırmaya başlamasından bu yana Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndan kaçınıyor. Avrupa ve Asya’daki gemi sahipleri, şirketlerin bu rotalar için gemilerini kiralamasına çoğunlukla izin vermiyor. Londra’daki ticari sigortacılar da bu seferleri sigortalamakta isteksiz, sigorta yaptıklarında ise daha yüksek prim talep ediyor.
Çin Dışişleri Bakanlığı, yazılı yanıtında otomobil taşıyıcı gemilere değinmedi ancak “Kızıldeniz’deki durum tırmandığından bu yana Çin’in gerilimi azaltmada aktif rol oynadığını ve Kızıldeniz’de barış ve huzurun bir an önce sağlanmasına katkıda bulunmaya devam edeceğini” belirtti.
Çin, İran’ın ham petrol ihracatının neredeyse tamamını satın alıyor. Bu ihracatlar, İran ekonomisinin yüzde 6’sına denk geliyor ve İran hükümetinin yıllık bütçesinin yarısına eşdeğer. Çinli yetkililer, İran petrol ihracatına uygulanan boykotların Batı tarafından organize edildiğini ancak Birleşmiş Milletler tarafından onaylanmadığını, bu nedenle Çinli petrol şirketleri için bağlayıcı olmadığını savunuyor.
Husiler, 28 Temmuz’da İsrail veya İsrail limanlarıyla herhangi bir bağlantısı olduğunu düşündükleri gemilere yönelik saldırı kampanyasını sürdüreceklerini açıkladı. Kampanya, Gazze’den Hamas militanlarının 7 Ekim 2023’te İsrail’in güneyine saldırmasının hemen ardından başlamıştı.
İlk Husi hedeflerinden biri, Kasım 2023’te Avrupa’dan Asya’ya boş dönen Galaxy Leader adlı otomobil taşıyıcı gemiydi ve bu olay en bilinen vakalardan biri oldu. Gemi mürettebatının 25 üyesi Yemen’de 14 ay boyunca rehin tutulduktan sonra ocak ayında serbest bırakıldı, ancak Husiler gemiyi Yemen limanında tuttular.
İsrail hava kuvvetleri, yaklaşık bir ay önce, Husilerin gemiyi Kızıldeniz’de potansiyel hedefleri belirlemek için gelişmiş bir radar sistemiyle kullandığına dair haberlerin ardından gemiyi bombalamıştı.