Türkiye reel asgari ücret artışında rakiplerinin gerisinde
Türkiye, son 10 yılda yüzde 3,5'lik yıllık reel asgari ücret artış ortalaması ile 42 ülke arasında 19'uncu. Bu oran Özbekistan'da 18,1, Romanya'da 12,3, Bulgaristan'da 9, Slovakya'da 5,6
TAHSİN AKÇA
'Asgari Ücret Tespit Komisyonu' 15 Aralık'ta, 2021'de geçerli olacak ücreti belirlemek üzere ikinci toplantısını gerçekleştirecek. Ay sonuna kadar 4 toplantı gerçekleştirecek olan komisyonun ikinci toplantısında Türkiye İşveren Sendikaları Konfedarasyonu'nun (TİSK) sunum yapması beklenirken, ilgili bakanlıklar ve Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) ise son bir yılda enflasyon ve büyüme başta olmak üzere verilerde yaşanan gelişmeleri yansıtan bir rapor sunumu da toplantı gündeminde yer alabilir.
Toplantıda işçileri temsil eden Türk-İş'in Başkanı Ergün Atalay, ikinci toplantıda rakam telaffuz etmeyerek öncelikle işveren ve hükümetin rakam telaffuz etmesini bekleyecekleri mesajını verirken, özellikle gıda enflasyon artışı asgari ücret belirlenirken dikkate alınan verilerden biri olarak tarafların toplantıda üzerinde en çok durduğu konular arasında yer alıyor.
Peki enflasyon hesaba katıldığında son 10 yılda Türkiye, reel asgari ücret artışında Avrupa ve Orta Asya ülkeleri arasında nerede duruyor?
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), ay başında, 42 Avrupa ve Orta Asya ülkesini 2010-2019 dönemini kapsayan dönem için enflasyondan arındırılmış yıllık reel asgari ücret artışına göre sıraladı.
Buna göre Türkiye, 42 ülke arasında yıllık ortalama yüzde 3,5'lik reel artışla, 19'uncu sırada yer alıyor.
Komisyonlardan yüzde 30'a varan ücret artışları çıkmıştı
Türkiye'de 2010'dan bu yana tespit komisyonlarında yüzde 30,03 (2015), yüzde 26,05 (2018), yüzde 18,26 (2014) ve yüzde 15,03 (2019) gibi yüksek artış oranları açıklanmasına karşın, aslında bu dönemin enflasyon dikkate alındığında ortalama reel artışı yıllık yüzde 3,5 gerçekleşti.
Türkiye, reel ücret artışında, 42 ülke arasında orta sıralarda bulunmasına karşın, özellikle genel ücret seviyesi de parametrelerden biri olarak dikkate alınan yabancı yatırım çekme konusunda en başta gelen rakiplerinden geride kalmış görünüyor.
Türkiye'de yüzde 3,5 olan yıllık reel asgari ücret artışında en yüksek oran yüzde 18,1'le Özbekistan'da yakalandı. Romanya, Bulgaristan, Slovakya, Macaristan, Polonya gibi yakın coğrafyada yer alıp yabancı yatırımda Türkiye'nin rakipleri olan ülkelerin hepsi, reel asgari ücret artışında Türkiye'nin çok üzerinde bulunuyor.
Örneğin Romanya reel asgari ücret artışında yüzde 12,3'le ikinci, Bulgaristan yüzde 9 artışla dördüncü, Slovakya yüzde 5,9 artışla yedinci, Macaristan yüzde 5,9 artışla 9'uncu sırada yer alırken, rakip ülkeler arasında Türkiye'ye en yakın durumda olan Polonya da yüzde 4,6 artışla 14'üncü sırada bulunuyor.
Reel asgari ücret artışında 5 ülke negatifte görünüyor
Buna karşın İspanya yüzde 3, Hırvatistan yüzde 2,2, Sırbistan yüzde 1,8 artışla Türkiye'nin gerisinde kalan ülkeler arasında.
Sıralamanın en altında reel ücret artışında negatife düşen 5 ülke de dikkat çekiyor. Belçika ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi yıllık ortalama artışta, enflasyonun yüzde 0,1 altında kalırken, Bosna Hersek (yüzde -1,1), Yunanistan (yüzde -1,6) ve Gürcistan'da (yüzde -2,7) bu oranlar çok daha yüksek.
Türkiye yıllık verimlilik artışında en kötü ülke değil
ILO'nun sıralamasında reel asgari ücret artışının yanına yıllık verimlilik artışı kıyaslamasına da yer verilmiş. Türkiye bu sıralamada da yıllık yüzde 4,1 verimlilik artışıyla, yine özellikle rakip ülkelerle karşılaştırıldığında en kötü ülke durumunda değil. Örneğin Türkiye'de yüzde 4,1 olan verimlilik artış oranı, Romanya'da yüzde 4,3, Özbekistan'da 4,8, Bulgaristan'da 3,3, Slovakya'da 2,7, Macaristan'da 3,1, Polonya'da 3,6 seviyesinde bulunuyor.
Türkmenistan yüzde 6,7 ile verimlilik artışında en yüksek orana sahip ülke ancak reel asgari ücret artışı yüzde 2,9 ile Türkiye'nin gerisinde kalmış. Gürcistan ise yüzde 2,7 ile asgari ücret artışında enflasyonun en çok gerisinde kalan ülke olmasına karşın, verimlilik artışında yüzde 4,9'luk oranı yakalayarak ilk 10 ülke arasında yer alıyor.
Reel artışta Türkiye'nin üzerindeki ülkelerde kesintiler de yüksek
Peki söz konusu ülkeler asgari ücret üzerindeki vergi ve primler açısından kıyaslandığında nasıl bir tablo ortaya çıkıyor?
Macaristan yüzde 15 gelir vergisi, yüzde 19 da sosyal güvenlik prim kesintisiyle toplamda yüzde 34'lük oranla asgari ücret üzerinde en yüksek kesinti yapılan ülke durumunda. Almanya yüzde 25 vergi ve primle ikinci, Bulgaristan ise yüde 22 ile üçüncü sırada yer alıyor.
Türkiye ise yüzde 7 gelir vergisi, yüzde 15 de prim kesintisiyle toplam yüzde 22'lik oranla en yüksek kesinti yapılan 5'inci ülke.
Yani reel asgari ücret artışında Türkiye'nin çok üzerinde olan Macaristan ve Bulgaristan gibi rakip ülkeler, vergi ve prim kesintisinde yüksek oranlara sahipler.
