Antalya Ticaret Borsası (ATB), Antalya Büyükşehir Belediyesi ile yapılan protokol ile hal sistemindeki ürünler için miktar ve fiyat endeksleri oluşturdu.
Antalya Ticaret Borsası Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, her ayın ikisinde saat 10.00'da “Antalya Yaş Meyve Sebze Endeksi” ve “Antalya Domates Endeksi” açıklayacaklarını belirterek, "ATB, bu aydan itibaren her ayın 2’sinde Antalya hallerinde işlem gören domates, yaş meyve ve sebzenin miktarı ve fiyat hareketleri değişimini kamuoyu ile paylaşacak" dedi.
EYLÜL AYI HAL ENDEKSİ
Eylül ayına yönelik açıklanan ilk endekste domates, sebze ve meyve işlem miktarları, Eylül ayında bir önceki aya göre ortalama olarak yüzde 2.9 düzeyinde azalırken, geçen yılın aynı ayına göre ise (yıllık) ortalama yüzde 13.57 düzeyinde gerileme gösterdi.
Domates, sebze ve meyve işlem fiyatları ise Eylül ayında bir önceki aya göre ortalama olarak yüzde 13.28 düzeyinde artış gösterdi. Geçen yılın aynı ayına göre işlem fiyatları ise ortalama yüzde 30.25 düzeyinde artış kaydetti.
Endeks detaylarına bakıldığında domates fiyatı aylık bazda yüzde 8.2 artarken, yıllık bazda yüzde 28,6 yükseldi. Sebze fiyatlarıı aylık yüzde 6,8 artarken, yıllık yüzde 14 yükseliş gösterdi. Meyve fiyatları ise aylık yüzde 24,8 artarken, yıllık yüzde 48,2 yükseldi.
Antalya hallerinde işlem gören domates, sebze ve meyvelerin işlem miktar ve fiyatlarıyla ilgili endeks değerleri; 2020 Eylül ayında bir önceki aya göre ve geçen yılın aynı ayına göre aşağıda verilen tablodaki gibi değişti: (2015=100)
Son 5 yılın Eylül aylarına göre domates, sebze ve meyve işlem miktar ve fiyatlarının yıllık değişimleri aşağıdaki gibi seyretti:
Bir önceki aya göre domates işlem miktarı Eylül ayında artış gösterirken, geçen yılın işlem miktarı hareketinin de üzerinde kaldı. İşlem fiyatı ise bir önceki aya göre artışını sürdürdü. 2020 Mayıs ayından bu yana fiyat hareketliliği sürekli artış gösterdi. Aylık değişimde geçen yılın Eylül ayındaki fiyat değişiminin ise üzerinde seyretti. Temmuz ve Ağustos aylarındaki geçen yılın altında kalma eğilimi, Eylül ayında değişti.
Bir önceki aya göre sebze işlem miktarı Eylül ayında artış göstermiş ancak geçen yılın işlem miktarı hareketinin altında kalırken, işlem fiyatı bir önceki aya göre yükseldi ve geçen yıldaki fiyat değişiminin altında seyretti.
Bir önceki aya göre meyve işlem miktarı Eylül ayında yükseliş gösterirken, bu yükselişe rağmen geçen yılın Eylül ayı işlem hareketliliğinin altında kaldı. İşlem fiyatı ise bir önceki aya göre azalış gösterirken, geçen yıldaki fiyat değişiminin ise üzerinde kaldı.
Antalya Ticaret Borsası Ali Çandır, Türkiye’de üretilen 5 domatesten birinin Antalya’da yetiştiğini, sebzenin yüzde 15’inin Antalya’da üretildiğini belirterek, yaş meyve ve sebze üretiminin yaklaşık 3’te 1’inin hal sisteminden geçtiğini söyledi.
Yaş meyve ve sebzenin zaman zaman enflasyonun yükselmesinde günah keçisi ilan edildiğini anımsatan Çandır, “Türkiye İstatistik Kurumu ve İstanbul Ticaret Odası’nın açıkladığı aylık enflasyon rakamlarının içinde bir detay olarak bulunan yaş meyve ve sebze ile özellikle domates ürünlerindeki miktar ve fiyat değişimleri müstakil olarak ilan edilmemektedir. Yaş meyve ve sebze ile bu grubun lokomotif ürünü domates fiyatları özellikle kış aylarında sürekli olarak ön plana çıkmaktadır. Antalya ve benzeri iklim avantajları olan illerdeki örtüaltı üretim ve hallerindeki faaliyetler gündem oluşturmaktadır” dedi.
Antalya hallerindeki yaş meyve ve sebze işlem miktarı ve fiyat değişimlerini uzun bir süredir incelediklerini söyleyen Çandır, “Üretici hallerin bulunduğu ve domates, yaş meyve ve sebzenin en önemli üretim merkezlerinden biri olan Antalya, sözkonusu ürünlerin fiyatının belirlenmesinde etkin rol oynuyor. Antalya Büyükşehir Belediyemiz ile yaptığımız protokolle hal sistemimizdeki domates, yaş meyve ve sebzenin miktar ve fiyat endekslerini hesaplayıp her ayın 2’sinde kamuoyu ile paylaşacağız” diye konuştu.
İrfan Donat
Bloomberg HT Tarım Editörü
idonat@bloomberght.com
