Asya'nın en büyük ekonomisi yavaşlıyor, Fed faiz artırım çevrimini başlatmak üzere ve Çin kısa bir süre önce para birimini devalüe etti.
1994 yılındaki olaylar zinciri, rekabetçi devalüasyonlar serisini tetikledi ve bunun sonucu Asya finansal krizi gerçekleşti. Bunun sonucu banka ve şirketler batarken, bölgenin büyük bölümünde resesyonlar görüldü.
Mevcut piyasa kargaşası diğer bir bölgesel krizi gölgeliyor mu? 1994 krizi ile açık bir şekilde paralellikler var., ancak önemli farklılıklar da var. Bu kez, Asya ekonomileri daha güçlü cari işlemler dengesine, mali pozisyonlara ve türbülansa karşı daha sağlam bir tampon sağlayacak Döviz rezervlerine sahip.
Ancak riskler, Çin'in 11 Ağustos'ta yuan politikasındaki sürpriz U dönüşünün , Vietnam'dan Kazakistan'a, küresel anlamda dalgalar yollaması ve Brezilya'dan Türkiye'ye, kırılgan gelişen piyasaları tehdit etmesi ile birlikte artıyor. Küsel satış dalgası Pazartesi günü, ABD endeks vadeli kontratlarının düşüşün daha da süreceğini işaret etmesi ile birlikte derinleşti.
Çin'in yuan devalüasyonu, dünyanın ikinci en büyük ve Asya'nın en büyük (1994 yılında Japonya birinciydi) ekonomisi Çin'deki keskin yavaşlama ve Brezilya'dan Avustralya, Malezya ve Güney Afrika'ya, çeşitli ülkeleri olumsuz etkileyen emtia grubundaki sert düşüşten de önemliydi. Çinli şirketler, ABD'de Fed'in küresel finansal krizden bu yana ilk kez faiz artırımına gitmeye hazırlanması ile birlikte, Asya ve gelişen ülkelerdeki rakiplerinin ihracatlarını ellerinde alma tehdidi getiriyor.
"Nahoş Fırtına"
Londra'da hedge fonu SLJ Macro Partners LLP'nin kurucularından Stephen Jen, "Brezilya ve Güney Afrika gibi ülkelerde nahoş bir fırtına olası, ancak henüz mümkün değil," dedi ve "Ancak Asya'da bir kriz ya da hatta çok gergin anlar beklemiyorum. Temel sorun, 1997'deki Asya krizinin halihazırda Asya'nın finans sistemini temizlemiş olması ve Asya2nın direnci daha yüksek olmalı" şeklinde görüş bildirdi.
1994'ten önce, Asya yatırım dünyasının göz bebeğiydi ve bazılarınca 20. yüzyılın büyüme mucizesi olarak görülüyordu. Bu coşku çok uzun sürmedi. Lombard Street Research'e göre, Çin'in 21 yıl önceki devalüasyonu genellikle, sonraki gelişen piyasalar krizinin temel nedeni olarak değerlendirilirken, Fed'in aynı yılki faiz artırımı tetikleyiciydi.
Bu yıl, Çin'in sürpriz devalüasyonu Vietnam'ı dongu devalüe etmeye yçneltti. Kazakistan'ın para birimi dolar karşısında Perşembe günü, kurun serbest bırakılması ile birlikte yüzde 20 düştü. Güney Afrika randı ve Türk Lirası kayıplarını genişletti.
"Aşağı Düzeltme"
Hong Kong'da aralarında Chetan Ahya'nın da bulunduğu Morgan Stanley ekonomistleri, "Asya'da aşağı düzeltme 2013'te başladı ve bu çevrim acılı olmakta ve olmaya devam edecek," dedi ve "Aşağı hareket muhtemelen sürecek, ancak 1997-98 senaryosu ihtimalinin düşük olduğuna inanıyoruz" değerlendirmesinde bulundu.
Analistler, "Daha fazla iç borç profili, süregelen desenflasyonist baskılar, cari işlemler fazlaları, esnek kurlar ve yeterli döviz rezervleri, bölgedeki politika yapıcılara likidite koşullarının daha iyi kontrol edilmesi olanağını sağlıyor" dei.
Asya krizi, savunulamaz dolara endeksli kur rejimi, yetersiz döviz rezervleri ve sıcak para girişine aşırı bağımlılıktan kaynaklanmıştı.
Dolar Borçları
Asya krizi sırasında Morgan Stanley'in şef küresel ekonomisti olan Roach, "Bugünkü durum, ilk iki durumdan farklı. Ancak bir tane rahatsız edici benzerlik var: Çin Merkez Bankası'nın devalüasyonu sonrası yuan 'carry trade'lerinden çıkış ile birlikte, Çin'in yaklaşık 1 trilyonluk dolar bazında banka tahvilleri" dedi.
Zayıf yerel para birimi, dolar geri ödemeleri için şimdi daha fazla yuan ödemek durumunda kalan Çin'in zaten baskı altında olan şirketlerinin borç yükünü artırıyor.
Roach, "Asya'nın ayrıca yeni bir kırılganlıkla karşı karşıya; bölge ekonomilerinin yavaşlamakta olan Çin ekonomisine olan yoğun bağımlılıkları" dedi ve 1990'ların ortalarında, güçlü ABD ekonomisinin bölge ürünlerinin temel alıcısı konumunda olduğunu belirtti.
Bank of America Merrill Lynch'e göre, yuan dolar karşısında yıl sonunda 6.5'e ve 2016 sonunda 6.9'a gerileyecek ve değer kaybı böylelikle yüzde 10'a yaklaşacak.
Yuan Dalgaları
Jen, yuandaki yüzde 10 değer kaybının Asya'nın kalan kısmında yüzde 5 ila yüzde 20'lik hareketlere neden olabileceği tahmininde bulundu.
Londra'da Lombard Street Research ekonomisti Shweta Singh'e göre, Asya'da, Vietnam, Tayland, Güney Kore ve Malezya devalüasyona karşı daha duyarlıyken, Avrupa'da Macaristan ve Polonya risk altında veTürkiye en fazla zarar görebilecek ülke konumunda.
Öte yandan, herkes Asya'nın diğer bir krizi fiyatlarına yansıttığı görüşünde değil. Los Angeles'ta fon yönetim şirketi TCW Group Inc.'nin analisti ve ABD Hazinesi'nde bir zamanlar Çin uzmanı olarak görev yapan David Loevinger, "Yuan devalüasyonunun daha sonra bir kriz ile sonuçlanacak olaylar zincirini tetiklediği görüşü henüz satın alınmadı" dedi.
Singapur'da Australia & New Zealand Banking Group Ltd. ekonomisti Glenn Maguire, "Bir nesil önceki yuan devalüasyonu, bölgenin o dönemde karşı karşıya bulunduğu diğer sorunların belirtisiydi, krizin tetikleyicisi değil," dedi ve "Zira Asya para birimleri artık dolara katı biçimde bağlı değil, çünkü son rkizden çok ağır darbe aldılar ve bölge şimdi artık değişen durumlara karşı uyum göstermede daha esnek" şeklinde konuştu.
Yavaş Faiz Artırımı?
ABD para politikasının görünümü de farklı. Credit Suisse Group AG'ye göre, Fed 1994'te faizi agresif bir şekilde artırmıştı, ancak şimdi küresel büyümenin kötüleşen görünümü ve değer kazanan dolar, faiz artırımının gelecek ay olma ihtimalinin yüzde 50'nin altına düştüğü anlamına geliyor.
Bu yıl ile paralellikler, Sydney'de fon yöneticisi AMP Capital Investors Ltd.'nin yatırım strateji müdürü Shane Oliver'a göre, aralarında Latin Amerika'nın bütünü, Türkiye ve Güney Afrika'nın da bulunduğu bir grup gelişen dünya ülkelerindeki kırılganlıkları içeriyor.
Oliver, "Çin kediyi güvercinlerin arasına saldı" dedi.