Fırsatın gör dediği: Tırtıksız teker ve lityum
Dünya dizel araçlardan elektriklilere doğru yol alırken lityum yükselen değer olarak karşımıza çıkıyor.
İngiltere denildiğinde akla pekçok şey gelebilir. Güneş batmayan imparatorluk, dünyanın finans başkenti, demokrasinin beşiği, vs.. Peki ya İngiltere ve turizm dersek? Hiç şüphesiz ki şatolar ve şatoların olduğu tablo gibi beldeler akla gelecekler arasındadır.
İşte bu tablovari yerlerden biri de Cornwall. Cornwall'u yeniden cazibe merkezi yapacak olan bambaşka bir özelliği daha var: Lityum. Bugünlerde elektrikli araç bataryaları için tamamlayıcı parça olan lityum maden damarı arayanların ilgisini fazlasıyla çekiyor.
İki farklı şirket iki farklı noktadan yatırım girişiminde bulunuyor. Cornish Lithium, metali sondaj sistemi ile elde etmeyi planlıyor. Bunun içinse Wheal Clifford'da yürüme mesafesi uzaklığında bir deneme tesisi kuruluyor. Cornish Lithium tepe yöneticisi Jeremy Wrathall, tesisin 18 ay içinde hazır olacağını duyurdu.
Diğer rakip şirket British Lithium ise St. Austell yakınlarında bir bölgedeki kayalık alanlardan ürün elde etmeyi planladıkalrını açıkladı. Kurumun YKB'si Roderick Smith ise alanı "büyük ama dev değil" diye tanımlıyor. Kilden lityum üretimi zor ve maliyetli.
Şimdiye kadar hiçbir şirket bu uygulamayla ticari miktarda üretim yapmayı başaramadı. Her iki kurum da 3 - 5 yıl içinde ticari üretime geçmeyi görüşüyor.
Petrolün ve dizel araçların elektrikli araçlara yol vermek zorunda kalması ile birlikte küresel lityum talebinin önümüzdeki 15 yılda 5'e katlanacağı tahmin ediliyor. Üretimin büyük kısmı, Şili, Arjantin ve Avustralya'dan geliyor ve bunun da büyük bir kısmı işlenmesi için Çin'e gönderiliyor.
Fırsatın kokusunu millerce öteden alan Çin ise değişime en azından kağıt üstünde hazır görünüyor.
Başkan Xi Jinping’in Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'ndaki konuşmasında, Çin’in 2030 yılından önce karbon salınımında sınır noktasına ulaşıp, sonrasında kademeli bir şekilde salınımı azaltarak, 2060 yılında karbon nötr olmayı planladığını belirtmişti.
Çin dünyada en fazla karbondioksit salınımını gerçekleştiren ülke ve küresel salınımın %28’inden sorumlu. Bundan dolayı yapılan açıklama iklim değişikliğiyle mücadele için ciddi bir öneme sahip.
Bununla birlikte analistler talebi karşılayacak kadar lityumun olduğu görüşünü aktarsa da otomobil üreticileri üretimin patlaması durumunda darboğazda kal+maktan korkuyorlar.
Cornwall'un lityum şirketleri de İngiliz otomotiv üreticilerini destekler nitelikte. Devlet destekli Faraday Enstitüsü, mart ayında açıkladığı raporuna göre eğer İngiltere'nin üreticileri konvansiyonel arabaları elektrikli araçlara dönüştürmek için gerekli yatırımda başarısız olurlarsa 2040'a kadar 100 bin kişilik istihdam kesintisine gidileceği konusunda uyardı.
Sadece İngiltere değil, Almanya'da fırsatı görenlerden. Volkswagen , Çin'de 15 farklı elektrikli araç modelini üretmeyi planlıyor. Alman otomotiv devi, Eylül ayının sonunda bunun için ortak girişimlerle 15 milyar euro yatırım yapacağını duyurmuştu.
Volkswagen'in bu açıklaması Avrupa Birliği'nin (AB), özellikle batarya teknolojilerinde kullanımıyla öne çıkan lityumu kritik ham maddeler listesine ekleme kararının ardından geldi.
AB'den yapılan açıklamada güvenli ve sürdürülebilir ham madde tedarikinin dirençli bir ekonomi için ön koşul olduğunu belirtilerek "Avrupa, elektrikli otomobil bataryaları ve enerji depolama için 2030'a kadar 18 kat , 2050'ye kadar da 60 kat daha fazla lityuma ihtiyaç duyacak." denildi.
- Peki Türkiye ne yapıyor?
Türkiye de ilk lityum iyon pil üretim tesisinin temeli Kayseri'de geçtiğimiz hafta atıldı . Aspilsan; enerji, savunma başta olmak üzere sanayide kullanılan ve teknolojik gelişmelerle kullanılacağı öngörülen lityum-iyon silindirik pilleri, prizmatik ve lityum pilleri, her türlü araç pili, yakıt pili, süper kapasitör, katı elektrolit, sıvı hidrojen ve metal anotları üretmeyi planlıyor.
Konuyla ilgili Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Genel Müdürü Sadık Piyade tesisin önemine işaret ederek, "Bir daha ambargolarla tehdit edilmeyelim diye yatırım hamlemizden biri bu yatırım." yorumunda bulundu.
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir ise yurt dışına bağımlılığın azalacağın vurgulayarak "Dünya pil ve batarya üretim teknolojileri ve tiplerindeki yeniliklerin çeşitli platformlarda takibi yapılarak ülkemiz endüstrisine kazandırılması ve yerli üretimin en kısa sürede hayata geçirilerek dışa bağımlılığın en aza indirilmesi noktasında sektör olarak bunu sürdürmek zorundayız." dedi.
-Piyasaların gözü de lityumda
Avustralyalı lityum madencisi Piedmont Tesla’ya yüksek saflıkta lityum minerali sağlamak için elektrikli araba üreticisi şirketle 5 yıllık bir anlaşma imzaladıklarını duyurmuştu. Açıklama sonrasında Piedmont’un hisseleri %83 artış göstermişti.
Tesla'nın hedefi pil maliyetlerini düşürme ve piyasaya 25 bin dolarlık elektrikli otomobil sunmak. Musk geçen hafta yatırımcılara Tesla'nın 10 bin akre lityum zengini kil yatağına erişimi güvence altına aldığını ve metali çıkarmak için "oldukça sürdürülebilir" yeni bir yöntem kullanmayı planladığını söylemişti.