Birkaç yazıdır Borsada artan yerli ilgisini, borsanın iç dinamiklerini yazmaya çalışıyorum*. Sanıyorum bu yazı ile borsa serisini tamamlamış olacağım.
Önceki yazıda artık beklenen getiriye göre ve alınan riske göre borsanın ucuz olmadığı göstermeye çalışmıştım. Diğer yandan,
paranın getirisinin epeyce düşük olduğu ve enflasyona oranla varlığını koruyacak getirinin de piyasada sunulmadığının farkındayım. İşte bu yüzden borsada getiri arayışı gayet rasyonel bir davranış.
Dünyanın her yerinde de böyle.
Gel gelelim, getiri arayışınızı ifade ettiğiniz tekil hisse senetleri bu toptancı bakıştan farklı bir işe işaret ediyor olabilir. Yani bir hisse senedini çok pahalıya satın alıyor olabilirsiniz. Sonrasında varlığınızı koruma telaşı ile girdiğiniz yolda yıllar boyu telafi etme çabasında olursunuz.
Gelin bu yıl başından bu yana %10'a yakın prim yapmış BİST TÜM Endeksini inceleyelim. Neden 100 Endeks'i değil de Tüm'ü irdelemeye çalışıyorum? Çünkü önceki yazılarda da ifade etmeye çalıştığım gibi borsada yerli payı artıyor ve yerliler küçük şirketlerde pozisyon alıyorlar.
Oysa bu küçük şirketlerde herhangi bir araştırma raporu yok.
Yabancı katılımı da oldukça düşük. Bir başka ifade ile price discovery / fiyatın keşfi çok zor. Acaba doğru fiyat nedir? Şirketin ederi gerçekten bu mudur yoksa düşen faizlerin hatırına aşırı risk mi alıyorsunuz?
Bloomberg terminalinden derlediğim verilere göre 138 şirket en az 10x Fiyat / Kazanç çarpanı ile işlem görüyor. Türkçesi, her 1 liralık karlarına karşı en az 10 katı ödüyorsunuz. Tersten okursak, tüm bu volatilitieye rağmen ben en çok %10'luk bir kazanç bekliyorum bu hisse senedinden demiş oluyorsunuz.
20 çarpandan pahalı olan 90 şirket görüyorum. Yani %5 kazanca talibim demiş oluyorsunuz. Fakat mevduatta bile daha az oynaklık ile daha fazla getiri var? Bu durumda, bu şirketler ile ilgili bir bildiğiniz olmalı. Pandemi ortamında bu kadar sayıda şirketin olağan üstü bir büyüme hikayesi yazması olası mı? Emin değilim.
70'e yakın şirkette ise kimisinde kar olmamasından, kimisinde çeşitli problemlerden ötürü düzgün bir F/K oranı dahi bulamıyorum. Bu, 200'den fazla şirket için oldukça zengin çarpanlar ödeniyor demektir.
Kimi şirketlerin hisseleri birkaç katına çıkmış durumda.
Doğaldır. Burası borsa ve dünyanın her yerinde bu tip hareketler yaşanır. Ne var ki getiri arayışında lokallerin ağırlığı artıyorsa ve işlemler genellikle spekülasyona dönükse bu tip hikayelerin sonu hoş bitmez. Bu yüzden bilinçli, rasyonel ve gerçekçi bir yatırım tezi ortaya koymak zorundasınız. Yoksa iyi niyetle çıkılan yollar istenmeyen çıkmazlarda bitebilir.
Örneğin, Martı Otel hisseleri sadece bu yıl %45 ralli yapmış. Oysa daha yeni özel bir banka bu şirketten tahsilat yapamadığı için duran varlık satışı istemiş. Eczacı hisseleri pandemi ve ilaca talep sebebiyle uçuyor ancak şirketin artık neredeyse ilaç işi
kalmamış. Finansbank'ın birkaç ay önce değeri Avrupa'nın hemen tüm bankalarından pahalıydı! Kaldı ki kendi ana sermayedarından da pahalıydı!
80-100 çarpan arasında gidip gelen çimento şirketleri oluyor. Acaba 3 sene içinde 5 Kanal İstanbul mu inşa edilecek?
53 milyar TL'ye şekerleme şirketi var. Yer misiniz? Ağzınız tatlanırdı belki...
Öz sermayeleri ekside olan spor şirketleri türlü spekülasyonlar ile bir inip bir kalkıyor.
Örnekleri çoğaltmak mümkün.
Bütün spekültörler harikalar yarattığını sanıyor çünkü borsa düşmüyor. Ancak düştüğü zamanlar da gelecek. Kaldı ki düşmese bile kulaktan dolma bilgiler ile bir hikayeye sahip olmadan burada duranların canı yanacak. Yoksa borsa yatırımı her daim portföyünüzde olması gereken ve her medeni memlekette en az %40'tan başlayarak yer verilen çok önemli bir varlık sınıfıdır.
Eğer yatırım niyetinizden emin iseniz sorun yok. Sonuçta para kaybetmek de kazanmak da sizin bilecceğiniz iş. Ancak toptancı bir bakış açışı ile biriken risklere işaret etmeyi de ben kendime bir görev biliyorum.
Son olarak.
*
**
https://www.haberturk.com/yazarlar/gokhan-sen/2717020-kucuk-yatirimci-yanmadan-borsada-onlemler-almak-gerekiyor
***
https://www.haberturk.com/yazarlar/gokhan-sen/2720797-borsa-yatirimcisini-korumak-icin-neler-yapilabilir
****
https://www.haberturk.com/yazarlar/gokhan-sen/2722236-spk-borsa-ve-araci-kurumlar-borsa-yatirimcisi-icin-neler-yapabilirler