Ağustos ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 13.5 artarak 7.1 milyar dolardan 8 milyar dolara geldi. Tek başına ağustos ayı verileri yanıltıcı olabilir. Temmuz ve ağustos ayı verilerini beraber değerlendirmek daha doğru. Temmuz ve ağustos ayında toplam dış ticaret açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 14.4 azaldı. Aynı şekilde, son üç aydaki toplam dış ticaret açığı da geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 18.7 düştü. Kısacası, dış ticaret açığı düşmeye devam ediyor. Bu döviz dengesi açısından olumlu, ekonomik büyüme açısından çok parlak bir görüntü değil.
İhracat artışı devam ediyor, ama geçmişteki düzeylerde değil. Ağustos ayında ihracat artışı bir önceki yıla göre yüzde 2.9 oldu. Temmuz ve ağustos aylarında toplam ihracat artışı geçen yılın aynı aylarına göre yüzde 5.8 olmuştu. Yılın başında ihracat artışı ortalama yüzde 8’in üzerinde seyrediyordu.
İÇ TALEP DURGUN
Dış ticaret açığındaki gelişmelerin çok önemli bir bölümü her zaman olduğu gibi ithalattan kaynaklanıyor. Bu yıl iki önemli gelişme ithalatın gerilemesine neden oluyor. Birincisi, geçen yıl rekorlar kıran altın ithalatının bu yıl durulması. İkincisi ise, yatırım ve tüketim talebindeki durgunluğun toplam ithalat talebini geriletmesi.
Temmuz ve ağustos aylarında toplam yatırım malları ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 4.7 geriledi. Yılın ikinci üç ayında yatırım malları ithalatındaki gerileme yüzde 1.8 olmuştu. Yatırım talebindeki durgunluğun yılın üçüncü üç ayında derinleşerek devam ettiği görünüyor. Temmuz ve ağustos aylarında toplam tüketim malları ithalatındaki azalma yüzde 2.8 oldu. Yılın ikinci üç ayında tüketim malları ithalatı yüzde 4.5 azalmıştı. İthalat verilerine bakarsak, tüketim talebindeki göreli durgunluğun devam ettiğini, durgunluğun biraz daha zayıfladığını söyleyebiliriz.
Benzer bir görüntü ara mallar ithalatında da var. Ara malları ithalatı ikinci üç ayda yüzde 8.6 azalmıştı. Ama azalışın yarısı altın ithalatındaki azalmadan kaynaklanmıştı. Temmuz ve ağustos aylarında altın ithalatının önemli bir etkisi yok. Buna karşılık, temmuz ve ağustos aylarındaki toplam ara malları ithalatı yüzde 4.5 azaldı. Kısacası, ithalat rakamları ekonomik faaliyetlerde yılın üçüncü üç ayında da, ikinci üç paralelinde, belli bir durgunluğun yaşandığını gösteriyor.
DURGUNLUK TABAN MI YAPTI?
On iki aylık toplam ithalatın alt kalemlerine baktığımızda, ekonomik faaliyetlerdeki göreli duraksamanın yatay bir seyre döndüğünü görüyoruz. On iki aylık toplam ithalatın alt kalemlerindeki bir önceki on iki aya göre yüzde değişmeler grafikte gösteriliyor. 2013 yılının sonundan bu yana tüm alt kalemlerde yüzde değişmeler düşerken, temmuz ve ağustos aylarında bu kalemlerin daha yatay bir seyre dönüştüğünü görüyoruz. İthalat verileri bir anlamda ekonomik faaliyetlerdeki göreli durgunluğun son iki ayda bir taban yaptığı izlenimini veriyor.