1999'dan bu yana 3 önemli yasa değişikliği hem erkeklerin hem de kadınların emeklilik tarihini şekillendirmiş durumda. En son kademelendirmeye göre Mayıs 2008 sonrası işe giren erkek çalışanın 7.200 günü tamamlaması ve en erken 60 yaşını doldurması gerekiyor. Kademe 65 yaşına kadar gidiyor
Sosyal güvenlik kurumlarının açıkları arttıkça, üzerinde ilk oynanmak istenen emeklilik aylığına hak kazanma zamanı olmuştur. İkinci olarak da emekli aylığının hesaplanması ile oynanmaktadır. Bu yazı dizimizde kimlerin hangi şartlarla, ne zaman emekli olabileceği örneklerle açıklanacaktır. Mevcut haklarınızı öğrenmeniz ve en azından haklarınızda daha geriye gidişe dur diyebilmeniz için bu yazı dizisinden ne zaman (hangi tarihte) emekli olabileceğinizi hesaplayabilirsiniz.
Çalışanların emekliliklerinin geciktirilmesi işi son dönemde ilk kez, 1987 yılında 3395 Sayılı Kanun ile Turgut ÖZAL Hükümetince emeklilikte belirli bir süre prim ödeme ve belirli bir süre sigortalı olma şartının yanında belirli bir yaşı tamamlama şartı ile başlatılmıştı.
1992 yılında ise 3774 Sayılı Kanun ile Süleyman DEMİREL Hükümetince emeklilikte “YAŞ” şartı tamamen kaldırıldı.
08.09.1999 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan, DSP, MHP, ANAP Koalisyon Hükümetince TBMM’den geçirilen 4447 Sayılı Kanun ile emeklilikte “YAŞ” şartı yeniden getirildi ve eski çalışanlar için “KADEME” getirildi.
4447 Sayılı Kanun’un eski çalışanlar ile ilgili “KADEMELER” Anayasa Mahkemesince iptal edildi ve TBMM iptal edilen bu “KADEMELER” ile ilgili yeni bir düzenleme yaptı ve 23.05.2002 tarihinden geçerli olan 4759 Sayılı Kanun 01.06.2002 günkü Resmi Gazete’de yayınlandı.
Ardından bu kere 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 01.05.2008 günü ve sonrasında işe girenler için yeni bir emeklilik zamanı belli edilmiş ve kademeler getirilmiştir.
Buna göre,
-08.09.1999 gününden önce işe girenler için ayrı bir emeklilik zamanı,
-08.09.1999 ile 30.04.2008 tarihleri arasında işe girenler ayrı bir emeklilik zamanı,
-01.05.2008 günü ve sonrasında işe girenler için ise daha başka bir emeklilik zamanı, hesaplaması vardır.
SSK’dan emekli olacak erkekler için 'normal' emeklilik şartları
Eski adıyla SSK yeni adıyla 4/A’lı olarak emekli olacak olanlar aşağıdaki açıklanan durumlara göre belli edilen emeklilik şartları ile emekli edileceklerdir. İşe başlama tarihinden maksat, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı veya özel banka/Borsa sandıklarının iştirakçisi olarak ilk kez sosyal güvenlik sistemine dahil olunduğu tarih. Çıraklık ve staj süresi sigortalılık başlangıcı kabul edilmiyor. Ayrıca aşağıdaki tabloda üç şartın tamamının gerçekleşmesinden sonra talep ile emekli olunabilir. Hangi kurumdan emekli olunacağının tesbiti; son yedi yıllık prim/kesenek ödeme süresi (boş geçen süreler sayılmaz) içinde en çok hangi Kuruma prim/kesenek ödenmiş o Kurumdan ve o Kurum mevzuatına göre belli edilir.
1 MAYIS 2008 SONRASI İŞE GİRENE DE EMEKLİLİKTE 5 YILLIK KADEME VAR
01.05.2008 gününden sonra işe girenlerin NORMAL emeklilik şartları;
İlk defa 01.05.2008 tarihi ve sonrasında işe girmiş yani sigortalı olmuş veya olacak erkeklerden 4/A bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için, 7200 gün sayısının doldurulduğu tarihe göre de aşağıdaki yaş şartları belirlenir.
Buna göre;
1-7200 günü 31.12.2035 tarihine kadar tamamlayan erkekler 60,
2- 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında 7200 günü tamamlayan erkek için 61,
3- 1/1/2038 ilâ 31/12/2039 tarihleri arasında 7200 günü tamamlayan erkek için 62,
4- 1/1/2040 ilâ 31/12/2041 tarihleri arasında 7200 günü tamamlayan erkek için 63,
5- 1/1/2042 ilâ 31/12/2043 tarihleri arasında 7200 günü tamamlayan erkek için 64,
6- 1/1/2044 ilâ 31/12/2045 tarihleri arasında 7200 günü tamamlayan erkek için 65,
7- 1/1/2046 ilâ 31/12/2047 tarihinden sonra 7200 günü tamamlayan erkek için 65,
Yaşında emekli olacaklar.
YAŞLILIK ŞARTIYLA ERKEN EMEKLİLİK
Bazı çalışanların prim ödeme gün sayıları 5000’lere ulaşamaz. İşte onlar için de daha az prim ödeme gün sayısı ile ilerlemiş yaşlarında emekli edilmeleri de mümkündür.
Erkeklerin SSK’dan 3600 gün ile yaşlılıktan emeklilik şartları (08.09.1999 öncesi işe girenler)
08.09.1976 (dahil) dan önce işe başlamış olan erkekler 3600 gün sayısını tamamlamak şartıyla eskinden olduğu gibi 55 yaşında emekli olacaklardır.
Bunlardan (yani 08.09.1976 günü ve öncesinde işe girişi olanlar) hala prim ödemeye veya çalışmaya devam eden var ise 3600 günü ve 55 yaşını tamamladıkları gün emeklilik talebinde bulunabilirler.
23.5.2002 tarihinde 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış, 55 yaşını doldurmuş ve 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş bulunanlara (yani 3 şartı da yerine getirmiş olanlar) istekleri halinde emekli olabilirler.
Yukarıdaki şartları yerinde getiremeyenler ise;
Aşağıdaki ÜÇ şarttan hepsini tamamladıkları tarihe göre 55 yaşından geç emekli olacaklardır ve emekli olacakları yaşlar aşağıdaki gibidir.
I-En az 15 yıllık sigortalılık süresini tamamlamış olma,
II-En az 3600 gün prim ödemiş olmak,
III-55 yaşını tamamlamış olmak,
Emeklilik talebinde bulunabilirler.
Not: Bu hesaplamayı yaparken 15 yıllık sigortalılık süresi, 3600 gün sayısı ve 55 yaş şartlarından en son hangisi tamamlanıyorsa, o tarih esas alınacaktır.
(08.09.1999 ile 30.04.2008 arasında işe girenler)
ERKEKLERİN SSK'DAN 4500 GÜNLE YAŞLILIKTAN EMEKLİLİK ŞARTLARI
08.09.1999 günü ile 30.04.2008 günü arasında ilk defa işe giren erkeklerin kısmi emeklilik şartlarıyla yani 4500 gün sayısı ile emekli olabilmeleri için 60 yaşını tamamlamış, 25 yıldan beri sigortalı olması ve en az 4500 gün sayısı ile yaşlılıktan kısmi emekli olacaklardır. Görüldüğü üzere, 08.09.1999 gününden sonra işe girenler için normal emeklilik şartlarında sigortalılık süresi diye bir şart kalmamış iken kısmi emeklilik için 25 yıllık bir sigortalılık süresi şartı da getirilmiştir.
Tekrar edersek, erkeklerin 60 yaşını doldurmuş olması, 25 yıldan beri sigortalı bulunması ve en az 4 500 gün prim ödemek şartlarıyla kısmi emekli olabileceklerdir.
(01.05.2008 gününden sonra işe girmiş ve girecek olanlar)
ERKEKLERİN SSK'DAN 5400 GÜNLE YAŞLILIKTAN EMEKLİLİK ŞARTLARI
İlk defa 01.05.2008 tarihi ve sonrasında işe girmiş yani sigortalı olmuş veya olacak erkeklerden 4/A bendi kapsamında sigortalı sayılanlar için kısmı emeklilik şartının prim gün sayısı şartı 5400 gün olarak uygulanır. Emeklilik yaşlarının tesbiti de 5400 günü tamamladıkları/tamamlayacakları zaman göre belli edilir.
Buna göre;
5400 günü 31.12.2035 tarihine kadar tamamlayan erkekler 63 yaşında emekli olurlar ama diğerleri için yaş,
1) 1/1/2036 ilâ 31/12/2037 tarihleri arasında 5400 günü tamamlayan erkek için 64,
2) 1/1/2038 gününden sonra 5400 günü tamamlayan erkek için 65, olarak uygulanır. Ancak yaş hadlerinin uygulanmasında 5400 prim gün sayısı şartının doldurulduğu tarihte geçerli olan yaş hadleri esas alınır.
Basın ve gemi adamları için emeklilik hesabı farklıdır
1.10.2008 gününe kadar basın ve gemi adamları yıpranmalı (ilave sigortalılık süreli) olarak çalıştılar ve yıpranma hakkı 1.10.2008 günü kaldırıldı. Şimdi gazetecilerin emeklilik hesaplaması için hangi işlemleri yapacaklarını açıklayacağız.
1-23.05.2002 gününe kadar SSK hizmet cetvelinde ne kadar (2A veya 3A gününüz var toplayın ve çıkan sonucu dörde bölün. Mesela, 23.05.2002 gününe kadar basında (2A veya 3A) olarak 3200 gününüz varsa dörde böldüğünüzde 800 gün edecektir. 800 gün de 2 yıl, 2 ay, 20 gün eder. (SGK’da yıl 360, ay da 30 gündür)
2-Şimdi bulduğunuz dörtte birlik gün sayısı kadar ilk işe girişinizi geriye çekin ve bulduğunuz işe giriş tarihine göre tablodan emeklilik şartlarınızı bulun.
3-Son olarak da ilk işe girişinizden 1.10.2008 gününe kadar olan basın (2A veya 3A) günlerinizi toplayın ve dörde bölün. Çıkan gün sayısı kadar da tablodan bulduğunuz emeklilik yaşınızdan düşme hakkınız var ve ilk işe girişinizi de bu süre kadar geriye çekme hakkınız var.
