Advertisement

2001 yılından bu yana ilk kez mayıs ayında tüketici fiyatlarındaki aylık enflasyon bu yıl yüzde 2'nin üzerinde gerçekleşti. Çok şaşırtıcı oldu. Geçen yılın aynı ayında aylık tüketici fiyatlarındaki enflasyonun eksi olması nedeniyle, yıllık enflasyon yüzde 4'ün biraz üzerindeyken, mayıs ayında birdenbire yüzde 7.2'ye fırladı.
Enflasyon rakamlarındaki bu denli oynaklık bazı soruları da beraberinde getiriyor. Merkez Bankası ve uyguladığı para politikası ortalama tüketici fiyatlarındaki gelişmeleri etkilemekte ne derece etkili? Etkiliyse, Merkez Bankası para politikasının gücünü enflasyon hedeflemesi ile tutarlı bir biçimde kullanıyor mu? Etkisizse, enflasyon hedeflemesi odaklı para politikası uyguluyorum diye Merkez Bankası kendisini ve ekonomik birimleri aldatmıyor mu? Enflasyondaki bu denli oynaklık Merkez Bankası'nın ekonomik birimler gözündeki itibarını ne derece etkiliyor?
Bu sorulara yanıt vermek şimdilik kolay değil. Ama, önümüzdeki ay ve yıllarda bu sorulara doyurucu cevaplar bulmak zorundayız. Aksi takdirde, kendimizi aldatmış oluruz.

HEDEF TEHLİKEDE
Mayıs ayı enflasyonu belli ki aslında Merkez Bankası'nı da şaşırttı. Merkez Bankası mayıs ayında yıllık enflasyonun biraz yükseleceğini herkes gibi tahmin ediyordu. Ama, bu denli değil. Belki, Türkiye İstatistik Kurumu'ndan ay içinde önceden bilgi alıyorlar, belki de, kendi olanakları ile ay içinde oluşan ortalama enflasyonu tahmin eden veri seti oluşturdular, mayıs ayında ortalama enflasyonun yüksek çıkacağını ve yıllık enflasyonun yıl sonu enflasyon hedefinin üzerine geleceğini alelacele kamuoyuna duyurdular. Sürpriz değil izlenimi vermeye çalıştılar. "Biz zaten biliyorduk" demek istediler. "Ben biliyordum" demek ne denli itibarı kurtarır, o başka bir konu.
Merkez Bankası ne derse desin, mayıs ayı enflasyonu çok tatsız oldu. Mayıs ayında mevsimselliğin dışında fiyat hareketleri yaşandı. Nisan ayına kadar gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yıllık enflasyon yüzde 2.8 iken, mayıs ayında yüzde 12.6'ya fırladı. Geçen yılın aynı ayında bu gruptaki yıllık ortalama enflasyon yüzde 6.7 idi.
Yılın ilk beş ayında tüketici fiyatları yüzde 4.9 arttı. Önümüzdeki yedi ayda enflasyon hedefinin tutabilmesi için yaz aylarında eksi enflasyon yaşanması gerekiyor. Belki birkaç ay enflasyon yaz döneminde eksi çıkabilir. Ama, geçen yıla göre şaşırtıcı eksi rakamları görmek çok mümkün olmayabilir. Hedef tehlikede!
Büyüme dönemlerinde yıl sonu enflasyonu ilk beş aylık enflasyonun daima 4-6 puan üzerinde gerçekleşmiş. Bu yılı farklı kılacak bir gelişme bekliyor muyuz?

PARA POLİTİKASININ DURUŞU
Merkez Bankası ekonomide enflasyonu tehdit eden bir ısınma yaşanmadığını iddia ediyor. Acaba bu yargı doğru mu? Yoksa, mayıs ayı enflasyonu iç talep büyümesinin fiyatlar üzerindeki gecikmiş bir sürprizi mi?
Mayıs ayı enflasyonunu öğrendikten sonra başka sorular da akla geliyor. Geçen yılın kasım ayından bu yana uygulamada olan para politikası sıkıştırıcı mı yoksa gevşetici mi ya da en iyi olasılıkla nötr mü oldu?
Sıkıştırıcı olduğu fazla iddia edilemez. Ekonomik faaliyetler hızla büyümeye devam ediyor. Bazı makro büyüklüklerin yüzde 40 yerine yüzde 35 artması para politikasının sıkıştırıcı olduğunu kanıtlamaz.
Gevşetici olması uzak ihtimal. Ama, nötr ise, ki şimdiye kadar büyük ölçüde böyle olduğu yönde işaretler var, artan iç talep karşısında enflasyonun da artmaya başlamasına şaşmamak gerekiyor.