Grafikte milli gelir büyümesine katkı yapan talep unsurları gösteriliyor. Ekonomideki toplam talep, özel kesimin talebi, kamu kesiminin talebi ve net dış talep olarak ayrıştırılabilir. Bu yolla her bir talep unsurunun toplam ekonomik büyümeye katkısı ölçülebilir.
Grafikte kullanılan verilerde sektör bazında ayrım olmadığı için stok değişmesi özel kesim talebi içinde gösterildi. Tüm veriler 2005 yılından 2013 yılının sonuna kadar son dört çeyrekteki toplamların üç aylık dönemler itibarıyla zaman serisidir. Her bir çubuğun mutlak büyüklüğü, o dönemdeki yıllık milli gelir büyümesini veriyor.
Malumun ilamı da olsa, grafikten şu sonuçları çıkarabiliriz:
1. Türkiye ekonomisi iç talep büyümesiyle (kırmızı çubuk) büyüyebilen bir ekonomi. X
2. Ekonominin büyüdüğü dönemlerde net dış talebin katkısı (siyah çubuk) negatif.
3. Net dış talep katkısının büyümeye olumlu katkı yaptığı dönemler, ekonominin reel olarak küçüldüğü ya da çok düşük büyüdüğü dönemlere rastlar.
4. 2005 yılından bu yana kamu kesimi talebinin ekonomik büyümeye katkısı (mavi çubuk) kesintisiz bir biçimde hep pozitif oldu.
5. Ekonomik büyümenin göreli olarak düşük gerçekleştiği dönemlerde kamu kesimi talebinin ekonomik büyümeye göreli katkısı arttı.
6. Ekonomik büyümedeki dalgalanmaların tümü, özel kesim talebindeki dalgalanmalardan kaynaklanmıştır.
KAMU AĞIRLIKLI BÜYÜME
Türkiye ekonomisinin bu yapısı son on yıla özgü bir olgu değil. Bu grafiği 1980’li yıllara kadar uzatabiliriz. Sonuç değişmez. Değişen tek şey, kamu kesimi talebinin ekonomik büyümeye katkısının da 2005 yılından önce dalgalı olmasıdır. Örneğin, 2001 krizinden sonra kamu kesimi talebinin büyümeye katkısı, özel kesim talebi paralelinde negatife dönmüştü. 2001 yılı ortasından 2004 yılı ortasına kadar da yıllık toplamlar itibarıyla özel kesim talep büyümesinin ekonomik büyümeye katkısının yüzde olarak çift hanelere geldiği dönemde kamu kesimi talebinin büyümeye katkısı negatife dönmüştü.
2012 yılının son çeyreğinden itibaren kamu kesimi talep büyümesinin toplam ekonomik büyümeye katkısı yüzde 1’i aşmış durumda. Toplam ekonomik büyüme de düştüğünden, Türkiye ekonomisi son dönemde neredeyse kamu talebi kaynaklı büyümeye başladı. 2012 yılında reel ekonomik büyümenin yarısı, 2013 yılında ise yaklaşık üçte ikisi kamu kesimi talebinden kaynaklandı.
