Aracılık sektörünün mesleki kuruluşu Aracı Kuruluşlar Birliği 2001 yılında kuruldu. Birlik kurulduğu zaman 133 aracı kurum ve 72 banka olmak üzere 205 üyesi vardı. 10 yıl sonra, aracı kurum sayısı 103, banka sayısı 41 ve toplam sayı da 144’e düşmüş durumda. Yani % 30 azalma söz konusu. Bugün itibariyle, mevcut 103 aracı kurumun 16’sı da faaliyetlerini durdurmuş halde. Aslında faaliyetteki aracı kurumlara bakıldığında sayı 87 oluyor. Aracı kurumlarda 10 yılda meydana gelen azalma % 35 seviyelerinde. Sermaye piyasasının esas canlanmaya başladığı 1990’lı yılların başından alınırsa, çok farklı sayılara da ulaşılıyor. Örneğin, 1992 yılından bu yana çeşitli nedenlerle kapanan aracı kurum sayısı 63’ü bulmuş. Sektörde konsolidasyon olmuyor diyenlere duyurulur.

Öte yandan, 87 aracı kurum denildiğine de bakmamak lazım. Aracı kurumlardan bazıları tabela şirketi haline gelmiş. İşlem hacminde ilk 40 aracı kurum işlem hacminin % 90’ını, ilk 10 aracı kurum % 45’ini gerçekleştiriyor. 6,4 milyar TL’lık aktif toplamında, ilk 40 kurum toplam aktiflerin % 93’ünü, ilk 10 kurum % 73’ünü oluşturuyor. 2,2 milyar TL’lık özkaynaklarda, ilk 40 kurum % 91’i, ilk 10 kurum % 55’i teşkil ediyor. Net karlara bakıldığında ilk 40 kurumun toplam net karın % 107’sini oluşturduğu, ilk 10 kurumun % 71’i oluşturduğu görülüyor. ( yani diğer küçük kurumlar ciddi zarar ediyorlar) Yani anlaşılan fiili bir konsolidasyon zaten olmuş.

Şöyle bir mukayese yapabiliriz:

                                               2000                                                    2009

Aracı kurum sayısı                      133                                                       89

Personel sayısı                          8.336                                                  4.715

Aktif büyüklük                           991 m.$                                           4.015 m.$

Özsermaye                              481 m.$                                           1.447 m.$

Net kar                                   174 m.$                                              204 m.$

Görüldüğü üzere, aracı kurumlar ne yazık ki büyümüyor, tam tersine küçülüyor. Bankacılık sektörüyle mukayese edildiğinde, aracı kurumları yok saymak mümkün. Neredeyse bankacılık faaliyetlerinin tamamına yakınını yapabilen aracı kurumlar sektör olarak büyümedikleri gibi değer olarak da bir finansal kuruluş değerine ulaşamadılar. Aracı kurumların büyümemesi ve gelişmemesi, sermaye piyasasının büyümemesi ve gelişmemesi demek. Bu iki olgu birbirini besleyen ülkemiz gerçeği ne yazık ki.

Bir başka mukayese de ülkeler arası. Aracı Kuruluşlar Birliği’nin Eylül 2010 tarihli Gündem dergisinde yapılan bir çalışmadan alınan rakamlar Türkiye sermaye piyasasının durumunu net bir şekilde ortaya koyuyor.

 

2009                                       Kanada           Kore               Meksika                    Türkiye

Piyasa Değer (milyar $)           1,677              836             352                            236

Aracı Kurum Sayısı                 200                  83                 35                             89

Çalışan Sayısı                       39.894          42.057             5.632                        4.715

Ortalama Çalışan Sayısı             199             507               161                             53

Özsermaye (milyon $)            14,554          30,721          2,284                         2,153

Aktif (milyon$)                          M.D.         153,829       22,088                         5,972

Net Kar (milyon$)                   3,514              2,360           374                            205