Finansman maliyetlerindeki artış ve yatırımlardaki düşüşten en çok etkilenen sektörlerden biri banka dışı finans sektörü. Reel sektördeki yavaşlama, leasing ve faktoring sektörlerine birebir yansıyor.
2019 yılı ilk çeyrek verileri her iki sektörde de 2009 yılına geri dönüldüğünü gösteriyor bize.
Finansal Kurumlar Birliği ilk çeyrek verilerini her yıl Mayıs ayı ortasında açıklar. Fakat bu yıl veriler, FKB'nin internet sitesine konulmadığı için ulaşmak biraz zor oldu.
Cuma günü yapılan Finansal Kurumlar Birliği 7. Olağan Genel Kurulu'nda sektör temsilcileriyle konuşma fırsatı buldum.
Leasing sektörü ilk çeyrekte yüzde 75, faktoring sektörüyse yüzde 36 oranında daralmış.
Özellikle inşaat ve makina yatırımlarındaki düşüşten direkt etkilenen leasing sektöründe işlem hacmi ilk çeyrekte 420 milyon dolara gerilemiş durumda. Eğer sektör yılı 2,2 milyar dolarlık işlem hacminin altında kapatırsa tarihin en sert daralmasını yaşıyor olacak.
En yüksek daralmanın yaşandığı alanların başında yüzde 100'lük daralmayla demiryolu ulaşım araçları geliyor. Yani bu yıl ilk çeyrekte bu alanda hiç kiralama işlemi yapılmamış. Onu yüzde 95'lik düşüşle havayolu ulaşım araçları, yüzde 82'lik düşüşle tarım ve hayvancılık makineleri ve yüzde 75'lik düşüşle iş ve inşaat makineleri takip ediyor.
Garanti Leasing Genel Müdürü Ünal Gökmen, ilk çeyrekteki kaybı 'dramatik düşüş' olarak tanımlıyor.
Özellikle makina yatırımlarındaki düşüşün işlem hacmi üzerinde etkili olduğuna dikkat çeken Gökmen'e göre, Temmuz ayında açıklanacak ikinci çeyrek verileri, toparlanmanın başladığını gösteriyor. İkinci çeyrekte 600 milyon dolar civarı işlemin gerçekleşmesini beklediklerini bildiren Gökmen, geçen yıl işlem hacminin 5 milyar dolara yakın gerçekleştiğini, sektörün bu yılı 2-2,5 milyar dolar işlem hacmiyle kapatabileceğini söylüyor.
FAKTORING SEKTÖRÜ YÜZDE 36 DARALDI
Sıkıntılı olan bir diğer sektörse faktoring sektörü. Faktoringte işlem hacmi ilk çeyrekte yüzde 36 oranında gerilemiş durumda. Sektörün takipteki alacak rasyosuysa yüzde 3,5 oranında artışla yüzde 7,2 seviyesine yükseldi.
Talepteki düşüşün yanısıra reel sektörde vadelerin düşmesi, uzun vadeli satış yapan sektörlerin içine girdiği darboğaz, krediye ulaşımda yaşanan zorluklar, faktoring sektöründeki sıkıntıların temel nedenini oluşturuyor.
Kapital Faktoring Genel Müdürü Yiğit Özkes, 6 ay vadeli satış yapanların vadeyi 90 güne düşürdüğünü belirtiyor. Diğer yandan fonlama tarafındaki zorlukların son dönemde arttığına dikkat çekiyor.
Sektör dört kanaldan fonlanıyor. Kaynağın 7,7 milyar TL'si Takasbank, 3 milyar TL'si bono ihraçları, 1,4 milyar TL'si refaktoring, 13-14 milyar TL'si bankalardan geliyor.
Özkes yaşadıkları zorlukları şu sözlerle açıklıyor: "SPK'dan bono ihraçlarına geç onay geliyor. Normalde 1 ay sonra onay gelirken bu süre 3 aya çıktı.
Takasbank, banka dışı finansman kurumlarına uzak durmak istiyor. Kreditörler kredi verme koşullarını zorlaştırdılar."
Tablo vahim. Peki sektör ne talep ediyor? Geçen hafta Genel Kurul'da konuşan Bakan Albayrak, banka dışı finans sektörünün toplam sektör içerisindeki payının yüzde 14 olduğunu hatırlatarak artması gerektiğine dikkat çekmiş ve sektörün önünü açmak için yeni düzenlemeler yapılabileceğinin sinyalini vermişti.
Sektör temsilcilerinin birincil talebi aracılık maliyetlerinin düşürülmesi. Yapı Kredi Leasing Genel Müdürü Fatih Torun, leasing sektöründe Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu probleminin ortadan kalkması gerektiğini şu sözlerle ifade ediyor: "Yurtdışından sağlanan kaynaklarda özellikle 1 yılın altında kaynak getirdiyseniz yüzde 3 KKDF ile karşılaşıyorsunuz. 2 yıllık kredide binde 5 ek maliyet geliyor ana para üzerinden Yurtdışından gelecek kaynaklara tamamen kapıyı kapatmak anlamına geliyor çünkü faizleri de koyduğunuz zaman çok yukarı gidiyor. Bu alana el atılmasında fayda var. KKDF'nin kalkmasının aracılık maliyetlerinin aşağı gelmesi bakımından önemli olduğunu düşünüyorum."
Yılın geri kalanında toparlanma olmaması durumunda banka dışı finans sektörünün işlem hacminde tarihi düşüş görülecek. Finansman maliyetlerinde anlamlı bir düşüş ve reel sektörde toparlanma olmadan sektörün eski günlerine dönmesi epey zaman alacak gibi gözüküyor.
