Yapay zekâda veriye güç katan araç: Bilgi grafiği
Büyük dil modelleri, muazzam bir hızla veri işlerken bazen gerçeğe dayalı olmayan cevaplar üretebiliyor. İşte bu noktada devreye bilgi grafiği giriyor.
Bugün yapay zekâ (YZ), metin üretiminden resim analizine kadar hayatımızın birçok alanında karşımıza çıkıyor. Ancak YZ modellerinin önemli bir zayıf noktası var: Bilginin doğruluğu ve bağlamı. Büyük dil modelleri, muazzam bir hızla veri işlerken bazen gerçeğe dayalı olmayan cevaplar (hallucination) üretebiliyor. İşte bu noktada devreye Knowledge Graph (Bilgi Grafiği) giriyor.
Knowledge graph (Bilgi grafiği) nedir?
Knowledge Graph (Bilgi Grafiği), veriyi klasik tablolar yerine düğümler (varlıklar) ve kenarlar (ilişkiler) olarak tanımlar. Bir şirket (düğüm), kurucusuyla, faaliyet gösterdiği ülkeyle veya sahip olduğu ürünlerle (kenarlar) ilişkilendirilir. Bu sayede bilgi yalnızca depolanmaz, aynı zamanda anlam kazanır.
Arama motorlarında arama sonuçlarındaki “bilgi kartları” ya da finansal sistemlerde müşteri–hesap–işlem ilişkilerinin anlık takibi, bu yapının pratik örnekleridir.
Birbirini tamamlayan ikili
• Yapay zekâ, Knowledge Graph (Bilgi Grafiği) sayesinde doğru ve bağlama oturan cevaplar üretir. Örneğin, bir bankanın müşteri verisi üzerinde çalışan YZ, Knowledge Graph (Bilgi Grafiği) ile müşterinin işlem geçmişini, cihaz kullanımını ve lokasyonunu ilişkilendirebilir. Bu, dolandırıcılık tespitinde kritik rol oynar.
• Knowledge Graph (Bilgi Grafiği), yapay zekâ tarafından beslenir: Doğal dil işleme (NLP) algoritmaları, metinlerden yeni varlık ve ilişkiler çıkararak Knowledge Graph’ı (Bilgi Grafiği) sürekli güncel tutar.
Finans dünyasında kullanım alanları
• Dolandırıcılık Önleme: Şüpheli hesaplar arasındaki karmaşık ilişkileri grafik üzerinden tespit etmek.
• Kredi Risk Analizi: Bir müşteri ile bağlantılı şirketler, ödemeler ve varlıklar üzerinden risk profili oluşturmak.
• Regülasyon Uyumluluğu: Müşteri–ürün–işlem ilişkilerini şeffaf biçimde göstererek denetim süreçlerini kolaylaştırmak.
Sonuç
Yapay zekâ ve Knowledge Graph (Bilgi Grafiği) birlikte kullanıldığında sadece daha akıllı değil, aynı zamanda daha güvenilir dijital sistemlerin kapısını aralıyor. Finans, sağlık ve kamu politikaları gibi yüksek güven gerektiren alanlarda bu ikilinin önemi artarak devam edeceği öngörülüyor.