Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ihracat genelgesi kapsamında TCMB'ye yapılacak döviz satışına ilişkin uygulama talimatı yayımladı.
Buna göre, İhracat Bedeli Kabul Belgesi (İBKB) veya Döviz Alım Belgesi'ne (DAB) bağlanan ihracat bedeli dövizin yüzde 25'i, söz konusu belgelerin düzenlendiği tarihteki işlem kuru üzerinden TCMB'ye satılmak üzere belgeleri oluşturan bankaya satılacak.
Banka tarafından TCMB'nin hesabına aktarılan dövizler, Merkez Bankasınca işlem kuru üzerinden satın alınacak. Döviz alış işlemleri karşılığı Türk lirası tutarları, Merkez Bankasınca bankanın EFT merkezine masrafsız olarak gönderilecek. Saat 17.30'a kadar sonuçlandırılamayan işlemler için ise Türk lirası tutarlar bankanın TCMB nezdindeki zorunlu karşılık hesabına aktarılacak.
Söz konusu genelgenin geçmişine baktığımızda; 4 Eylül 2018 tarihli Resmi Gazete’de Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan tebliğde; “Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez. Söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunludur.” hükmü yer alıyor. Söz konusu düzenlemeye ilişkin olarak TCMB tarafından 6 Kasım 2018 tarihinde yayımlanan İhracat Genelgesi’nin 8’inci maddesinde de aynı sonucu doğuran ifadeler yer almaktadır. Ancak bu genelde içerisinde Merkez Bankası’na satış zorunluğu getiren bir düzenleme bulunmuyor.
Bu düzenlemelerin ardından 31 Aralık 2019’da yayımlanan Resmi Gazete’de “alan “Söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunludur” ifadesi Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından kaldırıldı.
Ardından 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesi’nde; ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin yeni genelge ile; 6 Kasım 2018’de yayınlanan İhracat Genelgesi’nin yerini aldı.
Sonuç olarak 6 Kasım 2018 itibariyle hayatımıza giren; şimdiye kadar uygulanmayan uygulama; bunun TCMB tarafından yayınlanan İhracat Genelgesinin Ek 1. Maddesi kapsamında yasal çerçevesi ile bundan sonra uygulanacak. Bu uygulamanın geçmişten en önemli farkı; dikkat edileceği üzere daha önceki düzenlemelerde ihracatçının; ihracat bedellerinin %80’ini bankaya yatırıyorken, artık Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na yatırıyor olması. Yukarıda özetlediğimiz diğer genelgelere göre ihracat bedeli olan döviz; artık bankalara değil, TCMB’ye gidiyor. Önceki genelgeler döneminde ihracatçı çevirmesi zorunlu bedeli bankaya satıyor, sonra geri alıyordu. Şimdi ise ihracatçının sattığı dövizi banka değil, TCMB alacak. Dolayısıyla TCMB’nin piyasadan döviz alması, dolayısıyla rezervine katkı sağlayacağını düşünebiliriz.
