İngiltere açık bankacılıktan, açık finansa geçiyor…
Dijital finans, yalnızca teknolojiyle değil, aynı zamanda veriyle şekilleniyor. Günümüzde finansal sistemin geleceği, kullanıcı verisinin nasıl kullanıldığı ve kimlerle paylaşıldığı etrafında şekilleniyor. Bu alanda en net ve kararlı adımları atan ülke ise İngiltere. 2025 Haziran ayında açıklanan Veri Erişimi Yasası (Data “Use and Access” Act), Birleşik Krallık’ın açık bankacılıktaki liderliğini açık finansa taşımaya hazırlandığını ilan ediyor.
Düzenlemeler ve Teşvikler
İngiltere’nin açık bankacılıktaki öncülüğü, Avrupa Birliği’nin PSD2 direktifinden daha öncesine uzanıyor. 2016 yılında kurulan Open Banking Implementation Entity (OBIE), ülkedeki yedi büyük bankayı, API'lerini üçüncü taraf hizmet sağlayıcılarla (TPP – Third Party Providers) paylaşmaya mecbur bıraktı. 2018 itibarıyla bireysel kullanıcılar hesap bilgilerine erişebiliyor, ödeme başlatabiliyor ve alternatif finansal çözümleri deneyimleyebiliyordu.
Ancak İngiltere, bu süreci yalnızca bir düzenleme olarak değil, aynı zamanda tüm tarafları bir araya getiren bir inovasyon platformu olarak ele aldı. Bankalar ve fintek şirketleri için veri paylaşım kuralları ve takvimi, açık bankacılık tabanlı işlemlerin hızla gelişmesine olanak tanıdı.
Kullanıcılar Artıyor, Hizmetler Derinleşiyor
2024 sonunda İngiltere’de 8 milyondan fazla birey ve işletme, açık bankacılık uygulamalarını aktif olarak kullandı. Piyasada faaliyet gösteren 230’dan fazla servis sağlayıcı (TPP), bireylere ve KOBİ’lere özel çözümler sundu:
Nakit akışı analizi
Otomatik bütçeleme
Kolaylaştırılmış kredi skorlama
Anlık ödeme entegrasyonları
Bu sayede açık bankacılık artık yalnızca hesap bilgisi paylaşımı değil; krediye erişim, muhasebe, bütçeleme ve diğer finansal verilerin paylaşımı olarak kabul gördü. Geçen süre içinde planlanan gelişmelerin hız kazanması, HM Treasury ve FCA (Financial Conduct Authority) gibi düzenleyici kurumları daha geniş kapsamlı bir yapı oluşturmaya yöneltti.
Açık Finansa Doğru Evrim
Haziran 2025’te açıklanan Veri Erişimi Yasası (Data “Use and Access” Act), finansal verinin kapsamını ciddi biçimde genişletiyor. Artık yalnızca banka hesapları değil;
Emeklilik planları,
Sigorta poliçeleri,
Yatırım hesapları,
Enerji tüketimi,
Kredi geçmişi gibi veriler de, kullanıcı onayıyla üçüncü taraflarla paylaşılabilecek.
Bankacılıktan emeklilik fonlarına, sigortalardan yatırımlara kadar bütünsel veri paylaşımı başlıyor. Bu durum yalnızca finansal inovasyonu değil, aynı zamanda kapsayıcı finansı ve bireysel mali sağlığı da destekleyecek. Kullanıcılar tüm varlıklarını tek bir platformda görebilecek, yapay zeka destekli kişiselleştirilmiş tavsiyeler alabilecek.
İngiltere Neden Lider?
İngiltere’nin bu başarıyı sağlayabilmesinde birkaç temel unsur öne çıkıyor:
Stratejik politika iradesi: Hükümet, açık veri ekonomisini uzun vadeli bir vizyonla destekliyor.
Kurumsal işbirliği: Bankalar, fintekler ve düzenleyici otoriteler ortak bir zemin oluşturuyor.
Regülasyon-inovasyon dengesi: Düzenleyici kurumlar hem denetim hem de yenilikçiliği aynı anda yönetmeyi başarıyor.
Örnek Model İngiltere’de Yazılıyor
Açık bankacılığın ilk adımları yalnızca API paylaşımıyla sınırlıydı. Bugün geldiğimiz noktada, veriye dayalı açık finans, dijital ekonominin en kritik yapı taşlarından biri haline geliyor. İngiltere, bu yapının ilk prototipini inşa ediyor.
Eğer bu model başarılı olursa, Avrupa’dan Asya’ya, Latin Amerika’dan Afrika’ya kadar birçok ülkenin politika yapıcıları için referans olacak.
Ancak bu evrimde en önemli kırılma noktası veri güvenliği, etik kullanım ve kullanıcı mahremiyetidir. Veri özgürlüğü, veri anarşisine dönüşmeden; kullanıcı kontrolü, kurumsal çıkarların önünde konumlanmalıdır.