Türkiye ekonomisinde 2020 bilançosu
Başta Kovid-19 salgını sebebiyle getirilen kısıtlamalar, üretimin azalması ve istihdam kayıpları Türkiye ve bütün dünya ekonomilerini kasıp kavururken, ekonomi yönetimindeki önemli değişiklikler de Türkiye ekonomi gündeminin önemli başlığı olarak öne çıktı
Çin'in Vuhan kentinde ortaya çıkan Kovid-19 salgınıyla bu yıl tüm dünya ekonomileri sarsıldı. Salgının etkisiyle ülkelerin uygulamak zorunda kaldığı kısıtlamalar, başta havacılık ve turizm olmak üzere, pek çok sektörü derinden etkilerken, ülkelerde üretimin azalmasına ve istihdam kayıplarına yol açtı.
11 Mart'ta ilk koronavirüs vakasının açıklanmasıyla, Türkiye ekonomisi salgının etkilerini henüz ilk çeyrekte çok fazla hissetmezken, yüzde 4,5 büyüme gösterdi. Ancak salgının etkilerinin derinden hissedildiği ikinci çeyrekte, sanayi ve hizmet sektöründe yaşanan küçülmeyle birlikte, ekonomi yüzde 9,9 daraldı. Türkiye ekonomisi 3. çeyrekte ise yüzde 6,7 büyüme kaydederek beklentilerin üzerinde büyüdü. Türkiye bu performansıyla G-20 ülkeleri içinde 3. çeyrekte en hızlı büyüyen ülke oldu.
Kasım’da yıllık enflasyon yüzde 14’e çıktı
Türk lirasında yaşanan birikimli değer kaybı, enflasyon görünümünde bozulmaya sebep oldu. Kur geçişkenliği etkisiyle, yıllık enflasyon Kasım ayında yüzde 14’e yükselirken, enflasyonda ulaştırma ve gıda fiyatları öne çıktı.
İşsizlik Ocak ayında yüzde 13,8 seviyesinde iken, Nisan ayında yüzde 13’ün altına geriledi. Ancak pandeminin istihdam piyasasındaki etkisiyle, işsizlik Haziran ayında tekrar yükselerek, yüzde 13,4 seviyesine çıktı. Eylül’de işsizlik yüzde 12,7 seviyesinde gerçekleşirken, Türkiye genelinde işsiz sayısı 4 milyonu aştı.
26 Mart tarihinden itibaren ilk kez verilmeye başlanan kısa çalışma ödeneği, koronavirüsle mücadele kapsamında alınacak ekonomik tedbirlerden birisi olarak işleme alındı. 17 Kasım'da bitmesi öngörülen kısa çalışma ödeneği 2 ayla 17 Ocak tarihine kadar uzatıldı. Aynı zamanda, 17 Nisan'da üç ay süreyle işten çıkarma yasağı getirildi. Ardından 17 Kasım 2020 tarihine kadar uzatıldı. Son olarak Cumhurbaşkanı kararı ile 17 Kasım 2020 tarihinden itibaren 2 ay daha uzatıldı.
Cari dengede azalan turizm gelirleri baskı yarattı
Pandemi, turizm gelirlerindeki düşüş ve ihracatın daralmasına sebep olurken, cari işlemler dengesini de olumsuz yönde etkiledi. Dış ticaret dengesindeki bozulmayla, cari açık ekim ayında yıllıklandırılmış bazda 33,8 milyar dolar seviyesine ulaştı. Yılın sonuna doğru gelen aşı haberlerinin, kredi büyümesindeki yavaşlama ve turizmde önümüzdeki yıl beklenen toparlanmanın cari işlemler dengesine ilişkin beklentileri olumlu yönde etkilediği görüldü.
Yeni destek paketleri
Pandeminin etkilerini azaltmak için, hükümet Aralık ayında yeni bir destek paketi açıkladı. Esnafa hibe şeklinde doğrudan destek ödemesi yapılacağı açıklandı. Birçok sektörü kapsayan KDV indirimlerinin süresi 1 Haziran'a uzatıldı.
Ekonomi yönetiminde değişim
Türkiye’de 2020 ekonomi gündeminin en önemli başlıklarından biri de ekonomi yönetiminde yaşanan değişiklikler oldu. Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle, Murat Uysal, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası başkanlığı görevinden alındı, Uysal’dan boşalan koltuğa eski Maliye Bakanı Naci Ağbal getirildi. Uysal, Murat Çetinkaya’nın ardından görevden alınan ikinci merkez bankası başkanı oldu. Sağlık sorunlarını gerekçe gösteren Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak da sosyal medya hesabı üzerinde istifa ettiğini duyurdu. Albayrak’ın yerine, Cumhurbaşkanı kararı ile Lütfi Elvan atandı. Bu gelişmelerin ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan, ekonomide yeni bir döneme girildiğini işaret ederken, enflasyonla mücadele vurgusu yaptı. Erdoğan, gerekirse acı reçetenin uygulanacağını belirtti.