Tüketicilerin korunmasına yönelik tedbirleri içeren yasa yayımlandı

Tüketici kredilerinde kredi borcunun tamamının erken ödenmesi halinde bildirim aranmaksızın cayma hakkı hükümleri uygulanacak. Böylece tüketicilerin, ödedikleri ücret ve masrafların iadesi ile kredi nedeniyle katlandıkları maliyet azaltılacak.

Kredili mevduat hesabı, kredi kartı gibi belirsiz süreli tüketici kredilerinde faiz oranında tüketici lehine değişikliklerin derhal uygulanabilmesi için düzenleme yapılacak. Bu kapsamda faiz oranındaki indirimin, tüketici lehine olması dolayısıyla yürürlüğe girmesi için 30 gün öncesinde bildirim yapılması şartı kaldırılacak. Bu şart yalnızca faiz oranı artırımını kapsayacak şekilde değiştirilecek.

Yan ürün ve hizmetlerin kredi kullanım şartı olarak sunulmasına sınırlama

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un, tüketici kredilerine sigorta yaptırılmasını içeren maddesi "Sigorta, yan finansal ürün ve hizmet sunumu" başlığıyla yeniden düzenlenecek. Bu kapsamda tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi bağlantılı sigorta yaptırılamayacak. Kredi veren, kredi bağlantılı sigorta içermeyen bir sözleşmeyi de tüketiciye teklif etmek koşuluyla kredi bağlantılı sigorta yaptırılmasını içeren bir kredi sözleşmesini tüketiciye sunabilecek.

Tüketicinin istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek zorunda olacak. Kredi bağlantılı sigortanın, kredi borcunun geri ödenme teminatını sağlamak amacıyla meblağ sigortalarında kalan borç tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekecek.

Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi ile ilgili olanlar hariç yan finansal ürün ve hizmetlerin satın alınması şartına bağlanamayacak.

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un, konut finansmanı sözleşmelerine sigorta yaptırılmasını kapsayan maddesi "Sigorta, yan finansal ürün ve hizmet sunumu" başlığıyla yeniden düzenlenecek. Bu kapsamda tüketicinin yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi bağlantılı sigorta yaptırılamayacak. Konut finansmanı kuruluşu, kredi bağlantılı sigorta içermeyen bir sözleşmeyi de tüketiciye teklif etmek koşuluyla kredi bağlantılı sigorta yaptırılmasını içeren bir konut finansmanı sözleşmesini tüketiciye sunabilecek.

Tüketicinin istediği sigorta şirketinden sağladığı teminat, konut finansmanı kuruluşu tarafından kabul edilmek zorunda olunacak. Kredi bağlantılı sigortanın, kredi borcunun geri ödenme teminatını sağlamak amacıyla, meblağ sigortalarında kalan borç tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekecek.

Konut finansmanı sözleşmesi, kredi ile ilgili olanlar hariç yan finansal ürün ve hizmetlerin satın alınması şartına bağlanamayacak.

Ön ödemeli olarak satılan konutların sözleşmede belirlenen tarihte tüketicilere teslim edilmesi zorunlu olacak. Büyük ölçekli konut projelerinde inşaatın tamamlanması çok uzun süreler alabildiği için ön ödemeli olarak satılan konutların tüketicilere azami teslim süresi 36 aydan 48 aya çıkarılacak. Kat irtifakının tüketici adına tapu siciline tescil edilmesiyle birlikte zilyetliğin devri halinde de devir ve teslim yapılmış sayılacak.

Aracı hizmet sağlayıcılara ilişkin düzenlemeler

Başta mobilya olmak üzere niteliği itibarıyla farklılık arz edebilen ve tüketicilerin özel istek ve ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanan malların teslimi, tüketicinin bilgilendirilmesi ve onayı ile mesafeli sözleşmelerde genel kural olan 30 günde teslim veya ifa edilme yükümlülüğünden istisna tutulacak.

Aracı hizmet sağlayıcılara; mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak yönetmelikle belirlenen hususlara dair tüketicilerin bildirim ve taleplerini iletebilecekleri ve söz konusu hususları takip edebilecekleri kesintisiz bir sistemi kurma yükümlülüğü getiriliyor.

Aracı hizmet sağlayıcılar, aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak satıcı veya sağlayıcı adına ve hesabına tüketicilere yaptıkları ön bilgilendirme, ön bilgilendirmenin teyidi ve onayına ilişkin işlemlerden, işlemi yapan olarak satıcı veya sağlayıcı ile birlikte müteselsil sorumlu olacak.

Tüketicinin bilgilendirilmesine ilişkin yönetmelikte düzenlenen ön bilgilendirmede bulunması zorunlu unsurlardaki eksikliklerin aracı hizmet sağlayıcıdan kaynaklanması durumunda sorumluluk, aracı hizmet sağlayıcıda olacak.

Mesafeli sözleşmelere ilişkin işlemlerin yapıldığı platformu kuran ve işleten olarak aracı hizmet sağlayıcıların, aracılık edilen işlemlere ilişkin kayıtları tutma ve ilgililere verme yükümlülüğü olacak.

Aracı hizmet sağlayıcılar, satıcı veya sağlayıcılar ile olan sözleşmelerine uymaması nedeniyle düzenlemelere aykırılığa neden olmaları durumunda, aykırılık teşkil eden her bir işlemden sorumlu olacak. Aracı hizmet sağlayıcılar, aracılık edilen mesafeli sözleşmelerin bedel tahsilatına da aracılık etmeleri durumunda, kanunda düzenlenen ayıba ilişkin sorumluluk halleri ile teslim veya ifa sonrası bedelin satıcıya veya sağlayıcıya aktarıldığı durumlar dışında, bedel kendilerinde kaldığı sürece teslim veya ifa ile cayma hakkının kullanımında satıcı veya sağlayıcıyla birlikte tüketicilere karşı müteselsil sorumlu olacak.

Aracı hizmet sağlayıcılar, satıcı veya sağlayıcı onayı olmaksızın düzenledikleri kampanya ve indirimlerle satıcı veya sağlayıcı adına kurulmasına aracılık ettikleri mesafeli sözleşmelere ilişkin olarak; tedarik edememe, stok yetersizliği gibi nedenlerle sözleşme konusu mal ya da hizmetin hiç ya da gereği gibi teslim veya ifa edilememesine neden olmaları durumundan sorumlu olacak. Aracı hizmet sağlayıcılar, teslim veya ifa zamanı gibi tüketicinin alışveriş tercihinde ve satın alma sonrasında fesih hakkının kullanımında önemli bir etkisi olan reklamlarında taahhüt edilen bilgilerin tüketiciye yapılan ön bilgilendirmeyle uyumlu olması ve ispatına ilişkin sorumlu olacak.

Devre mülklere düzenleme

Kanunla, devre tatil sözleşmelerinin kapsamı ile düzenlenme usul ve esaslarının açıklığa kavuşturulması amaçlanıyor.

Devre tatil satışının finansal kiralamayla yapılması durumunda da devre tatil sözleşmelerine ilişkin kanun hükümleri uygulanacak.

Ayni hakka konu devre tatil sözleşmelerinin, sadece Kat Mülkiyeti Kanunu'nda belirtilen usul ve esaslar kapsamında devre mülk sözleşmesi şeklinde kurulması zorunlu olacak.

Kooperatif veya ticaret şirketi ortaklığı ya da dernek veya vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanınması yasaklanarak kanunun getirdiği korumadan tüketicilerin yararlanması sağlanacak.

Devre tatile konu mal üzerinde ayni hak sahibi olmayanların devre mülk veya devre tatil satışı yapması yasaklanacak.

Tüketicinin, devre tatil sözleşmesinden cayma hakkını daha kolay kullanabilmesi için getirilmiş olan cayma süresi içinde tüketiciden ödeme veya borçlandırıcı belge alma yasağı, ayni hakka konu devre tatil sözleşmesi olan devre mülk sözleşmelerini de kapsayacak şekilde genişletilecek. Söz konusu yasağın ihlali halinde, tüketicilere ödemeleri derhal iade edilecek; tüketiciyi borç altına sokan her türlü belge, tüketici yönünden geçersiz olacak.

Devre mülk hakkı veren sözleşmeler de dahil olmak üzere tüketicilerle ön ödemeli devre tatil sözleşmesi kurulamayacak.

Devre mülk hakkı veren sözleşmeler hariç olmak üzere, devre tatil sözleşmeleri en fazla 10 yıl için kurulacak.

Tüketici, şahsi hak sağlayan devre tatil sözleşmesinden kaynaklanan tatil hakkını belirli bir dönem için kullanmayacağını tatilin başlayacağı tarihten en az 90 gün önce sağlayıcıya bildirirse, o dönem için tüketiciden herhangi bir isim altında bir bedel talep edilemeyecek.

Yenilenmiş ürünler

Yenilenmiş ürünlere tüketiciye teslim tarihinden itibaren asgari bir yıl garanti verilmesi zorunlu olacak. Ancak özelliği nedeniyle bazı malların garanti şartları Ticaret Bakanlığınca başka bir ölçü birimiyle de belirlenebilecek.

Yönetmelikle belirlenen mallar ancak Bakanlıkça yetkilendirilen merkezlerde yenilenmesi şartıyla yenilenmiş ürün olarak satılabilecek. Yenileme merkezlerinin Bakanlıktan yetki belgesi alması zorunlu olacak.

Elektronik kimlik bilgisi bulunan malların kullanılmış ve kayıtlı olduğuna ilişkin doğrulama yapılmasının gerektiği durumda bu doğrulamalar Bakanlık, yenileme merkezi ve yetkili alıcı tarafından Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu kayıtlarından yapılacak.

Tüketicilerin, firmaların doğru ve güncel yetkili servis istasyonu bilgilerine ulaşabilmeleri, herhangi bir aldatıcı uygulama nedeniyle mağdur olmamaları amacıyla üretici ve ithalatçılara, tüm yetkili servis istasyonlarına ilişkin bilgilerini Ticaret Bakanlığınca kurulan sisteme kaydetme zorunluluğu getiriliyor.

Yetkili servis istasyonları dışında tüketicilere hizmet sunan özel servis istasyonlarının yetkili servis istasyonu algısı oluşturacak şekilde hizmet vermesinin önlenmesi amacıyla özel servis istasyonlarına servis fişi, tabela ve broşür gibi her türlü tanıtım ve faaliyetlerinde "özel servis" ibaresi kullanma zorunluluğu getiriliyor.

Bakanlıkça belirlenen kullanım ömrü süresince mala ilişkin satış sonrası hizmetin sağlanmaması durumunda, zararın tazmini talep edilebilecek.

Tüketici hakem heyetlerine başvurular

Tarafların İcra ve İflas Kanunu'ndaki hakları saklı kalmak kaydıyla değeri 30 bin liranın altında bulunan uyuşmazlıklarda tüketici hakem heyetlerine başvurusu zorunlu olacak.

Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde başvurular kaymakamlığa yapılabilecek. Bu başvurular, kaymakamlıklarca gereği yapılmak üzere Bakanlıkça belirlenen yetkili tüketici hakem heyetine iletilecek.

Tüketici hakem heyeti kararları tarafları bağlayacak. Tüketici hakem heyetlerinin tüketici lehine verdiği kararlara karşı açılan itiraz davalarında, kararın iptali durumunda tüketici aleyhine, avukatlık asgari ücret tarifesine göre nisbi tarife üzerinden vekalet ücretine hükmedilirken mevcut olduğu halde tüketici hakem heyetine sunulmayan bir bilgi veya belgenin tüketici mahkemesine sunulması nedeniyle kararın iptali halinde tüketici aleyhine yargılama giderine ve vekalet ücretine hükmedilemeyecek.

İdari para cezaları yeniden düzenlendi

Kanunla, kanuna aykırılık halleri için öngörülmüş bazı idari para cezaları fiilin ağırlığı, failin kusuru ve ekonomik durumu dikkate alınarak ve orantılılık, ölçülülük ve caydırıcılık ilkeleri gözetilerek yeniden düzenleniyor.

Buna göre, tüketici kredisi sözleşmeleri ile konut finansmanı sözleşmelerinde sözleşme öncesi bilgilendirme yükümlülüğüne aykırı hareket edenler hakkında, aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için 200 lira olan idari para cezası 1000 liraya çıkarılacak.

Ön ödemeli konut satışında devir veya teslim süresinin sözleşme tarihinden itibaren 48 ayı geçmesi durumunda, teslim edilmeyen her konut için 70 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Satıcı veya sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık eden aracı hizmet sağlayıcılar, tüketicilerin yönetmelikle belirlenen hususlara ilişkin talep ve bildirimlerini iletebilmelerine ve takip edebilmelerine elverişli bir sistemi kurmak ve kesintisiz olarak açık tutmakla yükümlü olacak. Bu yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında 1 milyon lira idari para cezası uygulanacak.

Yetkili ve görevli kişi veya kuruluşlara her türlü bilgi ve belgeyi doğru olarak göstermeyenler hakkında 7 gün içinde bilgi ve belgelerin doğru olarak verilmesi veya yerinde inceleme imkanının sağlanması ihtar edilecek. İhtara rağmen aykırılığın devamı halinde 80 bin liradan az olmamak üzere aykırılığın tespitinden bir önceki mali yıl sonunda oluşan yıllık gayrisafi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası verilecek.

Aykırılığın tespit edildiği tarih itibarıyla bir takvim yılında uygulanan toplam idari para cezası tutarının 80 bin lirayı aştığı durumlarda, bu miktardan az olmamak ve 120 milyon lirayı geçmemek üzere toplam idari para cezası tutarı uygulanacak.

Ön ödemeli devre tatil sözleşmesi yasaklanıyor

Kanun uyarınca, ön ödemeli devre tatil satışı yapılamayacak. Devre tatile konu taşınmazın inşa edileceği arsa için yapı ruhsatı alınmadan tüketicilerle ön ödemeli devre tatil sözleşmesi yapanlar, tüketicilerle mülkiyet payına bağlı ayni hak sağlayan devre tatil sözleşmesi kuranlar, kurulmasına aracılık edenler ile kooperatif veya ticaret şirketi ortaklığı ya da dernek veya vakıf üyeliği suretiyle devre tatil hakkı tanıyanlar ile bu işleme aracılık edenler, devre tatile konu mal üzerinde ayni hak sahibi olmadığı halde devre tatil satışı yapanlar hakkında 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası uygulanacak.

Üretici veya ithalatçılar, ürettikleri veya ithal ettikleri mallar için belirlenen kullanım ömrü süresince satış sonrası bakım ve onarım hizmetlerini sağlamak zorunda olacak. Buna aykırı davranan üretici ve ithalatçılar hakkında; satış sonrası hizmet yeterlilik belgesinin alınmaması durumunda 315 bin lira, satış sonrası hizmet yeterlilik belgesi alındıktan sonra asgari servis istasyonu sayısının sağlanamadığı durumlarda eksik kalan her bir servis istasyonu için 35 bin lira; servis istasyonlarında tespit edilen eksiklik ve aykırılıklarla ilgili olarak her bir servis istasyonu için 5 bin lira idari para cezası uygulanacak.

Ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar konusunda idari yaptırım kararları Reklam Kurulu tarafından verilecek. Diğer idari yaptırım kararları ise Ticaret Bakanlığı tarafından verilecek. Bakanlık bu yetkisini taşrada ticaret il müdürlüklerine devredebilecek.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki tüketici işlemlerine, bunların hukuken bağlayıcı olup olmadıklarına ve sonuçlarına bu işlemler hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmiş ise kural olarak o kanun hükümleri uygulanacak.

Kanunun yayımı tarihi itibarıyla yapı ruhsatı alınmış olan devre tatile konu taşınmazlarda, bu maddenin yayımı tarihinden itibaren beş yıl süresince ön ödemeli usul ile satış da dahil olmak üzere devre mülk, mülkiyet payına bağlı ayni hak sağlayan devre tatil veya şahsi hak sağlayan devre tatil satışı yapılabilecek.

Kanunun yayımlandığı tarihten önce kurulan devre tatil sözleşmeleri ve yapı ruhsatı alınmış olan devre tatile konu taşınmazlara ilişkin sözleşmeler ve yaptırımlar için önceki kanun hükümleri uygulanacak.

Kat Mülkiyeti Kanunu'nda yapılan değişiklikle devre mülklerdeki asgari devre süresi de 15 günden 7 güne indirildi.