ABD'de 9 ay sürecek başkanlık yarışı Iowa'da başlıyor
Bugün Iowa eyaletinde başlayıp 3 Kasım'da sona erecek ve ABD'nin 46. başkanını belirleyecek 9 aylık maraton, Amerikan halkının, mevcut Başkan Cumhuriyetçi Donald Trump'a bir dönem daha şans vermekle Demokrat bir ismi göreve getirmek arasındaki tercihini ortaya koyacak
3 Kasım 2020'de yapılacak 59. başkanlık seçimleri, bugün Iowa eyaletinde gerçekleştirilecek ön seçimlerle başlıyor.
Son dönemin en tartışmalı ABD Başkanı olan Cumhuriyetçi Trump koltuğunu 4 yıl daha korumak için çalışırken, Beyaz Saray'ı onun elinden almaya yemin etmiş Demokratlar ise seçmeni ikna edebilmek için uzun bir maratona başlıyor.
Trump'a yönelik azil tartışmalarının gölgesinde geçmesi beklenen yarışta, ekonomik faktörlerin Trump'ın şansını artırdığı yorumları ağır basıyor.
- Süreç nasıl işliyor?
ABD'de 4 yılda bir yapılan başkanlık seçimleri geleneksel olarak Cumhuriyetçi Parti ile Demokrat Partinin adayları arasında geçiyor. Yarışa katılan bazı küçük partilerin ve bağımsız adayların başkanlık sürecinde herhangi bir etkileri bulunmuyor.
Partiler çok sayıda aday adayının katıldığı ve yaklaşık 5 ay süren ön seçim sürecinin sonunda, parti kongrelerinde kimin başkan adayı olacağını belirliyor.
Ön seçim sürecinde iki tip seçim yapılıyor: Parti toplantıları (caucus) ve sandık başına gidilerek yapılan seçimler (primary). ABD'de hangi eyalette "primary" olarak adlandırılan sandık başı seçimlerinin, hangi eyalette parti toplantıları sonucunda hangi adayın ne kadar oy aldığının belirlendiği "caucus"un tercih edileceğini bu iki partinin yönetimleri belirliyor.
Bu süreçte çok sayıda ve önemli eyalette aynı gün ön seçimlerin yapıldığı "Süper Salı"da (Super Tuesday) ortaya çıkan tablo özellikle Demokratlardaki manzarayı daha net gösterebilir. 3 Mart'a denk gelen "Süper Salı"da California, Teksas, Minnesota, Colorado, Kuzey Carolina ve Virginia'nın da aralarında bulunduğu 14 eyalette ön seçimler yapılacak.
Kritik eyaletlerden Michigan'da ön seçimler 10 Mart, Florida ve Ohio'da 17 Mart'ta, New York ve Pennsylvania'da ise 28 Nisan'da gerçekleştirilecek.
Ön seçim sürecinin ardından Demokrat Parti 13-16 Temmuz'da Milwaukee'de kendi başkan adayını resmen açıklayacak.
Cumhuriyetçilerde başkan adayı mevcut Başkan Trump olduğu için birçok eyalette Cumhuriyetçi Parti ön seçim düzenlemeyecek. Cumhuriyetçilerin 3 Kasım seçimleri için resmi başkan adayı ise 24-27 Ağustos tarihleri arasında Charlotte'de açıklanacak.
İki partinin başkan ve başkan yardımcıları adayları belli olduktan sonra seçime kadarki süreçte birkaç canlı yayın tartışmasında adaylar karşı karşıya geliyor.
- En çok oyu alan değil, 270 delegeye ulaşan başkan oluyor
3 Kasım Salı günü yapılacak başkanlık seçimlerinde seçmenler esas olarak destekledikleri partinin delegelerine oy veriyor.
ABD'de "Delegeler Kurulu" (Electoral College) adı verilen bu sistemde, her eyalete farklı ağırlıklarla dağıtılmış toplam 538 delege belirleniyor.
Bu sayının yarıdan 1 fazlasına, yani 270 delegeye ulaşan aday başkan olmaya hak kazanıyor.
Burada toplamda daha fazla oy alan değil, daha fazla delegeye ulaşan kişinin başkan olması, eyaletler arasındaki dengenin gözetildiği Amerikan siyasal sisteminin dikkat çekici özelliklerinden biri olarak biliniyor.
2016 yılındaki son seçimleri kazanan Trump 304 delegeye ulaşmış ancak rakibi Hillary Clinton, Trump'tan yaklaşık 3 milyon daha fazla oy almıştı.
3 Kasım'daki seçimleri kazanan aday, 20 Ocak 2021'de Beyaz Saray'da başkanlık koltuğuna oturacak.
- Kimler yarışıyor?
2016'daki seçimleri kazanan Cumhuriyetçilerde aday adaylığı tablosu son derece açık: Mevcut Başkan Donald Trump Cumhuriyetçilerin tek adayı.
Ancak resmi anlamda yarışa katıldığını açıklayan iki aday adayı daha bulunuyor. Bunlar eski Illinois vekili Joe Walsh ve eski Massachusetts Valisi William Weld.
Cumhuriyetçi Parti, 2. dönemi için zaten yarışa tek başına giren Trump'a verdiği desteği göstermek için şimdiden 7 eyalette ön seçimleri iptal etti. Ancak diğer eyaletlerde ön seçimlerin yine de yapılması planlanıyor.
Demokrat Partide ise halen 11 aday adayı başkanlık koltuğuna ulaşabilmek için yarışa devam ediyor. Bugüne kadar 17 isim yarıştan çekildiğini açıkladı.
Mevcut tabloda eski Başkan Yardımcısı Joe Biden, Vermont Senatörü Bernie Sanders ve Massachusetts Senatörü Elizabeth Warren yarışta önde gözüküyor.
Bu isimlere ilaveten milyarder iş adamı ve eski New York Belediye Başkanı Michael Bloomberg, eski South Bend Belediye Başkanı Pete Buttigieg, Hawaii Vekili Tulsi Gabbard, Minnesota Senatörü Amy Klobuchar, milyarder yatırımcı Tom Steyer, bilişimci Andrew Yang, Colorado Senatörü Michael Bennett ve eski Massachusetts Valisi Deval Patrick yarışa halen devam eden isimler.
- Son anketler ne söylüyor?
Her ne kadar 2016 yılındaki anketlerle sandıktan çıkan sonuç birbirinin zıddı olsa da yine de seçim anketleri ABD başkanlık yarışının en önemli unsurlarından biri olmaya devam ediyor.
Güncel seçim anketlerini derleyen "Real Clear Politics" adlı siyasi haber sitesinde yer alan anketlere göre, Demokratlar arasındaki ülke geneli anketlerinde Joe Biden 27,2, Bernie Sanders ise 23,5 puan ile ilk iki sırayı paylaşıyor. Bu iki ismi 15 puan ile Elizabeth Warren takip ediyor.
Trump ile muhtemel Demokrat rakipleri arasındaki karşılaştırmayı gösteren son anketlerde ise Biden'ın 6 puan (50-44), Sanders'ın 4 puan (49-45) ve Warren'ın da 3 puan (48-45) farkla Trump'ı geçtiği görülüyor.