Dolardaki yükseliş sürpriz mi?
Dolar Türk Lirası karşısında son dönemde hızlı yükselişler gösterdi ve Eylül ayındaki seviyeleri olan 3.40'lardan 3.80'li seviyelere geldi. Bu yaklaşık yüzde 12'lik bir yükselişi işaret ediyor.
Dolardaki gelişmeler Türkiye ekonomisi ve toplumdaki sosyal huzur üzerinde her zaman çok etkili oldu. Bunun iki temel nedeni var; birincisi, temel ekonomik göstergeleri doğrudan etkileyerek hem hanehalkı hem kamu dengeleri üzerinde doğrudan etkisinin olması, ikinci ise hanehalkı beklentilerini hızlı bir şekilde bozması ya da düzeltmesi.
Başlıktaki soruya gelirsek, yanıtı aslında basit. Yurtiçi ve dışında tarafsız gözlem ve değerlendirmelerde bulunan herkes doların TL karşısında yükselişe geçmesinin yakın olduğunu düşünüyordu.
Bunun nedenlerine kısaca bakalım;
Yurtdışı kaynaklı etkilere baktığımızda, öncelikle ekonomik göstergeler ABD para biriminin yükselmesinin sürpriz olmadığını işaret ediyor.
ABD merkez bankası Fed'in son ekonomik verilerden sonra Aralık ayında faiz artırımına gitme olasılığı çok yüksek. Artışlar muhtemelen gelecek yıl kademeli de olsa sürecek. Gösterge ABD 10 yıl vadeli tahvillerin faizi yüzde 2.40 seviyesini aştı.
ABD'de Fed'in başına şahin bir adayın getirilme olasılığı, vergi indirimlerinin geçme ihtimalinin artması, Avrupa Merkez Bankası'nın varlık alımlarını azaltmasının piyasalarda güvercin bir hareket olarak değerlendirilmesinin euro/dolar paritesini düşürmesi doların yurtdışında güçlenmesine neden oldu.
Özetle beklentiler genel anlamda gelişen ülkeler ve özelde Türkiye için kötüleşiyor ve fon çıkışlarının artmasından endişe ediliyor.
İçeride ise enflasyondaki güçlü seyrin sürmesi ve TCMB'nin son toplantısında somut adım atmaması ve yaptığı sıkı duruş açıklamasının piyasaları tatmin etmemesi TL'nin dolar karşısında zayıflamasında etkisi oldu. Merkez Bankası son enflayson raporunda, çekirdek enflasyonda ana eğilimdeki yükselişin sürdüğünü kaydetti ve manşet oran çift haneli seyrini sürdürüyor.
Öte yandan, yaz döneminden bu yana dolara talebin artmakta olduğu görülüyor. Genel bir gösterge olan döviz tevdiat hesapları Temmuz ortasından bu yana yaklaşık yüzde 4.5 arttı. Cari işlemler açığı da söz konusu dönemde yukarı yönlü eğilim gösterdi ve 5 milyar dolarlı seviyeleri gördü.
Tüm bunların yanında Türk tahvillerinin faizlerinde görülen güçlü yükselişler de piyasalardaki tedirginliğin arttığını işaret ediyor ve tedirginlik her zamanki gibi dolara alım getiriyor.
Bu birkaç somut göstergenin yanında, beklentilerin kötüleşmesi de doların TL karşısında güçlenmesine neden oluyor. Teşviklerin desteği ile artan büyümenin artık üst sınıra dayandığının düşünülmesi, seçimlerin yaklaşması ile mali dengenin bozulabileceği kaygısı, siyasi belirsizlikler, diğer ülkelerle yaşanan anlaşmazlıklar ve basında bankalarla ilgili çıkan ancak henüz doğrulanamayan olumsuz haberler beklentileri ciddi şekilde bozdu.
Tüm bu gelişmelerin ışığında, yerli ve yabancı yatırımcıların pozisyonlarındaki hareketlere bakıldığında, doların TL karşısında yükselmesi sürpriz değil.
