Dijital paralarda yeni dönem

Dijital paralar, uzun süredir merkez bankalarının gündeminde. Ancak bu hafta Güney Kore Merkez Bankası'nın (Bank of Korea) aldığı stratejik bir karar, küresel dijital para denklemine yeni bir yön verdi. Banka, dijital merkez bankası parası (CBDC) projesini durdurduğunu ve odağını stablecoin’lere kaydırdığını açıkladı. Bu karar sadece Asya'da değil, tüm dünyada dijital para stratejilerinin yeniden sorgulanmasına neden oldu.

Peki bu karar ne anlama geliyor? Türkiye için ne ifade ediyor? Ve küresel ölçekte nasıl bir değişim yaşanıyor?

Güney Kore: Devletçi Modelden Piyasa Dostu Stratejiye

Bank of Korea’nın 2021’den bu yana sürdürdüğü CBDC çalışmaları, kapsamlı pilot testlerle desteklenmişti. Ancak son gelişmeyle birlikte merkez bankası, dijital para ihracını askıya alarak, regülasyonlar yoluyla stablecoin kullanımını teşvik edeceğini duyurdu.

Bu karar birkaç anlam taşıyor:

-CBDC’lerin teknolojik ve operasyonel olarak henüz yeterince olgunlaşmadığına dair bir farkındalık,

-Özel sektörün geliştirdiği token tabanlı çözümlerin daha çevik ve kullanıcı dostu olduğu inancı,

-Ve en önemlisi, inovasyonu destekleyen regülasyonların, doğrudan teknoloji üretmekten daha etkili olabileceği bir dönem algısı.

Bu yön değişikliği, Güney Kore'yi Çin gibi devlet kontrollü dijital para modellerinden uzaklaştırıp, ABD ve AB gibi açık dijital finans sistemlerine yaklaştırıyor.

Türkiye: Strateji Gözden Geçirilmeli mi?

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası (DTL) projesinde 2021’den bu yana ilerliyor. Pilot uygulamalar tamamlandı, özel sektörle iş birlikleri planlanıyor. Ancak Güney Kore örneği, Türkiye için de bazı sorular doğuruyor:

-Dijital TL’yi her alanda kullanmak mı, yoksa sınırlı senaryolarla test etmek mi daha uygun?

-Bankacılık sistemiyle rekabet etmek yerine, birlikte çalışabilir çözümler mi geliştirmeli?

-TCMB sadece geliştirici rolünde mi olmalı, yoksa regülatör ve koordine edici bir yapı mı üstlenmeli?

Bu noktada, Türkiye için “hibrit bir model” önerilebilir. Yani:

-Dijital TL projesi devam ederken,

-Aynı zamanda TL’ye endeksli regüle stablecoin’lerin önünü açacak yasal altyapı geliştirilmelidir.

Özellikle Türkiye’nin güçlü fintek ekosistemi dijital ödemelerde yenilikçi çözümler üretmeye hazır durumda.

Diğer Ülkeler Ne Yapıyor?

Çin, 2014 yılından bu yana dijital yuanı hız kesmeden aktif bir şekilde yaygınlaştırıyor. Ancak bu model, merkeziyetçiliği ve izlenebilirliği nedeniyle şüpheyle karşılanıyor.

Avrupa Merkez Bankası, dijital euronun ilk versiyonunu 2026'ya kadar hazırlamayı planlıyor; ancak nihai uygulama büyük ihtimalle “bankalar aracılığıyla” yapılacak.

ABD, CBDC konusunda yavaş ve temkinli; bunun yerine stablecoin regülasyonu (örneğin Clarity Act, GENIUS Act) gibi yasal araçlarla ilerliyor. Visa, PayPal ve Circle gibi özel oyuncuların USDC gibi stablecoin'leri öne çıkıyor.

Japonya da CBDC için bekle-gör politikasını izliyor; daha çok özel sektörle iş birliği yaparak teknolojik hazırlığını tamamlamayı hedefliyor.

Yeni Dönemin Anahtarı: Merkez Bankası + Piyasa Ortaklığı

Tüm bu gelişmeler bize şunu gösteriyor:

Dijital finansın geleceği, tek başına devletin kontrolünde değil. Akıllı regülasyonlarla desteklenen, inovasyona açık bir özel sektör iş birliği gerekiyor.

Merkez bankaları artık sadece para basan değil; dijital ekonomi altyapısını yöneten, düzenleyen ve koordine eden yapılar hâline geliyor. Bu yeni rol, hem küresel rekabette hem de iç piyasada dengeleyici bir etki yaratabilir.

Güney Kore’nin kararı, sadece kendi sınırları içinde değil, dijital para mimarisinin küresel yönü açısından da bir kırılma anıdır. Bu döneme uyum sağlamak için:

-Hem CBDC hem de stablecoin ekosistemine alan açması,

-Finansal dönüşümün önünü açacak regülasyonların hızla hayata geçirilmesi gerekiyor.

Zira dijital paralarda başarı, sadece yazılım ya da algoritmayla değil, vizyon ve iş birliğiyle şekillenecek.