1995 yılında Almanya'da gerçekleştirilen ilk zirveden bu yana COP26 her sene farklı ülkelerde farklı gündemlerle organize edildi. Bu yıl İngiltere'de yapılacak COP26'da konuşulacak başlıca konular arasında karbon piyasaları, iklim finansmanı, kömür kullanımının azaltılması ve elektrikli araçlara geçiş olacak.

Peki COP26 nedir? Kimler bu zirveye katılacak? Türkiye için önemi ne? İşte COP26 ile ilgili bilmeniz gerekenler...

COP26 Nedir?

Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesini 1994 yılında imzalayan ülkeler yaklaşık 30 yıldır her sene toplanıyor. COP kısaltması da “Conference of Parties”, yani sözleşmedeki tüm tarafların katıldığı bir konferans anlamına geliyor.

Bu yıl 26’ncısı gerçekleştirilecek zirveye Birleşik Krallık ev sahipliği yapacak ve konferans Glasgow’da gerçekleştirilecek. COP26’ya birçok farklı ülkeden 100’den fazla hükümet ve sivil toplum liderinin katılacağı tahmin ediliyor. Daha önceki COP’larda alınan kararlar da zirvenin ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

2015’te gerçekleştirilen COP21 zirvesinde tüm ülkeler küresel ısınmayı 1,5 santigrat derece ile sınırlama konusunda öutabakata varmışlardı. Paris anlaşması da COP21’de kabul edilirken karbon salınımının ülke bazında düşürülmesi için öngörülen Ulusal Katkı Beyanları da bu konferansta anlaşmayla beraber kabul edilmişti.

COP26 öncesi Roma’da gerçekleştirilecek G20 zirvesi de Glasgow’daki konferansta nelerin konuşulacağını belirleyecek. Liderler 31 Ekim’de sona erecek G20 zirvesi sonrasında hemen Glasgow’a geçecekler.

COP26’ya kimler katılacak?

COP26 İklim Değişikliği Konferansı’na kesin olarak katılacağını onaylayan yaklaşık 15 lider bulunurken Rusya Başkanı Vladimir Putin ve Çin Başkanı Şi Jinping’in zirvede yer alması beklenmiyor. Glasgow’daki konferansa katılacak diğer isimler arasında Sir David Attenborough, Greta Thunberg, Bileşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres ve Kraliçe Elizabeth de yer alıyor.

COP26’ya kesin olarak katılacağını onaylayan ülke liderleri ise şöyle:

• İngiltere Başbakanı Boris Johnson
• İtalya Başbakanı Mario Draghi
• İskoçya Başbakanı Nicola Sturgeon
• Fransa Başkanı Emmanuel Macron
• Kanada Başbakanı Justin Trudeau
• Avustralya Başbakanı Scott Morrison
• İsrail Başbakanı Naftali Bennett
• İsveç Başbakanı Stefan Löfven
• İsviçre Başkanı Guy Parmelin
• Nijerya Başkanı Muhammadu Buhari
• Gana Başkanı Nana Akufo-Addo
• Arjantin Başkanı Alberto Fernandez
• Kolombiya Başkanı Ivan Duque

COP26’da hangi konular konuşulacak?

Glasgow’da gerçekleştirilecek COP26’da liderlerin detaylıca konuşacağı 4 başlık bulunuyor: kömür, arabalar, finansman ve ağaçlar. Konferansın öncelikli amacı 2050 yılına kadar net sıfır karbon salınımı hedefine ulaşılması için ülkelerin 2030 hedeflerini belirlemesini teşvik etmek.

Her ülkenin 2050 yılına kadar net sıfır karbon emisyonu doğrultusunda 2030 yılına kadar emisyon azaltımı hedeflerini detaylı ve kararlı bir şekilde belirlemesi bekleniyor.

Bu hedeflere ulaşılması için de ülkelerin kömürü terk etmeleri, ağaç kesimini azaltmaları, elektrikli araba dönüşümünü bir an evvel gerçekleştirmeleri ve yenilenebilir enerjiye yatırımları teşvik etmeleri bekleniyor.

COP26’nın bir diğer hedefi de ülkelerin iklim finansmanı için her yıl 100 milyar dolar ayırmalarını sağlamak. Ülkelerin maliye bakanları, merkez bankası başkanları ve Wall Street’teki büyük bankaların CEO’ları küresel finans sisteminin nasıl ‘yeşil’ hale getirilebileceğini tartışmak için 3 Kasım’da gerçekleştirilecek finans panelinde bir araya gelecek.

Son olarak karbon piyasaları da COP256 zirvesinde konuşulacak konulardan biri olacak. Paris Anlaşması’nda karbon ticaret sisteminin ve karbon piyasalarının dünya çapında nasıl şekilleneceğini tam olarak finalize edilememişti.

Müzakerecilerin karbon piyasaları üzerinde şu an neredeyse hiçbir ayrılık yaşamadığı ve konferansta karbon piyasaları üzerine kolayca anlaşabileceği düşünülürken karbon dengeleme piyasalarının konuşulacak önemli konular arasında olması bekleniyor.

Türkiye COP26’ya nasıl hazırlandı?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nda Eylül ayında yaptığı konuşmada, Paris İklim Anlaşması'nı atılacak yapıcı adımlara uygun şekilde ve Türkiye’nin ulusal katkı beyanı çerçevesinde ekim ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin onayına sunmayı planladıklarını söylemişti.

Türkiye, Paris İklim Anlaşması’nı iklimle ilgili yeterli finans kaynağına ulaşamadığı ve gelişmekte olan ülkelerle eşit koşullardan yararlanamadığı için uzun bir süredir onaylamayı geciktiriyordu.

Cumhurbaşkanı Edoğan’ın açıklamasından sonra Paris İklim Anlaşması'na ilişkin kanun teklifi 7 Ekim’de Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde kabul edildi ve Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Fakat Türkiye, karar metnine eklediği beyanla “Türkiye Cumhuriyeti, Paris Anlaşması’nı gelişmekte olan bir ülke olarak ve ulusal katkı beyanları çerçevesinde, anlaşmanın ve mekanizmalarının ekonomik ve sosyal kalkınma hakkına halel getirmemesi kaydıyla uygulayacağını beyan eder” diye eklemişti.

Türkiye hazırladığı ulusal katkı beyanında karbon salınımını azaltma taahhüdü vermezken iki katından fazla artırabileceğini de belirtmişti. Beyana göre, hiçbir önlem alınmadığı referans senaryoda karbon salınımının 1 milyar 175 tona ulaşacağı belirtilirken Türkiye ‘artıştan yüzde 21 azaltım’ hedefiyle bunu 929 milyon tonda tutmaya çalışacağını söylüyor.

COP26 öncesinde Paris Anlaşması’nın geçirilmesinin önemi ne?

Uzmanlar, Paris Anlaşması kurallar kitabının Türkiye’nin uygulamasını da doğrudan ilgilendirecek karbon piyasaları ve sürdürülebilir kalkınma mekanizması gibi konulardaki maddeleriyle ilgili görüşmelere oy hakkıyla katılabilmesi anlaşmaya katılma işleminin Glasgow İklim Değişikliği Konferansı (COP26) tarihine kadar tamamlanmasına bağlı olduğunu belirtmişlerdi.

Uzmanlar, Glasgow İklim Değişikliği Konferansı’nda ağırlıklı olarak karbonun fiyatlandırılması konusunun tartışılacağını ve Türkiye’nin karbon fiyatlandırmasına ilişkin argümanları hazırsa burada çeşitli kazanımlar elde edebileceğini de vurgulamıştı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, COP26'ya katılmayacak

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Azerbaycan'a yaptığı çalışma ziyaretinin dönüşünde uçakta medya mensuplarına yaptığı açıklamalarda ABD Başkanı Joe Biden ile büyük ihtimalle Roma'da düzenlenecek G-20 liderler zirvesinde değil, Glasgow'da yapılacak COP26 iklim zirvesinde görüşmelerinin olacağını söylemişti.

Sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın COP26 zirvesine katılmayacağını açıklamasıyla beraber liderler G20'de bir araya geldi.

Erdoğan, G20 zirvesi sonrasında düzenlediği basın toplantısında ABD Başkanı Joe Biden ile yapılan görüşmede F-16 konusunun da gündeme geldiğini söyledi.

Erdoğan, "Elimizdeki F-16'ların modernizasyonu veya yeni F-16'lar verilmesi konusu gündeme geldi. Savunma bakanlarımız süreci takip ediyorlar. Bu konuyla ilgili Sayın Biden'ın olumlu yaklaşımını gördüm." diye konuştu.