Aslına bakarsanız başlıktaki ifadeyi Ulusal Süt Konseyi (USK) resmi bir cümle ile belirtmedi ama Konsey’in Haziran 2021 tarihli “Süt ve Süt Ürünleri Bülteni”nde yer alan veriler açıkça bunu söylüyor.

Bugün 1 Haziran Dünya Süt Günü...

Tüm süt üreticilerimizin Dünya Süt Gününü kutluyoruz.

Tabii şuan üreticilerimizin gündemi dünya süt gününü kutlamak mı yoksa ayakta kalabilmek mi emin değiliz.

Sahadan gelen bilgiler eşliğinde üreticinin ana gündeminin, aşırı yükselen girdi maliyetlerine rağmen üretimini aralıksız sürdürerek, ürettiği ürünü zarar etmeden satabilmek ve mümkünse ayakta kalabilmek olduğunu söyleyelim.

Süt sığırcılığı tarafında litre başına çiğ süt referans fiyatı 2,90 TL olarak belirlenmiş ve açıklanmış olsa da bugün bölgeden bölgeye değişmekle birlikte 2,60–2,80 TL arasında fiyatlar telaffuz ediliyor.

Bugün Dünya Süt Günü dolayısıyla Akıllı Tarım programına konuk olan Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru da söz konusu gelişmeleri teyit ediyor.

Yeniden yazının başlığına dönersek, çiğ süt meselenin yakın gelecekte daha büyük bir krize dönüşme riski var.

USK’nın bülteninde yer alan verilere birlikte göz attığımızda ne demek istediğimiz daha net anlaşılacaktır.

SÜT YEMİ SON 1 YILDA %72 ZAMLANDI

USK’nın verilerine göre, geçen yılın Mayıs ayında kilogram fiyatı 1,78 TL olan süt yemi, Mayıs 2021 itibariyle 3,06 TL’ye çıktı.

Yani, süt yemi fiyatı son 1 yılda yüzde 72 arttı.

Peki aynı dönemde çiğ süt üretim maliyeti ne durumda?

Onun cevabını da USK veriyor.

USK’ya göre geçen yılın mayıs ayında bir litre çiğ süt üretim maliyeti 2,07 TL iken Mayıs 2021 itibariyle 3,13 TL’ye çıkmış durumda.

Yani üretim maliyetindeki artış yüzde 51,2 düzeyinde.

3,13 TL’ye mal olan çiğ sütün tavsiye edilen satış fiyatı 2,90 TL ve litre başına verilen süt primi de 30 kuruş. Ama biraz önce de dediğimiz gibi Anadolu’nun farklı bölgelerinde söz konusu tavsiye fiyatı 2,60-2,80 TL seviyelerinde seyrediyor.

En son destek ödemesinin geçen ay itibariyle yapıldığını ve söz konusu destek ödemesinin Aralık 2020 dönemine ait olduğunu da hatırlatalım.

Dolayısıyla çiftçiye bu yılın Ocak-Mayıs dönemine dair destek ödemeleri de henüz yapılmadı.

ÜRETİCİ 1 LİTRE SÜT SATARAK 1 KG YEM ALABİLİYOR

Dünyada standart olan çiğ süt/yem paritesine göre, üretici 1 litre çiğ süt satarak 1,5 kg yem alabilmesi gerekirken, üretici verilen destekle birlikte şuan ancak 1 kilogram yem alabiliyor.

Bunu biz değil USK verileri söylüyor.

Hatta destekleme dahil edilmediği takdirde 1 litre süt satarak ancak 910 gram yem alabiliyor.

ÜRETİCİ, 2 AYDIR ZARARINA ÜRETİYOR

USK’nın Haziran bülteninde yer alan “fiyat-maliyet farkı” tabloları ise çiftçinin son 2 aydır kâr etmek bir yana, sattığı her bir litre sütten önemli ölçüde zarar ettiğini resmi şekilde ortaya koyuyor.

USK’nın “Destek Hariç Fiyat-Maliyet Farkı” hesabına göre üretici her sattığı bir litre sütte 33 kuruş zarar ediyor.

“Destek Dahil Fiyat-Maliyet Farkı” hesabına göre ise litre başına 3 kuruş zarar ediyor.

Özetle USK'nın fiyatına destek dahil olsa da olmasa da süt üreticisi 2 aydır ürettiği çiğ sütü bırakın maliyetine, zararına satıyor.

ANAÇ HAYVANLAR KESİME GİDİYOR

Mutlu Doğru, “Yem ve saman fiyatlarına eskiden aylık ya da haftalık zam gelirken artık günlük olarak zam geliyor. Çiğ süt alım fiyatı 2.90 TL oldu ama sanayici talep daralmasını ve ürünleri satamadığını gerekçe göstererek USK’nın tavsiye fiyatını uygulamıyor. Çiğ süt üreten çiftçi zarar ediyor, inekler kesime gidiyor” uyarısında bulunuyor.

Fiyattan öte çiğ sütte istikrar için dünyada kabul gören ve 1,5 olan çiğ süt/yem paritesinin baz alınmasını gerektiğini belirten Mutlu Doğru, USK’da eşit söz hakkının olmadığını ve kurulduğu günden bu yana süt sanayicisinin kontrolünde olduğunu dile getiriyor.

USK’da alınan karar ve fiyatın tavsiye niteliğinde değil bağlayıcı olması gerektiğini savunan Mutlu Doğru, girdi maliyetlerindeki yükseliş hesaplandığında çiğ süt fiyatının mevcut şartlarda destekleme primi dahil 4,5 TL olması gerektiğini ifade ediyor.

Dünya Süt Günü kutlanırken biz de üreticinin içinde bulunduğu durumu resmi veriler ışığında sizlerle paylaşalım istedik.

İrfan Donat – Bloomberg HT Tarım Editörü

idonat@bloomberght.com