Gıda enflasyonu Amerikan halkında stres yarattı
-
ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, halkın yüzde 53'ü market fiyatlarını "büyük stres kaynağı" olarak nitelendirirken, yüzde 33'lük bir kesim ise daha az bir stres kaynağı olarak görüyor.
ABD’de zorunlu harcama kalemlerinden olan gıda ürünleri, halk için artık yalnızca beslenme değil aynı zamanda ekonomik stres kaynağına dönüştü.
Forbes’un haberine göre, Amerikalı yetişkinlerin neredeyse yüzde 90’ı market alışverişi maliyetleri konusunda kendisini stresli hissediyor. Özellikle kümes hayvanları, kıyma ve yumurta gibi temel gıdalarda büyük fiyat artışları yaşanıyor.
Market Fiyatları Halkın Gündeminde İlk Sırada
Associated Press-NORC kamuoyu araştırma merkezinin verilerine göre, halkın yüzde 53’ü market fiyatlarını “büyük stres kaynağı” olarak nitelendirirken, yüzde 33’lük bir kesim ise daha az bir stres kaynağı olarak görüyor.
Ankette belirtilen diğer tüm finansal endişelere kıyasla insanlar market fiyatları konusunda çok daha endişeli gözüküyor. Ancak, katılımcıların yarısından fazlası aynı zamanda maaşları, konut maliyetleri, tasarrufları, kredi kartı borçları ve sağlık sigortası maliyetleri konusunda en azından biraz stresli olduklarını da belirtiyor.
ABD’de açıklanan son Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) verilerine göre, gıda fiyatlarında yıllık artış yüzde 3 ile genel enflasyon oranı olan yüzde 2,7’nin üzerinde gerçekleşti. Gıda fiyatları son 12 ayda yüzde 3 arttı. Market alışverişleri yüzde 2.4, restoranlarda ise yüzde 3.8 oranında zamlandı.
Son verilere göre, et, kümes hayvanları, balık ve yumurta fiyatları yüzde 5.6 arttı. Yumurta fiyatlarında ise yüzde 27.3 gibi dramatik yükseliş dikkat çekti. Alkolsüz içecek fiyatları yüzde 4.4; meyve-sebze fiyatı yüzde 0.7; tahıllar ve süt ürünleri fiyatları ise yüzde 0.9 arttı.
Araştırma sonucuna göre, vatandaşın market alışverişinden sonra en büyük stres kaynakları sırasıyla konut maliyeti (yüzde 47), tasarruf yetersizliği (yüzde 43), maaşlar (yüzde 43) ve sağlık harcamaları (yüzde 42) oldu.
Enflasyon Etkisi En Çok Tavuk ve Yumurtada
NBC News’e göre Temmuz 2024'ten Temmuz 2025'e kadarki bir yıllık süreçte tavuk göğsü fiyatı pound (453.59 gram) başına 81 cent arttı. Aynı dönemde kıyma fiyatı pound (453.59 gram) başına 67 cent zamlandı ve yumurta fiyatı ise düzine başına 64 cent arttı. Özellikle yumurtada yıllık yüzde 27.3’lük artış, tek başına gıda enflasyonunun sembolü haline geldi.
Bu veriler, özellikle hayvansal protein içeren gıda kalemlerinin hanehalkı bütçesindeki yükünü artırdığını net şekilde ortaya koyuyor.
Yale Üniversitesi Bütçe Laboratuvarı, yeni gümrük tarifelerinin etkisiyle gıda fiyatlarının yaklaşık yüzde 3 ek artış gösterebileceğini öngörüyor. Özellikle taze meyve ve sebzelerde fiyatların ilk aşamada yüzde 7’ye kadar sıçraması, ardından uzun vadede yüzde 3,6 seviyesinde dengelenmesi bekleniyor. İşlenmiş pirinç ise uzun vadede yüzde 10,2 daha pahalıya mal olabilir. Diğer zamlanması öngörülen kalemler arasında içecekler, tahıllar, şeker, et ve süt ürünleri bulunuyor. Yurtdışından ithal edilen market ürünlerine ise ek gümrük vergileri uygulanması söz konusu.
ABD’nin 2024 yılında ithal ettiği 221 milyar dolarlık gıda ürününün yaklaşık yüzde 62’si şu 5 ülkeden gerçekleşti: "Meksika, Kanada, Avrupa Birliği, Brezilya ve Çin." Uzmanlar, bu ülkelerle ilişkili tarife kararlarının doğrudan market fiyatlarına yansıyacak nitelikte olduğuna dikkat çekiyor.
Hatırlanacağı üzere ABD yönetimi, Meksika’ya uygulanacak yeni tarifeleri 90 gün süreyle askıya aldı. Avrupa Birliği ürünleri için yüzde 15 bir gümrük tarifesi kararlaştırılırken, Kanada’dan USMCA (Amerika Birleşik Devletleri-Meksika-Kanada Anlaşması) kapsamı dışında gelen ürünler için oran yüzde 25’ten yüzde 35’e çıkarıldı. Çin’den yapılan ithalata uygulanan ortalama tarife şu anda yüzde 55 seviyesinde iken Brezilya için ise yüzde 50’ye kadar çıkabilecek ek tarifeler gündemde.