İklim değişikliğinin ekonomilere etkileri nasıl çeşitlendi?
Son 50 yılda, iklim değişikliği ülkeler arasındaki eşitsizliği de artırdı. Yeni bir araştırmaya göre iklim değişikliği yoksul ülkelerde büyümeyi aşağı çekerken, bazı zengin ülkelerde ise refah seviyesini artırdı
ABD'de Stanford Üniversitesi'nin araştırmasına göre dünyanın en yoksul ve en zengin ülkeleri arasındaki fark, küresel ısınmanın etkisiyle %25'in üstünde artış gösterdi.
Tropik enlemlerdeki Afrika ülkeleri bunun etkisini en çok hisseden bölgeler arasında. Artan sıcaklıklarla Moritanya ve Nijer'de kişi başına gayrisafi yurt içi hasıla (GSYİH) oranları, %40'tan fazla düştü.
Araştırma, IMF'nin bu yıl dünyanın en büyük beşinci ekonomisi olacağını söylediği Hindistan'da kişi başına GSYİH'nın küresel ısınma nedeniyle 2010 yılında %31 oranında azaldığını ortaya koydu.
Bu oran dünyanın en büyük dokuzuncu ekonomisi olan Brezilya'da %25.
Küresel ısınmanın kişi başına düşen GSYİH'ya etkisi
Bazı Afrika ülkeleri (1961-2010) (oranlar %)
Kaynak: Stanford Üniversitesi/PNAS
Diğer yandan, Ulusal Bilimler Akademisi'nin araştırmasına göre ise, küresel ısınma bazı zengin ülkelerde kişi başına düşen GSYİH oranlarının artmasına neden oldu. Bu ülkeler arasında dünyada en çok sera gazı yayan ülkeler de bulunuyor.
Stanford Üniversitesi'nde Yeryüzü Sistemleri Bilimi Bölümü'nden Marshall Burke, 165 ülkede, 1961 ile 2010 yılları arasındaki ısı değerleri ile ekonomik dalgalanmalar arasındaki ilişkileri inceledi.
Araştırma, her bir ülkenin iklim değişikliğiyle nasıl ısındığının belirlenebilmesi için 20'den fazla iklim modeli kullandı. Daha sonra, sıcaklığın artmaması durumunda yıllık büyüme değerlerinin ne olabileceğine ilişkin 20 bin versiyonu inceledi.
Profesör Burke, büyümenin yıllar içinde, soğuk ülkelerde arttığını, sıcak ülkelerde yavaşladığını ortaya koydu.
Burke, "Tarihsel veriler, sıcaklığın çok yüksek, veya çok düşük olmadığı zamanlarda mahsullerin daha verimli, insanların daha sağlıklı ve iş yerlerinde daha verimli olduklarını açıkça gösteriyor" dedi.
Küresel ısınmanın kişi başına düşen GSYİH'ya etkisi
Bazı ülkeler, 1961-2010 (oran %)
Kaynak: Stanford Üniversitesi/ PNAS
Araştırmada imzası olan Noah Diffenbaugh BBC'ye "Ekonomik faaliyetlerin temelini oluşturan etkenlerin ısıdan etkilenmesinin farklı yolları var" dedi ve şöyle açıkladı:
"Örneğin tarım. Soğuk ülkelerde kış mevsiminden dolayı sınırlı tarım sezonu var. Diğer yandan yüksek sıcaklıkta mahsül veriminin keskin şekilde düştüğüne dair de güçlü kanıtlar var. Benzer şekilde, yüksek sıcaklıkta işçi veriminin ve kavramsal performansın düştüğüne, kişiler arasındaki çatışmaların da arttığına dair de kanıtlar var."
Sıcak ülkelere etkisi daha net
Araştırmacılar, soğuk ve zengin ülkelerde elde edilen verimlere ilişkin hala bazı belirsizler olsa da, tarih boyunca veriler incelendiğinde ısının sıcak ülkelere etkisinin daha net olduğunu söylüyor.
Uzmanlara göre küresel ısınmanın etkileri Sanayii Devrimi'nden bu yana olan süreç içinde incelenseydi gözlemlenenen değişimin daha büyük olabileceğini ifade ediyor.
BBC'ye konuşan Greenpeace Afrika'nın üst düzey siyasi danışmanı Happy Khambule, "Bu araştırmanın sonuçları yıllardır bilinen verilerle uyumlu, iklim değişikliği tehdidi artıran bir rol oynuyor ve mevcut hassasiyetleri alıp daha kötü bir hale getiriyor. Bu da, en yoksul ve en zayıf ülkelerin iklim değişikliğinin sınırlarında olduğu, gelişmekte olan ülkelerin iklim değişikliğinin ardan etkileriyle, kendi gelişimlerini arka planda tutmak pahasına mücadele etmesi gerektiği anlamına geliyor" dedi.
Khambule, Mozambik'te 40'tan fazla kişinin ölümüne neden olan Kenneth kasırgasına karşı direncin de zayıf olmasının iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinin kanıtı olduğu görüşünde.
Mozambik, Malavi ve Zimbabve'de Mart ayında etkili olan Ida kasırgası sonucu 900'den fazla kişi ölmüştü.
'Zengin ülkelerde de olumsuz etkileri var'
Araştırmanın sonuçlarını eleştirenler de var.
UC Berkeley Üniversitesi'nde Kamu Politikaları Profesör Solomon Hsiang, küresel ısınmanın yoksul ve sıcak ülkelerde etkisinin doğru olduğunu söylese de, zengin ülkelerde de olumsuz etkileri olduğunu ifade ediyor.
Hsiang, "Bu analizin metodlarını kullandığımızda zengin ülkelerdeki zararların geç de olsa ortaya çıktığını görüyoruz. İlk yılların ötesindeki etkilere baktığınızda soğuk ve zengin ülkelerde de yoksul ve sıcak ülkelerdeki gibi değişimler fark ediliyor" dedi.
Orta enlemlerde bulunan dünyanın en büyük ekonomisine sahip üç ülkede, ABD, Çin ve Japonya'da büyümeye etkisinin ne olduğu da çok belirgin değil.
Greenpeace Afrika'nın üst düzey siyasi danışmanı Happy Khambule, "Uzun vadede iklim değişikliğinin kimseye faydası yok" dedi ve dünyanın en büyük sera gazı yayan aktörlerinin emisyonları en kısa zamanda azaltmanın yolunu bulmaları gerektiği uyarısında bulundu.
Khambule, "Politikaları belirleyenlerin iklim değişikliğini çok daha fazla ciddiye almaları gerekiyor ve fosil yakıtlardan yenilenebilir enerjiye acil olarak geçilmesi gerekiyor" dedi.
BBC