Advertisement
ENERJİ ABONE OL

Uluslararası Enerji Ajansı (UEA), dünyanın yıkıcı iklim değişikliğinden kaçmak ve fosil yakıt fiyatlarındaki keskin yükselişlerden kaçınmak için ihtiyaç duyduğu ölçekte enerji yatırımı yapamadığı uyarısında bulundu.

Kuruluş, COP26 olarak bilinen kilit önemdeki iklim değişikliği zirvesine sadece haftalar kala, güneş ve rüzgar gibi yeşil enerjiye yatırımın, gezegeni ısınmadan kayda değer bir şekilde korumak için gerekenden daha az olduğunu kaydetti.

Aynı zamanda, fosil yakıtlara yönelik harcamaların, petrol, doğalgaz ve kömür için talep artışının devam etmesi durumunda, ihtiyaç duyulandan daha az olduğu vurgulandı.

UEA Başkanı Fatih Birol, Çarşamba günü yaptığı açıklamada, “Küresel enerji piyasalarında daha fazla türbülans olacağına ilişkin artan bir risk var. Gelecekteki enerji ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek yatırımı yapmıyoruz” dedi.

İlgili haberler

Enerji krizi gündemden düşmüyor

Bu sert uyarı, devam eden elektrik kesintilerinin Çin ve Hindistan’ı vurması ile birlikte, küresel ekonominin son 10 yılın en fazla sorun yaratan enerji darlığı ile mücadele ettiği bir dönemde geldi. Avrupa’da dahi, gübre üreticileri ve demir-çelik fabrikaları, rekor elektrik ve doğalgaz fiyatlarından dolayı kapanmak zorunda kalıyor.

Diğer taraftan, küresel emisyonlar, 2021 yılında ikinci en büyük yıllık artışını gerçekleştirme yolunda ve tüm zamanların en yüksek seviyesine yaklaşıyor.

Daha önce yeşil enerjide yetersizlik uyarısı yapmıştı

Aralarında ABD, Almanya ve Japonya’nın olduğu sanayileşmiş ülkelerin bazılarına danışmanlık yapan UEA, geçmişte yeşil enerjiye yatırımın az olduğu yolundaki uyarılar üzerinde odaklanıyordu. Ancak kuruluş, amiral gemisi niteliğindeki Dünya Enerji Görünümü raporunda, gezegenin şimdi olduğu gibi fosil yakıtlara ağır bir şekilde bağımlı olmaya devam etmesi halinde, mevcut yatırımların yeterli olmadığının da altını çizdi.

Raporda, “Son yıllarda, petrol ve doğalgaz arzına yönelik yatırımlar sık sık dünyanın durgun ya da hatta düşen talebine doğru yönleniyor gibi görünürken, içten yanmalı motorlu araçların satın alınması ve doğalgaz altyapısının genişlemesi diğer bir yönü işaret ediyor: Giderek artan petrol ve doğalgaz tüketimi” denildi.

Petrol ve doğalgaz yatırımlarının 2020 yılında rekor düşük seviyeye yaklaşmasına yol açan pandeminin bu trendi yoğunlaştırdığına dikkat çeken UEA, “Eğer talep yüksek seviyelerde kalırsa, bu durum önümüzdeki yıllarda sıkışık arza neden olacak ve daha yüksek ve daha volatil fiyat riskini artıracak” dedi.

Enerji maliyetleri yükseliyor

Son bir ayda, kömür maliyeti ton başına 200 doların üzerine çıkarak rekor seviyeye ulaştı ve 2008 yılındaki son emtia balonunda gördüğü zirveyi aştı ve doğalgaz fiyatları Avrupa ve Asya’da tüm zamanların en yüksek seviyesini gördü.

İngiltere’de kısa vadeli elektrik fiyatları bir ara megavat saat başına 400 sterlini (544 dolar) geçti ve normal seviyelerinin 10 katına çıktı. Ve petrol fiyatları, benzin, dizel ve diğer rafine petrol ürünlerine talebin güçlü bir şekilde artması ile birlikte, varil başına 80 doların üzerine çıkarak yedi yılın zirvesine ulaştı.

Çin’de kömür vadeli kontratları, madencilik şirketlerinin ana üretim merkezlerindeki yoğun yağışlarının olumsuz etkileri ile mücadele etmeleri ile birlikte yükselişini sürdürerek yeni rekora ulaştı.

Kömür vadelileri Zhengzhou Emtia Piyasasında yüzde 8,8 yükselişle ton başına 1.640 yuana (254,30 dolar) kadar çıkarak yeni bir gün içi rekor daha kırdı.

Seller, madenlerde üretimin düşmesine yol açtı ve bu durum, ülke ekonomisi için tehdit oluşturan elektrik enerjisi darlığı döneminde enerji tedariki üzerinde ilave baskı oluşturdu.

Çin küresel kömür arzının yarısından fazlasını madenlerinden çıkarıyor. Ülkede elektrik üretiminin yüzde 60’tan fazlası kömürden karşılanıyor.

Ülkenin ana ekonomik planlama organı Ulusal Kalkınma ve Reform Komisyonu, yayımladığı açıklamada, kömürle çalışan elektrik santrallerinin satış fiyatlarını yüzde 20 oranında arttırmasına izin verileceğini açıkladı.

Hükümetin belirlediği fiyatlandırma sisteminde, satış fiyatının baz fiyatlara göre en fazla yüzde 10 ila 15 oranında arttırılmasına izin veriliyordu.

Büyük tüketicilere yönelik satışlarda fiyat sınırlaması olmayacak

Komisyon ayrıca yüksek miktarda elektrik tüketen işletmelere yönelik fiyat artışlarının yüzde 20 ile sınırlandırılmayacağını, fiyat dalgalanmasına izin verileceğini belirtti.

Dalgalı fiyat rejiminin bu türden işletmeleri enerji verimliliklerini artırmaya teşvik etmesinin amaçlandığı ifade edildi.

Hane halkı tüketicileri ve tarım işletmeleri artışlardan muaf tutulacak

Komisyon, hane halkı tüketicilerinin ve tarım işletmelerinin 15 Ekim'de yürürlüğe girecek yeni kurallardan muaf tutulacağını kaydetti.

Elektrik üretiminin yüzde 56'sı kömürle çalışan termik santrallerden sağlanan Çin'de, küresel kömür fiyatlarının artması nedeniyle kömür arzında ve buna bağlı elektrik üretiminde sıkıntılar yaşanıyor.

Fiyat artışına ve dalgalanmasına izin verilmesinin üreticileri teşvik ederek elektrik arzını arttıracağı umuluyor.

31 eyalet ve bölgenin 20'sinde kesintiler yaşanmıştı

Üreticiler, girdi maliyetinin zarar edecek oranda artması nedeniyle elektrik arzını durdurmak zorunda kalmış, bu sebeple Çin ana karasındaki 31 eyalet ve bölgenin 20’sinde eylülde aralıklı elektrik kesintileri meydana gelmişti.

Hane halkı elektriğinin büyük ölçüde kömürler çalışan santrallerden sağlandığı kuzeydoğu eyaletlerinde çok sayıda kentte habersiz elektrik kesintileri yaşanırken, iç, güney ve doğu eyaletlerinde çok sayıda fabrika ve imalathaneye kesintili elektrik verilmesi üretimde sıkıntılara yol açmıştı.

Kesintiler nedeniyle Apple ve Tesla gibi büyük küresel şirketlerin yanı sıra küresel imalat zincirlerinde önemli rolü olan çok sayıda küçük ve orta ölçekli işletme üretime ara vermek zorunda kalmıştı.

Avrupa Birliği ilk kez gerçekleştirdiği yeşil tahvil ihracında 135 milyar euroluk (156 milyar dolar) rekor talep topladı.

Bloomberg'e konuşan konuya yakın bir yetkiliye göre AB, 12 milyar euro büyüklüğünde 2037 vadeli tahvil ihraç ediyor.

Tahvilde getiri beklenti revizyonu midswaptan 5 baz puan düşük civarı oldu.

UniCredit SpA Tahvil Analisti Julian Kreipl, “Bu en büyük yeşil tahvil ihracı olacak ve muhtemelen yatırımcılara en likit yeşil tahvil sunulmuş olacak. Talebin büyük ölçekte olmasını bekliyorum” dedi.

AB'den önce yeşil tahvil ihracına çıkan İngiltere'nin ihracına 90 milyar sterlin (123 milyar dolar) talep gelmişti.

AB'de finansman hedefleri

Avrupa'da da 2021'deki sosyal, çevresel ve yönetişimsel tahvil ihraçları toplam borçlanmanın yüzde 25'ini oluşturdu.

Avrupa Birliği, Haziran ayında koronavirüs pandemisinin yarattığı tahribatı finanse etmek amacıyla 5 yılda yaklaşık 1 trilyon dolarlık tahvil ihraç edeceğini duyurmuştu.

Birlik, Yeni Nesil AB (NGEU) programı kapsamında 10 yıllık tahvil ihalesine çıkacak. Avrupa Merkez Bankası Başkanı Christine Lagarde bir mülakatında NGEU desteğinin Avrupa’nın geleceğini ‘dönüştüreceğini’ söyledi.

AB daha küçük bir mali destek programı olan “SURE“ kapsamında pandeminin olumsuz etkilerini hafifletmek için tahvil ihraç etmiş, ancak beklentilerin altında kalmıştı. Birlik sadece bu yıl 100 milyar euroluk uzun vadeli tahvil ihracına hazırlanıyor.

Elektrik üretimlerinde nükleer santrallerin önemli yer tuttuğu AB üyesi Fransa, Macaristan, Polonya, Finlandiya, Bulgaristan, Hırvatistan, Çekya, Romanya, Slovakya ve Slovenya'nın ilgili bakanları, AB Komisyonu'na ortak imzalı mektup gönderdi.

Mektupta, son dönemde enerji fiyatlarının artış gösterdiği anımsatılarak, enerjide üçüncü ülkelere bağımlılığı hızla azaltmanın önemine işaret edildi.

Yenilenebilir kaynakların enerji dönüşümünde kilit rol oynadığı belirtilen mektupta, "İhtiyaçları yeterli ölçüde karşılamak için diğer karbonsuz enerji kaynaklarına ihtiyacımız var. Nükleer enerji çok önemli." ifadeleri kullanıldı.

Mektupta, nükleer enerji kaynaklarının Avrupa'nın karbonsuz elektrik üretiminin yaklaşık yarısını sağladığı anımsatılarak, nükleer sanayinin 60 yıldan uzun süredir Avrupa'da güvenli biçimde faaliyet gösterdiği kaydedildi.

Avrupa'da 14 ülkede 126 nükleer reaktör bulunduğu hatırlatılan mektupta, sektörün benzersiz teknolojilere sahip olduğu, üye ülkeler arasında iş birliğinin artması halinde yakın zamanda modern reaktörlerin inşa edilebileceği belirtildi.

Mektupta, AB üyesi ülkelerin kendi enerji kaynak çeşitlerini belirleyebileceklerine işaret edilerek, burada nükleer teknolojilerin de adil biçimde değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı.

Nükleer enerjinin Avrupa'da yeşil yatırım sınıflandırma çerçevesine dahil edilmesi gerektiği belirtilen mektupta, nükleer enerjinin iklim değişimi ile mücadelede etkili, güvenli ve rekabetçi bir kaynak olduğu ifade edildi.

Mektupta ekonominin karbonsuzlaştırılması için enerji üretim ve tüketim kalıplarının değiştirilmesi ve kapsamlı dönüşüm yapılması gerektiğine dikkat çekildi.

AB Komisyonu, doğal gaz ve nükleer enerjiyi yeşil yatırımlar kategorisine dahil edip etmemek konusunda henüz karar vermedi.

Komisyonun birkaç ay içinde yeşil yatırımları içeren son listesini açıklaması bekleniyor.

AB ülkelerinin elektrik üretiminde nükleer enerjinin payı yaklaşık yüzde 25 seviyesinde bulunuyor.