İran: INSTEX benzeri bir mekanizma kurmak için karar aldık
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, "Bugün, enerji, taşıma ve ticaret gibi farklı alanlarda INSTEX'e benzer bir mekanizma kurulabilmesi için çalışma grupları oluşturulması yönünde karar aldık" dedi
İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, ABD'nin kendilerine uyguladığı yaptırımların aşılmasına yardımcı olması düşüncesiyle kurulan INSTEX adı verilen özel ticari mekanizmaya ilişkin ilk toplantının olumlu geçtiğini belirterek, "Bugün, enerji, taşıma ve ticaret gibi farklı alanlarda INSTEX'e benzer bir mekanizma kurulabilmesi için çalışma grupları oluşturulması yönünde karar aldık." dedi.
Avusturya'nın başkenti Viyana'da E3/EU+2 (Fransa, Almanya, İngiltere, Rusya, Çin ve Avrupa Birliği) ve İran'dan oluşan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) ortak komisyonu, Avrupa Birliği Dış İlişkiler Servisi (EEAS) Genel Sekreteri Helga Schmid başkanlığında, siyasi direktörler düzeyinde bir araya geldi.
Toplantı sonrasında gazetecilere açıklama yapan Arakçi, ilerleyen haftalarda INSTEX'in faaliyet göstermesini umut ettiklerini söyledi.
Arakçi, INSTEX'in İran ve AB üyesi ülkeler arasında para akışını hedeflediğini belirterek, ABD'nin İran nükleer anlaşmasından çekilmesinin ardından KOEP'e taraf ülkelerin dışişleri bakanları arasında yapılan görüşmede 11 başlık üzerinde anlaşıldığını, ticari mekanizmanın bu maddelerden yalnız bir tanesi olduğunu hatırlattı.
KOEP'te yer alan bütün taraflardan güçlü bir şekilde destek gördüklerini ifade eden Arakçi, "Şunu açıkça ifade ettiler, (İran nükleer) 'anlaşma ancak İran'ın fayda sağlayabilmesi durumunda hayatta kalabilir'. Ayrıca İran'a yönelik yaptırımların kaldırılması yönünde çalışmalar yürüteceklerini de söylediler." şeklinde konuştu.
Arakçi, "Bugün, enerji, taşıma ve ticaret gibi farklı alanlarda INSTEX'e benzer bir mekanizma kurulabilmesi için çalışma grupları oluşturulması yönünde karar aldık. Böylelikle İran'la ticaret ve ekonomik iş birliği genişleyebilir." bilgisini paylaştı.
INSTEX, İran'ın çıkarlarını garanti altına almalı
INSTEX'in İran'ın ekonomik çıkarlarını garanti altına alıp almayacağına ilişkin bir soruyu yanıtlayan Arakçi, öncelikli olarak mekanizmanın işlevselliğinin görülmesi gerektiğinin altını çizdi. Arakçi, şöyle devam etti:
"Garanti ancak mekanizmanın fonksiyonları kusursuz bir şekilde işler, bir sonuç ortaya koyar ve İran ile AB ülkeleri arasında para akışını sağlar, bir sonraki aşama olarak da AB dışı ülkelerle aynı şekilde ödeme olanağı sunarsa, söz konusu olur. Biz şu an sürecin çok başındayız. Bugün detaylı bilgiler elde ettik, ancak mekanizmanın işleyip işlememesine göre konu daha iyi anlaşılacak."
İran ve KOEP'e taraf olan ülkeler arasında yakın bir iş birliğinin olduğunu kaydeden Arakçi, bir sonraki INSTEX'e ilişkin uzmanlar toplantısının Tahran'da yapılacağını duyurdu.
AB destekli mekanizma
Fransa, İngiltere ve Almanya dışişleri bakanları perşembe günü İran'la ticaret için ortak bir ödeme mekanizması ve şirket kurduklarını duyurmuştu. INSTEX adlı şirketin Fransa'nın başkenti Paris merkezli olacağı ve yöneticiliğine Alman Per Fischer'in getirileceği açıklanmıştı.
Avrupa Birliği'ne ABD doları kullanmadan İran ile doğrudan ticaret imkanı sağlayacak mekanizma, ilk aşamada ambargo dışı ilaç ve gıda gibi ürünleri kapsayacak. Ambargoya dahil olmasa da finansal ve bankacılık yaptırımları nedeniyle bu malların ticareti mümkün olmuyordu.
AB'nin uzun süredir üzerinde çalıştığı yeni mekanizmanın İranlı ve Avrupalı uzmanlar arasındaki birkaç aylık görüşmeler sonrasında operasyonel hale geleceği belirtiliyor.