Yatırım Bankacılığı ve Danışmanlık Şirketi Pragma'nın Kurucu Ortağı Özlü Yalaza Bloomberg HT'deki Üst Düzey programında Arzu Maliki'ye konuk oldu. Yalaza 2019'un ilk 6 ayında 6 proje tamamladıklarını, yılı da toplam 10 projeyle tamamlamayı hedeflediklerini söyledi. Yalaza ABD ile yaşanan bazı zorlu dönemlere rağmen Türkiye'ye yatırım iştahının azalmadığını ifade etti.
Pragma olarak 2019 sizin için nasıl başladı? Hem şirket satış ve birleşmelerinde hem de diğer iştiraklerinizde nasıl bir sene oluyor?
Özlü Yalaza: Birçok kriz atlattık ve bunlardan dersimizi aldık. Birincisi doğru projeler seçmeyi öğrendik, ikincisi yatırımcılarla teması hiç kesmedik, onlara dürüstçe Türkiye'deki riskleri ve potansiyeli anlattık. 2019 ekonomide zorlu bir yıl olsa da bizim için iyi başladı. İlk 6 ayda 6 tane proje tamamladık. 3 tane daha proje tamamlandı. Bunların bir tanesi gıda, diğer ikisi de imalat sanayinde. İnşallah bir-iki hafta içinde tamamlanacak. Bunların yanında 4 tane proje de ileriki aşamada. Bunlar da tamamlanırsa bu seneyi 10 tane proje ile bitirmiş olacağız.
Biz yine Pragma çatısı altında bazı şirketlere yatırım yaptık; 2015-16 yılında Hisar Çelik adlı bir döküm şirketini satın aldık, şu anda 450 kişinin istihdam edildiği ve yüzde 99 ihracat yapan bir şirket..Bu sene de cirosunu yüzde 10 civarında artırmayı hedefliyoruz. "
Türk şirketlerinin performansı nasıl? Malum hem yurt içi hem de küreselde zorlu ekonomik koşullar hakim, bu sene Türk şirketleri için nasıl geçiyor?
Özlü Yalaza: Sadece 2019 değil, son 4-5 yıl da zor geçti. Kurdaki oynaklık, artan maliyetler, finansmanda yaşanan sıkıntılar şirketleri gerçekten zorladı. Finansmanın bol olduğu dönemlerde Türk şirketleri çok borçlandı ve ana iş kollarına değil de bilmedikleri işlere girdiler. Bir de bu borçlanmaları Döviz cinsinden yaptılar. Ne yapılır bundan sonra; belki şirketler bilanço temizliğine gidecekler, belki bazı işlerinde kol kesecekler ve zararı kabul edecekler. Bu artan maliyet ortamında verimliliğe odaklanıp yeni pazarlara ulaşmaya çalışacaklar. Bir de öz sermayeyi güçlendirecekler, ya kendi imkanlarıyla ya da ortaklık kuracaklar, bizim gibi şirketlerden destek alacaklar.
Yabancı yatırımcı ilgisi nasıl Türk şirketlerine?
Özlü Yalaza: Aslında dünyada da doğrudan yabancı yatırım da azaldı son 2-3 yıldır. Küreselde 2018'de yüzde 10'luk bir daralma var doğrudan yatırımlarda..Trump'ın politikaları, Brexit derken gelişen ülkelerin de hikayesi biraz bozuldu, hedeflenen projeksiyonlar tutmadı buna Türkiye de dahil maalesef..Ama Türkiye bölgede en gelişmiş ve sanayileşmiş ülke o yüzden Türkiye'ye her zaman ilgi var.
Sektörel bakarsak özellikle enerji ve gayrimenkulde sıkıntılar var; ne zaman bu sektörler düze çıkar? Yabancı yatırımcı bir şirkete yatırım yaparken neye bakıyor?
Özlü Yalaza: Altyapı projelerine çok büyük bir arz geldi, çok fazla proje yığıldı ve orada bir sıkıntı oldu. Yabancıların genel eğilimleri; şirket iyi olsun, ortam iyi olsun, pazarda güçlü bir konumu olsun, risk az olsun, iyi yönetilen bir şirket olsun, Türkiye'deki makro ekonomi iyi olsun bunlara bakıyorlar.
Türkiye'deki değerlemeler esasen hala yüksek. Bir yabancı yatırımcı sizin iş planınıza yatırım yapıyor; maalesef o iş planlarında Türkiye'deki şirketlerde bir sapma oldu, bu yaşanan problemlerin etkisiyle hedefler tutmadı.
Ortadoğu, Asya, Avrupa ve ABD; Türkiye'ye en çok ilgi nereden geliyor?
Özlü Yalaza: Ortadoğu'dan ilgi var ama Türkiye'ye en çok yatırım yapan yatırımcılar en çok Amerika ve Avrupa'dan..Amerika ile zorlu dönemlerden geçtik ama buna rağmen yatırım iştahları azalmadı. Biz de birçok iş yaptık ABD ile. Avrupa'dan da Fransa, Hollanda ve Almanya'dan yatırımlar geliyor. Japonya'dan da ilgi yüksek ve bunlar gerçekten çok başarılı ortaklıklar oldu..Doğrudan yabancı yatırımlarda Türkiye'nin aldığı pay yüzde 1'in altında; bu sene daha da altta olacak çok az.
Türk şirketlerine tavsiyeleriniz neler olur? Nasıl bir B planı olmalı, bu zorlu şartlarda nasıl bir yol izlemeliler?
Özlü Yalaza: Ciddi bir bilanço temizliği yapılması gerekiyor, öz sermayeyi güçlendirip, ana iş kollarına konsantre olmalılar..Ana iş kolları dışındaki faaliyetlerden veya bilançoda duran işte gayrimenkul gibi faaliyetle direk ilişkisi olmayan işlerden kurtulmak gerekiyor. Hakikaten çok zor bir ortam, verimliliğe önem vermek gerekiyor. Yurtdışı rakiplerin bizden daha fazla avantajları var, daha çok ve ucuz finansmana erişimleri var..Türk şirketlerinin daha agresif olup verimliliğe odaklanmaları lazım.