4-5 Mart’taki OPEC+ toplantısı yaklaşırken petrol fiyatları geçtiğimiz hafta son 13 ayın zirvesine çıktı. Brent petrol 66 dolara ulaşırken Amerikan Tipi Ham Petrol (WTI) ise 63 dolar ile rekor kırdı. Geçen yıl 20 Nisan günü negatif 47 doları gören petrol fiyatlarındaki geri dönüş çok dikkat çekici. Petrolün volatilitesini gösteren OVX endeksi Şubat ayında 33 seviyelerindeyken şu an 43 seviyesine çıkmış durumda. Bu da bize bu hafta fiyat dalgalanmasının daha da artabileceği sinyalini veriyor. Bütün gözler bu hafta yapılacak OPEC toplantısına çevrilmiş durumda. OPEC bu toplantısında da sağlam duruşunu devam edip birlik mesajı ile petrol fiyatına destek olabilecek mi? Yoksa ülkeler arasındaki görüş ayrılıkları bu sefer gün yüzüne çıkacak mı?
Amerikan Tipi Ham Petrol Fiyatı (WTI Vadeli İşlem Sözleşmesi)
Petrol Fiyatları Neden Bu Seviyelere Ulaştı?
Bu soruları cevaplamadan önce petrol fiyatlarını yukarı çeken faktörlere kısaca bir bakalım. Kuşkusuz fiyatları yukarı çeken en önemli faktör OPEC’in arz kesintisi oldu. OPEC talebin pandemi nedeniyle çok düştüğü bir ortamda arz tarafında yeterli kesintiyi yaparak fiyatların yukarı gitmesini sağladı. Geçtiğimiz yıl Mayıs ayında 9,7 milyon varil/gün (toplam arzın %10’u) ile başladıkları kesintiyi 1 Ağustos’ta 7,7 milyon varile indirmişler ve 1 Ocak’tan itibaren ise 5,7 milyon varile düşürmüşlerdi. Kesintinin her ay 500 bin varil azaltılacağı düşünülürken Suudi Arabistan’ın Şubat ve Mart aylarında kendi ürettiği kısımdan günlük 1 milyon varillik ekstra bir kesinti yapacağı haberi bir önceki OPEC toplantısının flaş kararı oldu ve petrol fiyatlarını 60 dolar seviyelerine taşıdı.
Diğer yandan OPEC arz kesintisi ile stokları da eritmeyi başardı. Geldiğimiz noktada ABD’de petrol stokları geçtiğimiz yıl Mart ayındaki pandemi öncesi seviyelerine geri çekilmiş durumda. Bu da fiyatları yukarı çeken diğer bir faktör. Sırf karadaki depolama merkezleri değil aynı zamanda denizde yüzen ve petrol taşıyan tankerlerdeki stok miktarı da geçen yıl bu dönemlerde 210 milyon varil iken şu an 80 milyon varil seviyesine düşmüş durumda. Stoklardaki azalma piyasayı sıkıştırırken petrol fiyatlarında backwardation (ters piyasa) dediğimiz durumun oluşmasını sağladı. Geçen yıl fiyatların çakılmasına neden olan contango(normal piyasa) piyasasının tam tersi oluşmuş durumda. Yani şu an yakın vadeli petrol fiyatları uzak vadeli sözleşmelere göre çok daha pahalı durumda. Öyle ki Aralık vadeli petrol fiyatı ile Nisan vadeli petrol fiyatı arasındaki fiyat farkı 3,5 dolar civarında. Azalan stoklar yakın vadeli kontratlara ilgiyi artırıyor ve fiyatları yukarı çekiyor. Ayrıca mevcut durumda yine geçen yılın aksine ters piyasada pozisyonlarını bir sonraki vadeye taşımak (roll etmek) isteyen yatırımcılar pozisyonlarını mevcut vadede yüksek fiyattan kapatıp bir sonraki vadede daha ucuza açabilmekte.
Özellikle ABD, İngiltere ve Avrupa’da aşılanmanın hızla devam etmesi buna paralel olarak dünya ekonomilerinin 2021 yılında geçen yıla göre çok daha iyi bir büyüme yakalayacağı beklentisi; ABD’de kabul edilmesi beklenen 1,9 trilyon dolarlık teşvik paketi fiyatları yukarı çeken diğer faktörler. Bütün bu faktörlerin üzerine bir de geçtiğimiz haftalarda özellikle Teksas’da görülen ve petrol üretiminin neredeyse üçte birinin durmasına yol açan sert kış şartları da eklenince fiyatlardaki yukarı hareket kaçınılmaz oldu.
OPEC Toplantısından Nasıl Bir Karar Çıkabilir?
Bir tarafta yüksek fiyatları korumak isteyen Suudi Arabistan diğer tarafta bu fiyatlardan daha fazla üretip satmak isteyen Rusya. OPEC+’ın yaklaşan bir sonraki toplantısında pazarlıkların bu çerçevede yapılacağı kesin. Burada Suudi Arabistan’ın Şubat ve Mart ayları için yaptığı ekstra 1 milyon varillik kesintiyi sonlandırması ve OPEC ülkelerinin daha önce planladıkları gibi kesintileri 500 bin varil azaltmaları kuvvetli bir senaryo olarak karşımıza çıkıyor. Kesintilerde toplamda 1,5 milyon varil/günlük bir üretim artış miktarından daha fazlasıfiyatları aşağı çekeceği için OPEC ülkeleri bu riski almak istemeyeceklerdir. Bu rakamlara yakın veya daha az yapılacak bir üretim artışı ise fiyatları 60 dolar seviyelerinde tutabilir.
Petrol Fiyatlarındaki Ralli Devam Eder mi?
Diğer yandan artan petrol fiyatlarını aşağı baskılama potansiyeline sahip faktörleri de göz ardı etmemek lazım.
Bu faktörlerin en başında OPEC toplantısından çıkabilecek olası bir üretim artışı kararı gelirken bir diğer faktör de İran. ABD tarafından yaptırımların sonlandırılmasını ümit eden İran geçtiğimiz yaz aylarından beri kapasite artırımı amacıyla petrol yatırımlarına devam ediyor. Yaptırımlar öncesinde 4 milyon varil/gün kapasiteye sahip olan İran, Ocak ayında 2,14 milyon varil/gün üretim ile rekor kırmış durumda. Piyasaya önümüzdeki yıllarda yaklaşık 2 milyon varil/günlük ekstra bir kapasite getirme potansiyeline sahip olan İran’ın kaderi ABD ile yapacağı anlaşmaya bağlı.
Talep tarafında ise Covid-19 kaynaklı sorunların devam etme olasılığı Suudi Arabistan’ın ve birçok OPEC ülkesinin en büyük kaygısı. Arz kesintileriyle bir denge oluşturan OPEC talep tarafını da dikkatle takip ediyor. Talebin özellikle Çin ve Hindistan gibi Asya ülkelerinden gelen artış ile bir toparlanma içerisine girdiği gözlemleniyor. Geçen yıl günlük 10 milyon varile yakın bir düşüş yaşayan ve şu an 94 milyon varile ulaşan petrol talebinin pandemiöncesi seviyesine ulaşması zaman alabilir. OPEC ise talebin 2021 yılı ikinci yarısında hızlanacağını ve pandemi öncesi seviyesine 2022 yılında ulaşacağını tahmin ediyor.
Son birkaç gündür gerileyen fakat hala yüksek seviyelerde bulunan petrol fiyatlarının kaderi büyük ihtimalle yarınki OPEC toplantısında belirlenecek. Fakat şu an görünen o ki hem Suudi Arabistan hem de Rusya yükselen petrol fiyatlarından memnunlar. Fakat iki ülkenin çıkarlarının çakıştığı fiyat seviyelerine gelmiş durumdayız. Bu yüzden petrol fiyatlarında önümüzdeki günlerde yaşanacak bir düzeltme şaşırtıcı olmayacaktır. Fiyatların yönünü ise arz ve talep dengesi belirleyecektir.
