OPEC Petrol Fiyatlarına Destek Olmaya Devam Edebilecek mi?

Nisan ayında tarihinde ilk defa negatif fiyatları gören petrol OPEC’in çabasıyla Mayıs ayı içerisinde 20 dolardan hızlı bir şekilde 40 dolar seviyesine çıkmış ve son beş aydır bu seviyede seyrederek bir denge bulmuştu. OPEC’in 19 Ekim’deki “Bakanlar Ortak İzleme Komitesi” toplantısı fiyatlara destek olan petrol arz kesintisinin önümüzdeki yıla taşınıp taşınmayacağı sorusu ile başladı. Fakat OPEC bu konuda bir detay vermeyerek kararını Amerikan seçimleri sonrasına bıraktı.

ABD Ham Petrol Fiyatı (WTI Vadeli İşlem Sözleşmesi)

Nisan ayında negatif fiyatları gören petrol piyasasında OPEC bir evvelki toplantıda üye ülkelerin petrol kesintilerine %100 uymaları gerektiği mesajını vermiş ve Suudi Arabistan petrolü spekülatif amaçlı satmak isteyenleri sert bir dille uyarmıştı. 1 Mayıs’ta günlük 9,7 milyon varil olarak başlayan arz kesintisi 1 Ağustos’ta 7,7 milyon varile düşürülmüş ve yıl sonuna kadar bu şekilde kesintilerin devam edilmesine karar verilmişti. 19 Ekim’deki toplantıda petrol piyasasıyla ilgilenenler kesintilerin daha önce konuşulduğu gibi 5,8 milyon varil olarak 2021 yılında da devam edip etmeyeceğiyle ilgili bir ipucu aradılar. Ama OPEC bu konuyla ilgili bir ipucu vermemeyi tercih etti ve vermesi de zaten pek beklenmiyordu.

OPEC Ülkeleri Arz Kesintisine Uyuyor mu?

Toplantı sonunda OPEC ülkeleri tarafından değişen şartlara göre kesintilerin yeniden gözden geçirilip ayarlanabileceği mesajı verildi. Ele alınan en önemli konu ise OPEC ve OPEC dışı ülkelerin mevcut kesintilere ne kadar uydukları oldu. Buna göre OPEC ülkelerinin Mayıs ayından beri aylık ortalamalara göre %100 oranında uyum gösterdiği, OPEC dışı ülkelerin ise %96’da kaldığı ve toplamda %98 oranında kesintilere uyum olduğu açıklandı. Fazla üretim yapan ilk üç ülke ise sırasıyla Irak, Rusya ve Nijerya oldu. OPEC geçmiş aylarda fazla üretim yapan ülkelerden yılın geri kalan kısmında ürettikleri fazla petrol miktarı kadar fazla kesinti yapmalarını bekliyor.

Petrol fiyatları tekrar 60-65 dolar seviyesine ulaşabilir mi?

Peki bundan sonra Nisan ayında negatif fiyatları görüp 40 dolar civarında dengelenen petrol kendini tekrar yıl başındaki 60-65 dolar seviyesine atabilir mi? Kısa vadede biraz zor gözüküyor. OPEC kesintileri petrol fiyatına bir destek oluştursa da fiyatı aşağı baskılayan unsurların varlığı hala devam ediyor. Bunları kısaca aşağıdaki gibi özetlemek mümkün:

- Dünya genelinde artan Covid-19 vakaları ve Avrupa’da yeniden başlayan kısıtlamalar petrol talebi tarafında en önemli faktör olarak önümüze çıkıyor. Bu yıl içerisinde OPEC tarafından gerçekleştirilen günlük %10 civarı petrol kesintisine rağmen arz ve talebin dengeye gelmesinin en azından önümüzdeki yıl bahar aylarına kadar sürmesi kuvvetle muhtemel. Covid-19 aşısının bulunmasının gecikmesi bu süreci daha da uzatacaktır. Covid-19 sebebiyle bu yıl ülke ekonomilerinin daralacak olması ve havayolu ulaşımının neredeyse yarı yarıya düşmesi talep tarafının kolay kolay toplanamayacağı sinyalini veriyor.

- OPEC kesintilerine ve ABD’de stoklarının son 13 haftanın 11’inde düşmesine rağmen petrol stokları hala yüksek seviyelerde seyrediyor. Ocak ayında arz tarafındaki kesintilerin devam edilip edilmeyeceği hususu ve kesintilere tam olarak uymayan Rusya gibi ülkelerin önümüzdeki dönem alacağı tavır diğer belirleyici unsurlar olarak karşımıza çıkıyor.

- Libya’nın petrol üretimine geri dönmesi, mevcut durumda günlük 300-400 bin varile kadar üretim yapması ve bunu 1 milyon varile kadar çıkartma kapasitesi olması arz tarafındaki kesintilerin etkisini azaltabilir.

- Önümüzdeki yıllarda yenilenebilir enerji oranının artması. BP, Shell gibi büyük petrol şirketleri bile önümüzdeki yıllarda yenilenebilir enerji yatırımlarını arttırıyorlar. Düşen petrol fiyatları özellikle ABD’de kaya gazı üreticilerinin karlılıklarını çok kötü etkilemiş durumda. Bu yüzden birçok petrol kuyusunun kapandığını görüyoruz. Geçen yıl ABD’de 800’lerin üzerinde olan aktif petrol kuyusu sayısı bu yıl 200’lerin altına düşmüş durumda.

- Çin, bahar aylarında son yılların en ucuz petrol fiyatıyla ithal ettiği ham petrolü rafinerilerine ulaştırmıştı. Pandemi sebebiyle ülkelerin daha fazla kısıntıya gitmesi ve buna paralel olarak Çin’in 2. ve 3. çeyrekteki rekor petrol ithalatının son çeyrekte devam etmeme olasılığı petrol fiyatına ek bir baskı yaratabilir. Çin’in petrol ithalatının son çeyrekte 3. çeyreğe göre 1,2 milyon varil ile 1,7 milyon varil arasında düşebileceği uzmanlarca konuşulmakta.

Bütün bu faktörlere 4 Kasım’daki ABD seçimleri ve teşvik paketi belirsizliğini de eklersek petrol fiyatları üzerindeki baskının önümüzdeki aylarda da devam edebileceğini söylemek çok gerçek dışı olmayacaktır. Petrol fiyatlarındaki son aylarda oluşan Amerikan Tipi Ham Petrol (WTI)’deki 37-43 doların ve Brent’deki 39-45 dolar bandını değiştirecek radikal bir değişimin gerçekleşip gerçekleşmeyeceğini her birlikte takip edeceğiz.