Zam ve düzenlemelerin 2018'de enflasyona ve bütçeye etkisi

2018’de asgari ücrete yapılan artış, vergilerdeki düzenleme ve zamların hem enflasyona, hem de bütçeye etkisi oldukça önemli. Özellikle bütçe açığı hesaplamaları yapılırken gelir-gider kalemlerine ilişkin revizyonlar, 2019 seçimleri öncesi ek giderlerle beraber, bu yılın sürprizlere açık olacağının sinyalini veriyor.

Asgari ücrete %14 zam

Öncelikle 2017’de net 1.404 TL olan asgari ücret, 2018 yılında net 1.603 TL olarak belirlendi. Brüt ücret 2.029 TL olarak açıklandı. Asgari ücret böylelikle bir önceki yıla göre 199 TL zamla %14,2 artmış oldu. Asgari ücret artınca asgari ücrete endeksli hesaplanan bazı ücretler de arttı. İşsizlik maaşı, en düşük 811 TL oldu. İşsizlik maaşının üst sınırı aynı dönem için 1.623 TL olarak uygulanacak.

Bu artışla beraber en çok tartışılan konu işveren desteğinin devam edip etmeyeceği. İlk etapta 2018’de devlet katkısı olmayacağına karar verilse de, cuma günü yapılan değişiklik ile bu katkının olacağı netleşti. 2016’da 9,5 milyar ve 2017’de 7,5 milyar TL’lik katkıda bulunan devlet, bu yıl için hesaplamlara göre 8-10 milyar TL arasında bir işveren teşviği sağlayacak. 2018’de 63 milyar TL’lik bütçe açığı hedeflerinde bu katkı hesaplanmadığı için, devlet bütçesi üzerinde ek yük oluşturacağı aşikar.

Diğer bi konu ise enflasyon üzerindeki etkisi. Asgari ücret harcama eğilimi yüksek geniş bir kesimi ilgilendirdiğinden enflasyon açısından da önemli bir etkiye sahip. (Örneğin, 2016 yılında gerçekleşen %30’luk asgari ücret artışı sonrası TCMB tarafından artışın toplam talebi artırıcı etkisi olacağı belirtilmiş ve enflasyon tahmini buna bağlı olarak 1.5 puan yükseltilmişti) Öte yandan belirlenen oran kamu ve özel kesimdeki yıllık ücret ayarlamalarında da referans olacağı için, asgari ücrete yapılan zammın enflasyona ort. 0,4-0,6 arasında etki yapacağı ön görülüyor. Kısacası yapılan zammın bütçedeki olumsuz etkisi gibi enflasyondaki iyileşmenin de önünde engel olacaği düşünülüyor.

Elektriğe ve doğalgaza %8 üzerinde zam

BOTAŞ 1 Aralık’tan itibaren geçerli olmak üzere doğalgaz santrallerine sattığı doğalgazın fiyatını artırmıştı bu bağlamda 1 Ocak tarihinden itibaren ekeltriğe %8,8 zam yapılacağı açıklandı. Yeni olan haber ise ikinci zamlarla geldi.. Elektrik üretim amaçlı gaz fiyatı, 1 Ocak’tan geçerli olarak %4,8 oranında arttı. Sanayi gazının fiyatı da %13,6 yükseldi. Şehiriçi doğalgaz dağıtım şirketlerinin, üreticilere gaz satışını engellemek için de tarifede önemli bir hamle yapıldı. Üreticiler, dağıtım şirketlerinden gazı KDV ve ÖTV hariç 1.000 TL’den alabilecek.

Son artırım ile birlikte özel sektör doğalgaz santrallerinin maliyetlerinde %13,6 artış yaşanmış olurken fiyat artışı, elektriğe yapılan %8,8’lik artışın üzerine çıkmış oldu. Analistler doğalgaz ağırlıklı üretim yapan başta Akenerji olmak üzere elektrik üretim şirketleri için haberi negatifolarak değerlendirdi. Öte yandan Garanti Yatırım rapornda öne çıkan not;

“Doğalgaz fiyatlarındaki artış, yoğun doğal gaz tüketimi olan cam sektörü için olumsuzdur. Soda Sanayii'nin (SODA, EP) ve Trakya Cam'ın (TRKCM, EÜ) enerji maliyetleri, Soda Sanayii için toplam maliyetlerin % 40-45'ini ve Trakya Cam için %25-30'unu oluşturduğu için, şirketlerin marjları doğalgaz fiyatlarındaki hareketlere duyarlıdır.Ayrıca elektrik tarifeleri hem endüstriyel hem de ticari son kullanıcılar için ortalama %8.7 oranında artırıldı. Elektrik zammı maliyetlerindeki yüksek bağımlılık nedeniyle çimento sektörü için olumsuzdur. Doğal gaz santralleri için doğalgaz tarifelerinin yükselmesi, spot elektrik fiyatlarının yükselmesine yol açacaktır. Hem daha yüksek spot fiyatlar hem de elektrik tarifesi nedeniyle yüksek doğalgaz santrali kapasitesine şirketler için nötr etki bekliyoruz”

Enflasyona etkisini ele aldığımızda ise;

Elektriğe yapılan zammın direk etki olarak 0,25, dolaylı etkiler ile beraber (elektrik kullanan üreticelerin maliyetlerindeki artışın yansıması da dahi edildiğinde) 0,4 puanlık etki yapması bekleniyor.

Gelir vergisi yeniden belirlendi

Gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesine esas tarife yeniden belirlendi. Resmi Gazete'nin bugünkü mükerrer sayısında yer alan gelir vergisi genel tebliğine göre, kapsam dahilinde yer alan gelirlerden %15 uygulanacak tutar 13.000 TL'den 14.800'ye, %20 uygulanacak tutar 30.000 TL'den 34.000 TL'ye, %27 uygulanacak tutar 70.000 TL'den 80.000 TL'ye, %35 uygulanacak tutar 80.000 üzeri olarak belirlendi.

Binek otomobillerde ÖTV güncellemesi

Binek otomobillerde vergiye konu ÖTV matrah limitleri yeniden belirlenerek resmi gazetede yayınlandı. Motor silindir hacmi 1600 cc'yi geçmeyen binek otomobiller için ÖTV matrahının alt limiti 40.000 TL’den 46.000 TL’ye, üst limiti 70.000 TL’den 80.000 TL’ye, 1600 cc'yi geçen ancak 2000 cc'yi geçmeyen binek otomobiller için matrah 100.000 TL’den 114.000 TL’ye yükseltildi.

Vakıf Yatırım’ın yorumu ise “kurlardaki yükseliş ve yapılan zamlar nedeniyle araç fiyatlarındaki artış, pazarda yaklaşık %40’lık paya sahip %45’lik en düşük ÖTV diliminde yer alan otomobil sayısının sınırlı kalmasına neden olmuştu. Otomotiv şirketleri 2017’de Euro/TL’deki yıllık %22’lik yükseliş kaynaklı maliyet artışlarının bir kısmını fiyatlayabilmişti. Yapılan düzenleme ile vergiye konu matrahlarda yapılan yaklaşık %15’lik artışın hem yeni araç alımını destekleyeceğini hem de otomotiv şirketlerine yeni zam için alan yaratacağını düşünüyoruz.” şeklinde.

Diğer zamlar

Enflasyondaki artış eğiliminden yana çekinceler olduğundan ötürü bu yılın ilk 6 ayında tütün ve alkol grubu zamlardan muaf tutuldu. Fakat köprü ve otoyollarda yapılan %10-25 arası zammın ulaştırma fiyatları üzerinden enflasyonu olumsuz etkilemesi bekleniyor.

2017’de yıllık bazda; ÖTV %11, ithalde alınan vergi %28 ve gelir vergisi %15 artmıştı. 2018’de kurumlar vergisinde %22 artış ve mtv artışı bütçeye katkı yapacak olsa da ÖTV ve KDV kaybı olacağından, 2018’de bütçe açığının tüm bu düzenlemlerin etkisi ile 70 milyar TL’nin üzerine gelebileceği (vergi gelirlerinde beklenen artış ve zamların dolaylı katkısının gelirler üzerinde sınırlı etkisinin olacağı beklentisi var) sinyali veriliyor.

Yapılan zamların da enflasyonda yaşanan gerilemeyi sınırlayacağı ve yaklaşık olarak 2.yarıda enflasyonu 1 puan yükseltebileceği beklentisi var. Hal böyle olunca 2018’de çift hane enflasyon ve GSYH/Bütçe açığı oranında %2’li seviyelerin üzeri yine kaçınılmaz oldu..